لزوم تقویت «نوآوری باز» در صنایع
ترکیه در شرایط بحرانی چه ظرفیتهایی در تأمین کالاهای اساسی ایران دارد؟
ضرورت پیوند خودروسازان و قطعهسازان در راستای ارتقای کیفی صنعت خودرو خراسان رضوی
از همدلی اقتصادی تا توجه به پدافند غیرعامل برای عبور از بحران
تاکید بر تقویت صادرات و واردات استان با ظرفیتهای بکر غرب آفریقا
نرخ تورم خرداد ماه به ۳۴.۵ درصد رسید
ایران پنجم آسیا در تولید لبنیات و رتبه اول صادرات
برنامه بازتوانی بنگاههای خرد
فضای تحریمی و قوانین مخل تجارت، مسیر بازرگانی خارجی ایران را به سمت قاچاق منحرف کرده است. گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد که بین سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱، ارزش واردات قاچاق حدود ۳۰درصد افزایش یافته است. نکته جالب اما آن است که ارزش صادرات قاچاق نیز در همین فاصله زمانی بیش از ۲۰برابر شده؛ آماری که نتیجه مشخص سیاست ناکارآمد «پیمانسپاری ارزی» است. این یعنی خروجی تدابیر سیاستگذاران در دهه گذشته، تشویق فعالان تجاری به بازی در زمین خاکستری بوده است. در شرایطی که حکمرانی اقتصادی به جای تسهیلگری به مانعتراشی برای تجار مشغول است، بازرگانان اتوبان بدون دستانداز قاچاق را جایگزین مسیر دشوار رسمی میکنند. در دنیای امروز، زمان مهمترین کالا برای فعالان اقتصادی محسوب میشود؛ به همین دلیل بازرگانان ترجیح میدهند به جای منتظر ماندن برای اصلاح رویههای غیرقابل دفاع تجاری، ریسک قاچاق را به جان بخرند. طنز تلخ آنجاست که این روشکارآمدی و اثربخشی بیشتری داشته است.
بازوی پژوهشی مجلس در یک گزارش تحلیلی، وضعیت تجارت خارجی ایران را در ۶ماه نخست سال ۱۴۰۳ مورد بررسی قرار داده است. این گزارش با تمرکز بر سیاستهای ارزی، به استفاده همزمان از سه نرخ ارز ترجیحی، نیما و بازار آزاد اشاره دارد که منجر به بروز اختلال در روند صادرات و واردات شده است. اختلاف میان نرخ ارز نیما و بازار آزاد، زمینهساز افزایش تقاضا برای واردات و کماظهاری در صادرات بوده و از همین رو حذف شکاف نرخهای ارزی بهعنوان راهکار پیشنهادی مطرح شده است.
صادرات غیرنفتی ایران در دوماهه نخست سال جاری به میزان ۲۴میلیون و ۶۲۲هزار تن و به ارزش ۸میلیارد و ۲۴۱میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، در حدود ۰.۱ درصد رشد داشته است. اما در مقابل، ۵میلیون و ۹۲۱هزار تن کالا به ارزش ۸میلیارد و ۴۷۱میلیون دلار وارد کشور شده است که به لحاظ وزن ۱.۱۶درصد افزایش و به لحاظ ارزش ۷.۸درصد کاهش داشته است.
عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ظرفیتی استراتژیک و کمنظیر برای گسترش صادرات غیرنفتی کشور، بهویژه در استانهای مرزی و برخوردار از مزیتهای جغرافیایی و تولیدی همچون خراسان رضوی است.
شاخص استرس زنجیره تامین جهانی که معیاری کلیدی برای سنجش تنشهای لجستیکی و تجاری در اقتصاد جهانی است، در ماه آوریل ۲۰۲۵ کاهش یافته که نشاندهنده کاهش استرس بر زنجیرههای تامین است. اگرچه این کاهش بیانگر ثبات نسبی و پایداری تجارت است، اما تجارت همچنان تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله جنگ تعرفهای و تحریمهاست. ثبات این شاخص در ماههای اخیر نمیتواند متضمن پایداری این در ماههای آتی نیز باشد. این بهبود که از سوی بانک فدرال رزرو نیویورک گزارش شده، میتواند نشانهای از بازگشت تعادل به جریانهای تجاری باشد. بااینحال، تحلیل شرایط فعلی نشان میدهد که عوامل اقتصادی کلان و سیاستهای تجاری همچنان بر پایداری این روند تاثیر دارند.
انفجار دلخراش روز شنبه ششم اردیبهشت ماه در بندر شهیدرجایی، ضربه سختی به گلوگاه تجارت خارجی ایران بود. بخشهای نفت، معدن، ساختمان و مواد و محصولات شیمیایی مهمترین حوزههایی از اقتصاد ایران هستند که نبض تجارت آنها با بندر شهیدرجایی متصل بود. این بندر که به گواه سازمان بنادر و دریانوردی از ۲۳ اسکله به عمق ۱۵متر تشکیلشده، سهمی ۵۳درصدی از مجموع عملیات تخلیه و بارگیری بندری کل کشور را بر عهده دارد. درهمینحال حدود ۸۸درصد کالاهای کانتینری کشور در این بندر تخلیه یا بارگیری میشوند.
تراز تجاری کالای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ با مازاد ۱۴۷ میلیارد یورویی همراه بود که نسبت به سال ۲۰۲۳ (۳۴ میلیارد یورو) ۱۱۳ میلیارد یورو افزایش داشته است.
سال ۱۴۰۳ رو به اتمام است و اکنون زمان مناسبی برای بررسی روند تجارت ایران با لنز بازتر است. واقعیت آن است که در حوزه تجارت بین آمارهای سالجاری و سالگذشته تفاوت محسوسی مشاهده نمیشود و البته باید امیدوار باشیم که در پایان سالآینده بتوانیم این گزاره را تکرار کنیم.