به گزارش خراسان رضوی، باز شدن گستره الکترونیکی شدن خدمات حداقل در حوزه مالیات برای دولت خروجی مثبتی داشته طوری که قانونی شدن یا به‌نوعی اجباری شدن اتصال دستگاه‌های پوز فعالان اقتصادی به سامانه‌های مالیاتی باعث شده طی یک سال اخیر حداقل ۱۴۰ هزار مؤدی مالیاتی جدید به جرگه مؤدیان استانی افزوده شوند.
رشد ۱۴۸ درصدی اظهارنامه‌ها!
آن‌طور که مدیرکل امور مالیاتی در گفت وگو با خراسان رضوی اعلام کرد تعداد اظهارنامه‌های مالیاتی اشخاص حقیقی استان امسال به ۳۵۷ هزار و ۸۲۱ فقره رسیده که از این تعداد حدود ۱۱۰ هزار پرونده در قالب اظهارنامه تسلیم‌شده و بیش از ۲۴۸ هزار پرونده دیگر در قالب تبصره ماده ۱۰۰ بوده است. درحالی‌که تعداد کل اظهارنامه‌های مالیاتی اشخاص حقیقی استان حدود ۲۵۰ هزار پرونده بود که ۱۰۴ هزار اظهارنامه و بیش از ۱۳۶ هزار مورد دیگر استفاده از تبصره ۱۰۰ مالیاتی بوده است.
رشد ۱۸۲ درصدی استفاده از تبصره ۱۰۰
بنا بر اظهارات مدیرکل امور مالیاتی استان،افزایش ۱۴۰ هزار اظهارنامه مالیاتی جدید بیانگر آن است که رشد تعداد اظهارنامه‌ها نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۵ درصد بوده و در بخش استفاده از تبصره ۱۰۰ رشد ۱۸۲ درصدی داشتیم. این که چرا بخش عمده مؤدیان در اظهارنامه امسال که مربوط به عملکرد سال ۱۴۰۰ است ترجیح داده‌اند از تبصره ۱۰۰ استفاده کنند و اظهارنامه پر نکنند قابل‌تأمل است زیرا استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ یعنی مالیات قطعی و غیرقابل‌اعتراض و تنها تفاوتش شاید با پر کردن اظهارنامه این است که نیازی به ارائه مستندات نیست و بر اساس عملکرد دستگاه پوز و اظهارات مؤدی مالیات تعیین می‌شود که طبیعتاً اگر خلاف اظهارات مؤدی اثبات شود جریمه‌های سنگینی برای مؤدی تعیین می‌شود. به‌هرحال این که حدود ۷۰ درصد مؤدیان امسال از این تبصره استفاده کرده‌اند سؤال‌برانگیز است.
چرا ۷۰ درصد مؤدیان از تبصره ۱۰۰ استفاده کردند؟
مدیرکل امور مالیاتی استان معتقد است دلیل استفاده و گرایش بیشتر مؤدیان به استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ بالا رفتن حد آستانه استفاده از این تبصره است زیرا حداکثر رقم درآمدی که مشمول استفاده از تبصره در سال گذشته بود حدود یک و نیم میلیارد تومان بوده و امسال به حدود ۵ میلیارد (۴٫۸ میلیارد تومان) افزایش یافته و حتی گروه اول مؤدیان هم توانستند از این تبصره استفاده کنند.
رشد ۳۳۸ درصدی مالیات ابرازی حقیقی‌ها!
مدبرنیا استخراج رقم دقیق مالیات ابرازی مؤدیان امسال را به هفته‌های آینده موکول می‌کند اما این را هم اعلام می‌کند که مالیات ابرازی مؤدیان استان امسال نسبت به سال گذشته ۳۳۸ درصد رشد داشته است. این عدد به‌قدری بزرگ است که نمی‌توان از کنار آن به‌راحتی گذر کرد. تحلیل مدیرکل امور مالیاتی استان این است که رشد ۳۳۸ درصدی متأثر از افزایش ۱۴۸ درصدی تعداد پرونده‌های مالیاتی است و هیچ اقتصاد پنهانی وجود نداشته است. هرچند مدبرنیا در استفاده از لغات کمی تأمل می‌کند و به‌صورت قطعی اعلام نمی‌کند که افزایش ۳۳۸ درصدی مالیات ابرازی بیانگر بزرگ‌تر شدن اقتصاد است زیرا رشد ۳۳۸ درصدی مالیات ابرازی یعنی به همان نسبت باید رشد درآمد برای مؤدیان را در پی داشته باشد.
