به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «کاظم خاوازی»، قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در این نشست با تاکید بر اینکه زعفران یک محصول گیاهی پیشران است، عنوان کرد: بایستی طرح کامل و جامعی برای استفاده و بهره‌وری بیشتر از محصول زعفران تدوین شود و از تجربه‌های پیشین در این عرصه درس بگیریم.
او افزود: کشور در برخی حوزه‌ها پیشران است و در برخی حیطه‌ها تا استانداردهای جهانی بسیار فاصله داریم. لازم است در مدل‌هایی که به منظور توسعه بازار محصولات کشاورزی تعریف می‌شود، کنترل صحیحی در تمامی بخش‌ها صورت گیرد.
وی خاطرنشان کرد: مدل و پلتفرم طراحی شده در حوزه گیاهان دارویی در استان خراسان رضوی، در وزارت‌خانه بررسی و نتیجه آن به اتاق بازرگانی مشهد ارسال خواهد شد.
خاوازی در ادامه، به تاثیر ایجاد رصدخانه کشاورزی در کشور اشاره و عنوان کرد: هدف از ایجاد و تاسیس رصدخانه کشاورزی، بررسی میزان کاشت و برداشت تمامی محصولات کشاورزی در سراسر کشور است. از منظر تکنولوژی، موانعی وجود دارد که امکان دریافت آمار دقیق و درست در حوزه کشاورزی نیست. برای رفع این موانع، جلسات متعددی با شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار شده که امیدواریم با استفاده از این ظرفیت، بتوانیم موانع و مشکلات موجود در بخش کشاورزی را رفع کنیم.
لزوم استفاده از ظرفیت گیاهان دارویی در ایجاد ارزش افزوده
«احمد سلحشور»، رئیس کمیسیون کشاورزی، امور دام و طیور و صنایع وابسته اتاق بازرگانی مشهد در ابتدای این نشست با تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیت گیاهان دارویی در ایجاد ارزش افزوده و رشد اقتصادی گفت: ایران دارای مزیت‌های متعددی در عرصه اقتصاد است که می‌توان آنان را جایگزین نفت و گاز کرد و از طریق آنها در مسیر توسعه اقتصادی گام برداشت.
وی رفع مشکلات فعالان اقتصادی در حوزه اخذ مجوزهای کسب و کار را یکی از راهکارهای توسعه اقتصادی کشور دانست و بیان کرد: باید سیستم نظارتی مناسبی در حوزه صدور مجوز و پرونده‌ها به‌کار گرفته شود و شرایط به‌گونه‌ای طراحی گردد که سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذاری رغبت داشته باشد.
سهم چشمگیر تجارت گیاهان دارویی در اقتصاد دنیا
«علی شریعتی‌مقدم»، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی مشهد نیز اظهار کرد: خراسان رضوی باتوجه به اقلیم و شرایط خاص آب و هوایی، ظرفیت خوبی در حوزه کشت زعفران و گیاهان دارویی دارد. در سال‌های اخیر به زعفران توجه زیادی شده؛ با این وجود، تاکنون این محصول به جایگاه اصلی خود در حوزه ارزآوری، اشتغال، اقتصاد و… نرسیده است.
شریعتی‌مقدم با اشاره به ظرفیت کشور در حوزه تولید گیاهان دارویی، عنوان کرد: بخش قابل توجهی از گیاهان دارویی مشهور و قابل مصرف دنیا در ایران کشت شده یا ظرفیت کشت آن وجود دارد. در این میان، بیش از 90 درصد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود. همچنین منابع غنی گیاهان دارویی در ایران و به‌ویژه در بخش شمال شرقی و استان‌های خراسان رضوی و جنوبی وجود دارد. البته تعداد کل داروهای گیاهی ثبت شده در کشور حدود ۱۰۰ نوع است که کمتر از ۴ درصد داروهای گیاهی موجود در بازار را تشکیل می‌دهد. در حالی که این نسبت در کشورهای اروپایی به بیش از ۳۵ درصد می‌رسد. بیش از 70درصد زعفران ایران صادر می‌شود؛ اما سهم کشورمان در تجارت جهانی این محصول به طور نامتناسبی پایین است؛ زیرا بسیاری از مشتریان این ادویه ایرانی را به صورت عمده خریداری کرده و پس از بسته‌بندی مجدد، به کشورهای ثالث صادر می‌کنند. ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیاست؛ اما در حوزه صادرات کشور اسپانیا در جایگاه نخست قرار دارد.
