داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد؛ از مجموع 1984 هزار میلیارد تومان مصارف عمومی دولت در لایحه بودجه سال 1402 کل کشور، حدود 6 درصد اعتبارات (معادل 122 هزار میلیارد تومان)، استانی است. این رقم به این معنا نیست که بقیه بودجه مربوط به استان تهران است بلکه به این معناست که این قسمت از بودجه در اختیار شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان قرار می‌گیرد و توسط این شورا درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. درواقع معیار تفکیک بودجه به سطح ملی و استانی، مرجع تصمیم‌گیری در خصوص هزینه کرد این مخارج است و باید توجه داشت که علاوه بر این اعتبارات، بخش قابل‌توجهی از بودجه غیر استانی که به‌صورت متمرکز (یعنی توسط سازمان برنامه‌وبودجه کشور و وزرا) در خصوص آن تصمیم گرفته می‌شود، نیز در استان‌ها هزینه می‌شود.
در این گزارش آمده است حدود یک‌سوم از منابع عمومی در لایحه بودجه سال 1402، منابع استانی است. منظور از منابع استانی، درآمدهایی است که توسط دستگاه‌های اجرایی استانی (عمدتاً ادارات کل استانی سازمان امور مالیاتی کشور) تأمین می‌شوند و متولی ملّی ندارند. به‌این‌ترتیب، اگرچه هریک از منابع عمومی کشور بالاخره در یک یا چند استان محقق می‌شوند اما در این جا صرفاً از منابعی صحبت می‌شود که متولی استانی دارند.
در این گزارش، ضمن مقایسه منابع و مصارف استانی و اجزای آن با قانون بودجه سال 1401 ،توزیع استانی و سرانه هر استان در تأمین منابع عمومی و جذب اعتبارات هزینه‌ای یا عمرانی بررسی‌شده است.
با توجه به این که مجموع اعتبارات استانی جدول 10 لایحه بودجه فقط حدود 6 درصد از مصارف عمومی را شامل می‌شود، درحالی که درآمدهای استانی 29 درصد منابع بودجه را پوشش می‌دهد، این سؤال پیش می‌آید که مازاد درآمدهای استانی کجا و چگونه بین استان‌های کشور توزیع می‌شود؟ با توجه به اطلاعات مربوط به نحوه توزیع استانی اعتبارات ملی در جدول 10 – ب لایحه، مبلغی معادل 479 هزار میلیارد تومان (یعنی 24 درصد از مصارف عمومی) از مصارف ملی در استان‌ها هزینه می‌شود. از این مبلغ، معادل 446 هزار میلیارد تومان (برابر با 22 درصد مصارف عمومی) اعتبارات هزینه‌ای ملی است و معادل 33 هزار میلیارد تومان (برابر با 2 درصد مصارف عمومی) اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای (عمرانی) ملی است.
خراسان رضوی استان دوم در اعتبارات هزینه ای
در جدول زیر میزان اعتبار هر استان از محل اعتبارات هزینه‌ای و عمرانی ملی مشخص‌شده است. همان‌طور که مشاهده می‌شود در اعتبارات هزینه‌ای استان‌های تهران، خراسان رضوی و فارس در رتبه‌های اول تا سوم قرارگرفته‌اند. استان تهران به‌تنهایی حدود 34 درصد از مجموع این اعتبارات را به خود اختصاص داده و سه استان تهران، خراسان رضوی و فارس در مجموع حدود 50 درصد اعتبارات هزینه‌ای ملی را دریافت می‌کنند. در اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای استانی از مجموع اعتبارات عمرانی کشور (به مبلغ 328 هزار میلیارد تومان) نحوه توزیع استانی حدود 10 درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (به مبلغ 33 هزار میلیارد تومان) ، استان خوزستان (4.3 هزار میلیارد تومان)، تهران (3.5 هزار میلیارد تومان) و فارس (2.6 هزار میلیارد تومان)، سه استان اول از نظر مقدار این اعتبارات هستند.
خراسان رضوی جزو 3 استان به لحاظ سرانه پایین
با توجه به تفاوت جمعیت استان‌های مختلف، یکی از شاخص‌های مورداستفاده در بررسی بودجه استانی، بررسی مصارف عمومی استان‌ها و اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای استان‌ها به‌صورت سرانه است. مشاهده سرانه استان‌ها می‌تواند تصویر دقیق‌تری از بودجه استانی ارائه کند. در جدول 7، سرانه درآمدهای استانی و سرانه مصارف عمومی استان‌ها به تفکیک اعتبارات هزینه‌ای و عمرانی ارائه‌شده است. همان‌طور که در جدول نشان داده‌شده، سرانه اعتبارات هزینه‌ای استانی در کل کشور حدود 437 هزار تومان است و سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای استانی در کل کشور برابر با 998 هزار تومان است. از نظر توزیع استانی، بیشترین سرانه اعتبارات هزینه‌ای برای استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و خراسان جنوبی بوده و کمترین سرانه اعتبارات هزینه‌ای استانی مربوط به استان‌های تهران، البرز و خراسان رضوی است. ازنظر اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای (عمرانی)، بیشترین سرانه اعتبارات عمرانی مربوط به استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر است. کمترین سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای (عمرانی) نیز مربوط به استان‌های تهران، اصفهان و البرز است. درخور ذکر است در بخشی از این گزارش سهم استان‌ها از درآمدزایی و مصارف بودجه بر اساس جمعیت مشخص‌شده است. بر این اساس سرانه هر خراسانی برای درآمدزایی در لایحه بودجه 1402 معادل 2 میلیون و 796 هزار تومان پیش‌بینی‌شده و سرانه هر خراسانی از اعتبارات هزینه‌ای 300 هزار تومان و جزو سه استان پایین جدول است و به لحاظ سرانه اعتبارات عمرانی نیز با سرانه 611 هزارتومانی جزو 4 استان پایین جدول قرارگرفته‌ایم. این یعنی اگرچه به لحاظ درصد سهم از اعتبارات هزینه‌ای استان، در کشور دوم هستیم اما به نسبت جمعیت، این سرانه و همچنین سهم خراسانی‌ها از اعتبارات عمرانی پایین است البته در حوزه درآمدزایی برای دولت در لایحه بودجه 1402 نیز استان هفدهم هستیم.
