به گزارش خراسان رضوی، پایانه مرزی دوغارون دروازه تجارت ایران با افغانستان، همواره با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. از این گلوگاه خروجی کشور، سالانه حدود یک‌میلیون تن کالای صادراتی و ترانزیتی به افغانستان وارد می شود اما در طول سالیان گذشته به اشکال مختلف شاهد صف‌های طولانی کامیون‌های صادراتی و ترانزیتی پشت این مرز بودیم و طی دو سال گذشته با استقرار طالبان در این کشور، حجم صادرات استان به افغانستان تا 40 درصد کاهش پیدا کرد. هرچند با پیگیری‌ها و مذاکرات چندباره تا حدی مشکلات مرزی طرف افغانستانی کمتر شده است اما گویی مشکلات کامیون داران هنوز برطرف نشده و گاهی خواب کامیون‌ها در این پایانه به 5 روز هم می‌رسد که علاوه بر هزینه‌های بالای تأخیر در ترانزیت کالا باید هزینه‌های خواب کامیون‌ها در پارکینگ‌های بدون امکانات را هم بپردازند و این موضوع چالشی جدی است که گلایه‌های رانندگان کامیون‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل را در پی داشته و دارد.
نایب‌رئیس انجمن حمل‌ونقل بین‌المللی استان معتقد است یکی از مهم‌ترین معضلات پایانه‌های مرزی کشور، نبود مدیریت واحد است. «محمود امتی» می‌گوید: متأسفانه هم اکنون خواب کامیون‌ها در مرز دوغارون به 5 روز رسیده و دلیل اصلی آن، نبود مدیریت واحد در مرزهای کشور و پایانه‌های مرزی به‌خصوص مرز دوغارون است.
خواب 5 روزه کامیون ها
امتی توضیح می‌دهد: یک کامیون وقتی وارد پایانه می‌شود باید به چندین نهاد مراجعه کند تا بتواند محموله خود را از مرز خارج کند. اداره گمرک فرایند خود را دارد و اداره گذرنامه هم یک فرایند؛ دفتر نهاد ریاست جمهوری یک‌نهاد است و شرکت نفت خود یک فرایند جداگانه دارد. علاوه بر این، مرزبانی خود یک فرایند خاص دارد. این فرایندها بسیار زمان‌بر و گاهی دارای تداخل است که باعث می‌شود مراحل دریافت مجوز خروج از مرز طولانی شود و این معضل باعث خواب 4 تا 5 روزه کامیون‌ها شده است.
مسئله ردزنی سوخت قاچاق
عضو هیئت نمایندگان اتاق مشهد می‌گوید: مثلاً یک کامیون وقتی تمام مراحل مجوزها را در پایانه طی می‌کند، در مرحله قبل از مرزبانی با شرکت نفت سروکار دارد. یعنی اگر محموله بار اضافه یا مشکلی داشته باشد که شرکت نفت آن را تشخیص داده باشد، کامیون دار باید مجدد مراحل را طی کند. درحالی‌که شرکت نفت باید در اولین مرحله و در ورودی پایانه مستقر شود تا همان ابتدا اگر محموله مشکل یا اضافه‌بار یا تخلف و ممنوعیت داشت ، مشخص شود تا کامیون دار تکلیفش معلوم باشد نه این که در آخرین مرحله. همین مسئله برای کامیون داران چالش جدی شده است.
امتی ادامه می‌دهد: مرزبانی در مرحله آخر قرار دارد و این کاملاً طبیعی و لازم است اما ضروری است این نهاد نیروهای خود را افزایش دهد یا فرایندها را اتوماتیک و از دستگاه‌های به‌روز استفاده کند تا کامیون‌ها خواب کمتری داشته باشند. علاوه بر این بیشتر نهادهای مستقر در پایانه با کمبود نیروی انسانی مواجه اند که این مسئله خود به طولانی شدن خواب کامیون‌ها در پایانه مرزی دوغارون دامن می‌زند.امتی درباره مشکلات مرزی در خاک افغانستان نیز می‌گوید: مشکلات آن‌سوی مرز تا حدی برطرف شده و الان مشکل در فرایندهای گمرکی داخل کشور است که به‌صورت واحد عمل نمی‌کنند.
پایش های غیراصلی ولی وقت گیر
رئیس اداره ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی اداره کل راهداری استان نیز معتقد است آیین‌نامه مدیریت واحد در پایانه‌های مرزی(مصوبه هیئت دولت در خرداد1400) اجرایی نشده است.
علی برادران، به خراسان رضوی می‌گوید: ما اعتقادداریم به‌غیر از سه پایش اصلی حمل‌ونقلی، گمرکی و امنیتی بقیه پایش ها باید در پس‌کرانه پایانه مرزی انجام شود مثلاً بحث کنترل سوخت، دیدزنی باک‌ها و پایش سوختی شرکت نفت و قاچاق سوخت می‌تواند در ابتدای امر فرایندها انجام شود زیرا این کار زمان‌بر است البته الان خواب کامیون‌های سوختی در پایانه دوغارون به 2 شب رسیده که درگذشته بیشتر بوده است. هرچند خواب کامیون‌های غیرسوختی به 3 شب رسیده است که می‌توان آن را کمتر کرد.
وی می‌گوید: یکی از دلایل تأخیر در خروج کامیون‌ها از مرز دوغارون فرایند سوخت‌گیری کامیون‌هاست زیرا کامیون داران ترجیح می‌دهند با باک پر از مرز خارج شوند و این موضوع باعث ترافیک در جایگاه سوخت‌گیری و مشکلات بعدی شده است. هرچند در حالت کلی با توجه به توافقات انجام شده با طرف افغانستانی خواب کامیون‌ها کمتر از گذشته شده اما می‌توان با اجرای مدیریت واحد پایانه‌های مرزی، فرایند پایش های مرزی را کاهش داد تا خواب کامیون‌ها نیز به کمترین میزان ممکن برسد.
صف 200 کامیونی برای ردزنی سوخت باک
ناظر گمرکات استان نیز با تایید خواب 5 روزه کامیون‌ها در مرز دوغارون می‌گوید: وضعیت فرایندهای پایش در پایانه‌های مرزی کل کشور مانند دوغارون است و سازمان‌های هم‌جوار می‌توانند پایش های خود را به‌گونه‌ای انجام دهند که منجر به ایجاد ترافیک برای خروج کامیون‌ها از مرز نشود. مثلاً شرکت نفت می‌گوید بر اساس مصوبات بالادستی، پایش و دیدزنی باک کامیون‌ها باید در نقطه صفر مرزی انجام شود و این موضوع برای مرز دوغارون که با محدودیت دسترسی مواجه است مشکل زاست.
درواقع بعدازاین که کامیون تمام مراحل را طی کرد باید در جایگاه مربوط، دیدزنی باک انجام شود و اگر مازاد سوختی در باک وجود داشته باشد، کامیون دار باید مراحل پرداخت هزینه‌ها و دریافت مجوز را انجام دهد که این فرایند طولانی است و گاهی منجر به ایجاد صف تا 200 کامیون در این مرحله می‌شود.جعفری با تایید کمبود نیروی انسانی در گمرک دوغارون می‌گوید: حدود 12 سال است ما هیچ استخدامی در گمرک نداشتیم و در این مدت نیروی زیادی خارج‌شده است و اکنون به‌صورت جدی با کمبود نیروی انسانی مواجه ایم و این کمبود نیرو در اداره گذرنامه هم وجود دارد.