شریعتی مقدم با اشاره به اینکه تولید و تجارت گیاهان دارویی با موانع و مشکلاتی همراه است، تاکید کرد: نبود سامانه ملی مجازی در حوزه گیاهان دارویی و زعفران، فقدان سامانه بین‌المللی معرفی برندهای معتبر ایرانی برای عرضه در بازار جهانی، در اختیار نبودن آمار جامع و قابل استناد در حوزه گیاهان دارویی و زعفران (تولیدکنندگان، میزان تولید، بازرگانان و…)، نبود سامانه آموزشی علمی معتبر در این حوزه، فقدان فضای تبادل مستمر اطلاعات با اساتید دانشگاه و متخصصان و نبود ارتباط در زنجیره تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و سرمایه‌گذاران، از جمله موانع و مشکلات تولید و تجارت گیاهان دارویی در ایران است.
شریعتی‌مقدم پیشنهاد کرد: راه‌حل پیشنهادی برای رشد تولید و تجارت گیاهان دارویی، طراحی و پیاده‌سازی پلتفرمی اختصاصی در حوزه گیاهان دارویی و زعفران با محوریت تمرکز بر اراضی مستعد کشت زعفران، کشاورزان توانمند و بخش خصوصی قدرتمند در این حوزه است.
وی گفت: اطلاع‌رسانی، آموزش، ارائه اطلاعات مربوط به استانداردها، تشکیل زنجیره تامین، فروش و ایجاد بستر تعاملی در حوزه‌های سرمایه‌گذاری، کشاورزی قراردادی، بازار صادراتی، مباحث مربوط به ارزیابی و پایش، تبلیغات، منابع انسانی و… از جمله امکانات این پلتفرم اختصاصی گیاهان دارویی و زعفران است.
وی با تاکید بر اینکه برای رشد تولید و تجارت گیاهان دارویی باید از جزیره‌ای عمل‌کردن فاصله گرفت، بیان کرد: متاسفانه پراکنده عمل‌کردن، موجب ضربه‌زدن به این فعالیت می‌شود. یکی از راهکارهای موثر در این حوزه، تدوین سیاست‌های حمایتی است.
آثار مطلوب ورود زعفران به بازار سرمایه
در ادامه «فرهاد سحرخیز»، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، با اشاره به ورود زعفران به بازار سرمایه، تاکید کرد: هم اکنون 17 نماد زعفران درکنار یکدیگر قرار گرفته و به یک نماد بورسی مشخص تبدیل شده‌اند. این نماد در روزهای آتی رونمایی خواهد شد. ورود زعفران به بورس، آثار مثبتی در حوزه بازار این محصول خواهد داشت. در سال‌های گذشته، عدم اطمینان به بورس در کشور حاکم بود؛ اما با ورود نماد مذکور و رویکرد آن، اعتمادسازی در حوزه زعفران در بورس صورت خواهد گرفت. بزرگترین دستاورد این امر، استانداردسازی محصولات و جلب اعتماد مشتریان است.
سحرخیز با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین اشتباهات در مسیر توسعه تجارت محصول زعفران، غفلت از مسیر اصلی در این حوزه بود، اظهار کرد: در مسیر توسعه تجارت زعفران، هرکس باید مسئولیت خود را به درستی انجام دهد. صادرات زعفران به دلیل سودآوری کمتر نسبت به یک محصول دیگر، مورد غفلت واقع شد و این غفلت سبب گردید که در مقاطعی، زعفران باکیفیت در کشور نایاب شود. باید به این نکته توجه نمود که غفلت در حوزه کشاورزی، سبب تقسیم ناعادلانه سود در زنجیره ارزش محصولات می‌شود.
رشد تولید و تجارت گیاهان دارویی در ایران امکانپذیر است
«حسین زینعلی»، مشاور وزیر جهادکشاورزی و مجری طرح گیاهان دارویی نیز در بخشی از این نشست با تاکید بر تخصصی‌کردن فعالیت‌ها در محور رشد تولید و تجارت گیاهان دارویی، بیان کرد: بسیاری از محصولات گیاهی به صورت اسپری، خوراکی و با طعمهای مختلف تولید می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید مسیر تولید و توسعه تجارت گیاهان دارویی و زعفران را آسان کرد. از گیاهان دارویی محصولات مختلفی تهیه و سپس صادر می‌شود. تهیه محصول بر پایه گیاهان دارویی، ارزش افزوده ایجاد می‌کند و باید به این مسئله توجه نمود.