چرا اظهارنامه‌ها ۱۵۰ درصد افزایش داشته‌اند؟
مدیرکل امور مالیاتی استان افزایش تعداد مؤدیان مالیاتی استان را بیشتر ناشی از الزام اتصال دستگاه‌های پوز فعالان اقتصادی به سامانه‌های مالیاتی می‌داند و برای آن مثال‌هایی نیز ارائه می‌کند؛ مثلاً کارگاه‌های خانگی تا پیش‌ازاین به رغم این که دستگاه پوز داشته‌اند ،پرونده مالیاتی برای آن‌ها تشکیل نشده ولی طبق قانون جدید باید فعالیت دستگاه پوز را به‌عنوان مؤدی مالیاتی ثبت می‌کردند و برای بسیاری از فعالیت‌های جدید و مؤدیان که تا پیش از این دستگاه‌های پوز خود را ثبت نکرده بودند مانند دستگاه پوز سیار برخی مشاغل پرونده مالیاتی تشکیل نشده بود.
شفاف شدن درآمد حقیقی‌ها با دستگاه پوز
بااین‌حال این تحلیل را نیز مدیرکل امور مالیاتی تایید می‌کند که بخشی از این افزایش ناشی از شفاف شدن درآمد مؤدیان است. طوری که تا سال گذشته که دستگاه‌های پوز به سامانه مالیاتی وصل نشده بودند مؤدیان درآمدهای خود را به‌صورت ابرازی در اظهارنامه تسلیم امور مالیات می‌کردند بنابراین ممکن بود مؤدی که تا سال گذشته درآمد خود را به استناد اظهاراتش ۳۰۰ یا ۴۰۰ میلیون تومان اعلام می‌کرد با متصل شدن دستگاه‌های پوز به سامانه‌های مالیاتی درآمدش به‌صورت واقعی نشان داده شود که گاه چندین برابر رقم ابرازشده در اظهارنامه‌ها در سال‌های گذشته است یعنی شفاف شدن درآمدهای مؤدیان به‌وسیله دستگاه پوز عاملی برای چند برابر شدن مالیات ابرازی مؤدیان حقیقی استان شده است.
تورم و فعالیت غیراقتصادی بی‌تأثیر نبوده‌است
البته عامل دیگر را نباید در این مسئله نادیده گرفت و آن‌هم تورم چند ده‌درصدی و افزایش حدود ۱۰۰ درصدی قیمت‌ها و خدمات در برخی حوزه‌هاست که خود عاملی بر افزایش درآمدهای ابرازی است. از سوی دیگر همه تراکنش‌های صورت گرفته در دستگاه‌های پوز ناشی از فعالیت اقتصادی نیست یعنی برخی دارندگان دستگاه‌های پوز نقل و انتقالات وجه غیر کاری خود را با دستگاه پوزی که به سامانه مالیات متصل بود انجام می‌دادند و به‌عنوان درآمد برای آن‌ها در نظر گرفته‌شده بود و این‌یکی از دلایل اعتراض فعالان صنفی در برخی شهرهای کشور بود.
تأثیر افزایش اظهارنامه‌ها بر درآمدهای مالیاتی
مدبر نیا می‌گوید: ازآن جایی‌که مالیات بر ارزش‌افزوده به‌طور مستقیم متأثر از فروش است، به همان نسبت که فروش یک مؤدی حقیقی افزایش پیدا کند درآمد مالیاتی بر ارزش‌افزوده هم رشد خواهد داشت اما مالیات در عملکرد سود مؤدی است بنابراین شفاف‌تر شدن عملکرد می‌تواند درآمد مالیاتی را هم افزایش دهد. بااین‌حال نمی‌توان ادعا کرد که با توجه به رشد ۳۳۸ درصد مالیات ابرازی ما شاهد افزایش مثلاً ۱۰۰ درصدی درآمدهای مالیاتی استان خواهیم بود.
