بیش از 4 دهه است که «تورم» میهمان ناخوانده اقتصاد ایران است و بر بخشهای گوناگون سایه انداخته و آثارش در عرصههای مختلف عیان شده است. پدیدهای که در برخی سنوات و دههها اوج گرفته و در اغلب این سالها در اعداد دورقمی عیان گردیده است. پایداری تورم در اقتصاد ایران، بخش تولید را تحلیل برده و سرمایههای سرگردان را برای رهایی از افت و افول به سمتوسوی بخشهای غیرمولد سوق داده است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان رضوی گفت: نرخ تورم نقطه به نقطه استان در دی ماه سال جاری ۵۶.۲ درصد است که این رقم در مقایسه با ماه قبل از آن ۴.۵ درصد افزایش یافته است.
پس از آنکه مرکز آمار ایران در اقدامی کمسابقه گزارش مربوط به شاخص بهای مصرفکننده دی ماه را با یک روز تاخیر منتشر کرد، این گزارش از تورم داغ در ابتدای زمستان سال جاری حکایت دارد. بر این اساس درحالیکه نرخ تورم ماهانه در آذرماه عدد ۹/ ۱درصد را به ثبت رسانده بود، این عدد در دیماه به ۳/ ۴درصد افزایش یافت. با در نظر نگرفتن آمار تورم خرداد و تیرماه بهدلیل اثر حذف ارز ترجیحی، تورم ماهانه دیماه از آبان سال۹۹ به این سو، بیسابقه است.
دکتر مهدی فیضی* شواهد بین کشوری در مورد تورم و نابرابری درآمد نشان میدهد که این دو مفهوم، رابطهای غیرخطی و نامتقارن دارند، بهطوری که از سویی افزایش تورم تا حد آستانهای موجب کاهش نابرابری درآمدی و از آن پس همراه با افزایش آن است. برای نمونه، شواهد جدید نشان میدهد که نرخ تورم با افزایش درآمد خانوارها در ایالاتمتحده آمریکا کاهش مییابد. از سوی دیگر، حتی در بازه تورمی بیشتر از حد آستانهای (مشابه وضعیت کشور ما) میزان افزایش نابرابری با افزایش مشخصی در تورم، متفاوت از میزان کاهش نابرابری با کاهش یکسان در تورم است.
درحالیکه اقتصادهای پیشرفته در پاسخ به افزایش سطح قیمتها بهکارگیری سیاستهای انقباضی را در پیش گرفتهاند، نشانههای شروع روند کاهشی تورم خود را نشان میدهد. بر این اساس تورم آمریکا در حالی در ماه اکتبر به سطح ۷/ ۷درصد رسید که برای چهارمین ماه متوالی روند نزولی به خود گرفته است. کاهش سطح تورم بنزین، برق، مواد غذایی و وسایل نقلیه دستدوم از اصلیترین عواملی است که در ماه اکتبر به کاهش نرخ تورم آمریکا منتهی شده است.
در حالی که مرکز آمار ایران تورم سالانه در آبان ماه را 44 درصد اعلام کرده بود اما بر اساس گزارش تازه این مرکز، تورم سالانه برای دهک اول 50.2 و تورم گروه خوراکیها نیز برای این دهک 64.6 درصد اعلام شده است.
بهرغم تلاشهای بانکهای مرکزی اقتصادهای پیشرفته جهان، به نظر میرسد تورم اقتصادهای غربی قصد کاهش ندارد. بر این اساس به نظر میرسد تداوم تورم اخیر کشورهای غربی سه عامل کلیدی دارد. شوکهای اقتصادی و غیر اقتصادی، رشد دستمزدها و رشد انتظارات تورمی اصلیترین عوامل باقی ماندن تورم است. سیاستهای انبساطی به دنبال رکود ناشی از پاندمی کرونا، تنگنای زنجیرههای تامین و جنگ اوکراین از جمله شوکهای کلیدی به اقتصاد جهان است. تحلیل دیگری، از اختلال در مهار تورم حکایت دارد.
تازهترین گزارش مرکز آمار ایران نشان میدهد در مهر امسال دهک اول با 62.4 درصد بیشترین تورم کالاهای خوراکی و استان سیستان و بلوچستان با 48.6 درصد بیشترین تورم نقطهای را تجربه کردهاند.