وی با تاکید بر لزوم بررسی و تحقیقات در زمینه نیاز بازارهای جهانی در حوزه محصولات و تولیدات بر پایه گیاهان دارویی، عنوان کرد: یکی از تولیدات در حوزه گیاهان دارویی که در بازارهای جهانی مورد استقبال قرار گرفته، آنتی اکسیدان‌های خوراکی است.
زینعلی افزود: امیدواریم با حمایت دولت و بخش‌خصوصی گام بزرگی در حوزه تولید و تجارت گیاهان دارویی برداشته شود.
«محمد خالدی»، مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی نیز با تاکید بر ضرورت گرایش از کشاورزی سنتی به مدرن، بیان کرد: در تدوین راه تولید و توسعه تجارت گیاهان دارویی به دنبال کشاورزی قراردادی هستیم. برای تجاری‌سازی، هویت‌سازی و رسمیسازی راهی جز استفاده از ظرفیت شرکت‌های پشتیبان نیست. باید کشاورزی با بهره‌وری اندک به مدل تجاری با شناخت و آگاهی درست تبدیل شود.
رشد تولید و توسعه تجارت گیاهان دارویی، نیازمند مشارکت بخش خصوصی و دولتی است
سپس «کیهان کاووسی»، رئیس کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به اینکه کشاورزی دارای زنجیره‌های متعددی است، بیان کرد: رشد تولید و توسعه تجارت گیاهان دارویی به مشارکت بخش خصوصی و دولتی و صرف وقت و هزینه در این زمینه نیاز دارد.
وی گفت: گیاهان دارویی در بازار بین‌المللی، رشد 6.9 درصدی داشته و اروپا بیشترین سهم را در بازار گیاهان دارویی در دنیا دارد. ایران رقبای بزرگی در حوزه تولید و تجارت گیاهان دارویی دارد. در مدل طراحی شده برای توسعه بازار گیاهان دارویی، شیوه کار شرکت‌های بزرگ در حوزه تجارت گیاهان دارویی، استخراج و بررسی شده است. مهم‌ترین هدف شرکت‌های بزرگ دنیا، تولید محصول بر پایه گیاهان دارویی مبتنی بر ارزش افزوده است.
کاووسی با تاکید بر لزوم حمایت و ضمانت خرید گیاهان دارویی از کشاورزان، بیان کرد: باید ریسک خریداری محصول توسط متولیان پذیرفته شود. پذیرش مخاطرات کار و ضمانت خرید گیاهان دارویی، سبب پایداری تولید و توسعه تجارت این محصولات می‌شود.
وی فروش بین‌المللی، ایجاد شبکه توزیع، استانداردسازی، صادرات، هوشمندسازی و… را از اجزای توسعه تجارت گیاهان دارویی دانست و پیشنهاد کرد: در مسیر جهانی‌شدن، به استانداردسازی براساس معیارهای جهانی نیازمند هستیم. در واقع، باید نیازهای اصلی بازارهای جهانی را شناخته و براساس آن فعالیت نماییم.
وی با بیان اینکه در مدل طراحی شده در حوزه گیاهان دارویی، مراکز پروژه‌های تحقیقاتی به مارکت و پژوهشگاه‌ها به استارت‌آپ تبدیل و کار بر روی آن انجام می‌شود، اظهار کرد: مراکز نوآوری و تحقیقات، نیازمند مدل حکمرانی هستند. در این مدل پیشنهادی، کشاورزی در قالب نظام کشت قراردادی انجام می‌شود.
کاووسی با اشاره به اینکه برخی شرکت‌های بزرگ دنیا بذر گیاهان دارویی را تهیه و به کود و سم تبدیل می‌کنند و سپس آن را به فروش می‌رسانند، بیان کرد: ایران فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری در حوزه تولید سم و کود از بذر گیاهان دارویی دارد.
وی با تاکید بر استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور کشاورزی و گیاهان دارویی استان، گفت: با خالص‌سازی و جداسازی مواد اولیه گیاهان دارویی، می‌توان بسیاری محصول و دارو تولید و صادر کرد.