تحلیل مدیرکل
مدیرکل امور مالیاتی معتقد است نشانگر آن نسبت با افزایش درآمد مؤدیان حقیقی و حقوقی به همان نسبت درآمدهای مالیاتی استان افزایش خواهد داشت و توضیح می‌دهد: عمده درآمدهای مالیاتی وصولی استان مربوط به مالیات حقوق، اشخاص حقوقی و درآمدهای ملی است به همین دلیل نمی‌توان گفت افزایش تعداد پرونده‌های مالیاتی مؤدیان حقیقی حتماً باعث افزایش درآمدهای مالیاتی استان خواهد شد. شاهد این مدعی این است که در بخش مؤدیان حقوقی امسال تنها یک درصد نسبت به سال گذشته افزایش وجود داشته و از ۲۱ هزار و ۵۳۰ اظهارنامه عملکرد سال ۹۹ به ۲۱ هزار و ۸۱۵ اظهارنامه عملکرد در سال ۱۴۰۰ رسیده است اما درآمد ابرازی مؤدیان مالیاتی حقوقی استان امسال نسبت به سال گذشته رشد حدود ۱۵۰ درصدی داشته است.با این تفاسیر به رغم این که تعداد مؤدیان حقوقی استان نسبت به سال گذشته تنها یک درصد رشد داشته اما درآمد ابرازی این مؤدیان حدود ۱۵۰ درصد افزایش یافته است بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که افزایش ابرازی‌های امسال نسبت به سال گذشته حداقل در بخش مؤدیان حقوقی ناشی از افزایش تعداد پرونده‌ها نیست بلکه به هر دلیلی درآمد (تورم یا شفاف شدن عملکرد مالی) شرکت‌ها و واحدهای تولیدی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ رشد ۱۵۰ درصدی داشته است.
سخن پایانی و نتیجه‌گیری
در پایان باید اذعان کرد تعداد مؤدیان مالیاتی استان درمجموع رشد قابل‌توجهی داشته که عمده آن مربوط به مؤدیان مالیاتی حقیقی و به‌نوعی مربوط به فعالیت‌های اقتصادی خرد است ولی تعداد مؤدیان مالیاتی حقوقی استان تنها یک درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته، یعنی در طول یک سال گذشته تنها حدود ۳۰۰ شرکت یا واحد تولیدی که همان مؤدی مالیاتی حقوقی است به اقتصاد استان افزوده‌شده‌اند. در مقابل تعداد مؤدیان دارای فعالیت خرد و صنفی ۱۴۰ هزار مورد افزایش داشته است که البته همه این موارد جدید نبوده بلکه این ها در سال گذشته فعال بوده اند اما در سیستم امور مالیاتی به‌عنوان مؤدی شناسایی نشده بودند و با قانون اتصال پوزها به سامانه‌های مالیاتی حالا فعالیت شان زیر ذره‌بین مالیاتی قرارگرفته است. بنابراین هرچند به‌طور صریح نمی‌توان گفت که حجم فعالیت اقتصادی استان در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ افزایش داشته، به رغم رشد ۳۴۰ درصدی درآمد ابرازی مؤدیان حقیقی و ۱۵۰ درصدی مؤدیان حقوقی اما می‌توان گفت که کوه یخ اقتصاد استان شفاف‌تر شده است و این موضوع بدون شک باعث رشد درآمدهای مالیاتی دولتی در استان خواهد شد که امیدوار هستیم دولت این موضوع را مبنای افزایش سهم درآمد مالیاتی استان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ قرار ندهد زیرا قسمت عمده مؤدیان مالیاتی استان بخش خصوصی‌اند که طی دو سال گذشته به شدت از بحران کرونا ضربه خورده‌اند و تورم فشار مضاعفی بر دوش آن‌ها تحمیل کرده و این افزایش درآمد الزاماً به معنی افزایش «سود» فعالان اقتصادی استان نیست زیرا به همان نسبت هزینه‌ها برای فعالان رشد عجیبی داشته است.