وی بخش دیگر سخنانش را به الزامات و نیازمندی‌های اجرای این طرح اختصاص داد و بیان کرد: صدور مجوز احداث مركز نوآوری شرکتی گیاهان دارویی در مشهد، تخصیص زمین و زیرساخت جهت احداث مرکز نوآوری گیاهان دارویی در دهکده نوآوری در مشهد، کمک مالی جهت تجهیزات مرکز و آزمایشگاه‌ها، اعطای مجوز به منطقه آزاد اقتصادی سرخس در مشهد جهت استقرار این مرکز در منطقه زون آزاد، اعطای مجوز هاب گیاهان دارویی کشور و مجوز استفاده و همکاری مرکز اصلاح بذر، نهال و مرکز ذخایر ژنتیکی در تولید و مبادله بذر از جمله نیازهای این طرح است.
استفاده از ظرفیت کشاورزی قراردادی برای افزایش تولید گیاهان دارویی در استان
در ادامه این نشست، «غلامرضا قنبری»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی با تاکید بر اهمیت توجه به مقوله کشاورزی قراردادی در کشت گیاهان دارویی، با اشاره به اینکه توسعه گیاهان دارویی تحول کشاورزی استان را به همراه خواهد داشت، گفت: باید راندمان تولید کشاورزان و سطح دغدغه آنان در تولید محصول افزایش پیدا کند. همچنین، بایستی از ظرفیت کشاورزی قراردادی برای تولید و توسعه تجارت گیاهان دارویی استفاده کنیم.
وی با تاکید بر اینکه 1500 کشاورز حوزه زعفران در طرح کشاورزی قراردادی فعالیت می‌کنند، بیان کرد: برای تولید و احداث شهرک نوآوری گیاهان دارویی به زمین با ویژگی‌های طبیعی نیاز داشته و به دنبال اخذ مجوز، احصا اراضی مدنظر و… هستیم.
«سید حسن هاشمی»، نایب رئیس کمیسیون کسب و کارهای دانش بنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی مشهد نیز تاکید کرد: نرخ بهره‌وری کشاورزی در حال حاضر منفی است و بایستی با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات، در راستای بهبود این وضعیت گام برداریم. حال آنکه دیتا مجموعه‌های اقتصادی را شناسنامه‌دار می‌کند. باید از ظرفیت‌های بالقوه در این عرصه استفاده شود و برای تبدیل آنها به ظرفیتی بالفعل تلاش نمود.
«محمدرضا اورانی»، مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزان مشهد نیز در ادامه این نشست، با تاکید بر اینکه خراسان رضوی قطب تولید گیاهان دارویی است، بیان کرد: ضروری است تعامل و همکاری تمامی تشکل‌ها، نهادها و ذی‌نفعان برای اجراسازی طرح‌های توسعه‌ای رشد تولید گیاهان دارویی در استان رقم بخورد. خراسان رضوی کمبودی در حوزه اراضی نداشته و امکان احداث شهرک گیاهان دارویی، آجیل و… در استان وجود دارد.
تاکید بر استفاده از ظرفیت مواد قانون جهش تولید دانش‌بنیان
«هدی پیروی»، عضو کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی مشهد عنوان کرد: ماده 11 قانون جهش تولید دانش‌بنیان با هدف جهت‌دهی حمایت‌های مالیاتی به سمت توسعه نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان، وضع شده است. در این قانون، مشوق‌های مالیاتی به صنایع ارائه می‌شود. همچنین در ماده 13 این قانون، بر ارتباط دانشگاه و صنایع برای توسعه واحدهای تولیدی تاکید شده است. دولت، شیوه‌نامه اجرای مواد قانونی را نیز ابلاغ کرده است.
وی در ادامه پیشنهاداتی در جهت استفاده و بهره‌مندی از ظرفیت‌های پیش‌بینی شده در قانون جهش تولید دانش بنیان ارائه کرد و گفت: تشکیل کمیته توسعه تولید نوآورانه و دانش‌بنیان، بومی‌سازی زیست بوم نوآوری در تولید، بازرگانی و کشاورزی استان، فرهنگ‌سازی و آموزش مدیران تحقیق و توسعه واحدهای بزرگ و متوسط، انجام پروژه مطالعاتی ایجاد پارک پلتفرمی نوآوری در اتاق بازرگانی خراسان رضوی و هم‌افزایی با سایر کمیسیون‌ها جهت استفاده از ظرفیت‌های دیده شده در قانون، از جمله راهکارهای بهره‌مندی از ظرفیت‌های پیش‌بینی شده در قانون است.
