به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «سید‌محمدرضا هاشمی»، مدیر پایش طرح‌ها و برنامه‌های اتاق مشهد با اعلام این خبر توضیح داد: در این طرح همچون دوره‌های گذشته 28 مانع اصلی در محیط کسب وکار مورد سنجش قرار گرفت که با توجه به گزارش پایش ملی محیط کسب و کار ایران در بهار 1402 که از سوی اتاق ایران منتشر شده است، خراسان رضوی با 6 پله نزول نسبت به فصل زمستان 1401 و کسب نمره شاخص 6.23 در رتبه بیست‌وهفتم استان‌های کشور قرار گرفت. این نمره، پایین‌ترین نمره استان طی 27 دوره گذشته این طرح (از پاییز 95) محسوب می‌شود.
وی اضافه کرد: 326 فعال اقتصادی از خراسان رضوی که در این طرح شرکت نموده‌اند، «غيرقابل پيش بيني بودن و تغییرات قيمت مواد اوليه و محصولات»، «دشواري تأمين مالي از بانكها» و «بی ثباتی سیاستها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسبوکار» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌هایی دانسته‌اند که بر محیط کسبوکار استان تاثیر گذاشته است.
هاشمی ادامه داد: مؤلفه‌های مناسب در محیط کسبوکار استان در فصل مذکور نیز بنا به ارزیابی فعالان اقتصادی استان، «نحوه استقبال مشتریان از نوآوری»، «ابتکار در ارائه خدمات و محصول» و «سطح دسترسي به آب و حاملهای انرژی» بوده است.
وی متذکر شد: نکته قابل توجه اینجاست که از 28 مؤلفه طرح پایش محیط کسب و کار، طبق نظر شرکت کنندگان در طرح، تنها 4 مؤلفه نسبت به دوره پیشین، بهبود را تجربه کرده و 24 مؤلفه دیگر نمره پایین تری نسبت به زمستان 1401 کسب نموده اند.
مدیر پایش طرح‌ها و برنامه‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی در بخش دیگری از این گفتگو، به سوابق و بنیان‌های علمی این بررسی و پایش فصلی اشاره کرد و توضیح داد: پیش از اجرای این طرح توسط اتاق بازرگانی، مرکز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامی از تابستان سال 1389 طی 26 دوره متوالی و با همکاري تشکل هاي اقتصادي سراسر کشور نسبت به پایش محیط کسب و کار اقدام می‌کرده است. بعدها انجام این پایش به اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران سپرده شد و از مسیر اتاق‌های استانی، در هر فصل دنبال گردید.
وی اضافه کرد: این پژوهش با رویکرد تلفیق داده های پیمایشی با داده های آماری و براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین برنامه ریزی شده و به صورت فصلی انجام می‌گیرد. داده های این پیمایش، حاصل از ادراک سنجی از وضعیت مؤلفه های محیط کسب وکار کشور بوده و منبع آن فعالان اقتصادی هستند. آمارگیری تلفنی با کمک سه اتاق(بازرگانی، اصناف و تعاون) و با استفاده از روش تکمیل پرسشنامه الکترونیکی انجام می‌گیرد و داده های دیگر نیز از منابع آماری رسمی کشور تهیه و مورد بهره‌برداری قرارگرفته اند.
هاشمی یادآور شد: براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، می‌توان دو مجموعه عوامل محیطی معین را به محیط اقتصادی و محیط نهادی تفکیک کرد. عوامل محیط اقتصادی شامل محیط اقتصاد کلان، محیط مالی، ساختار توليد و محيط جغرافيايي و عوامل محیط نهادی شامل محيط سیاسی، محيط حقوقي، محيط فرهنگي و محيط آموزشی و علمی، محيط فناوري و نوآوري و ساختار دولت می شود.
وی اضافه کرد: این دو مجموعه عوامل بر كسب و كارهاي موجود و بر فرآیند کارآفرینی که در واقع نقطه آغازین کسب وکار است، اثر می گذارند. هر چه محیط کسب وکار (محیط نهادی و اقتصادی) شرایط بهتری داشته باشد، بهره برداری از فرصت‌های کارآفرینی بیشتر است. در واقع این پایش فصلی دارای مبانی علمی لازم بوده و متکی بر مولفه‌هایی است که در بطن این محیط بر یک فعالیت اقتصادی تاثیر ایجاد می‌کند.
نمره هر یک از 28 مؤلفه طرح پایش محیط کسب و کار استان به همراه میزان تغییرات نسبت به فصل گذشته مطابق جدول ذیل آمده است. (تغییرات منفی به منزله بهبود نمره مولفه نسبت به فصل گذشته می‌باشد.)
| مولفه (به ترتیب نمره بهار 1402) | زمستان 1401 | بهار 1402 | درصد تغییر |
| غيرقابل پيش بيني بودن و تغییرات قيمت مواد اوليه و محصولات | 8.47 | 8.19 | 3.31%- |
| دشواري تأمين مالي از بانكها | 7.13 | 7.55 | 5.89% |
| بی ثباتی سیاستها، قوانین و مقررات و رویه های اجرایی ناظر بر کسب وکار | 7.28 | 7.44 | 2.20% |
| فساد و سوءاستفاده افراد از مقام و موقعیت اداری در دستگاه‌هاي اجرایی | 7.06 | 7.25 | 2.69% |
| موانع در فرایندهای اداری و اخذ مجوزهای کسب وکار در دستگاه‌هاي اجرايي | 7.96 | 7.22 | 9.30%- |
| رويه هاي سختگيرانه اداره های كار و بيمه تأمین اجتماعی براي مديريت نيروي انساني | 6.53 | 7.1 | 8.73% |
| وجود انحصار، امتياز يا هرنوع رانت به يك يا تعدادي از رقبا در بازار | 6.75 | 6.99 | 3.56% |
| رويه هاي ناعادلانه مميزي و دريافت ماليات | 6.76 | 6.92 | 2.37% |
| برداشت هاي سليقه اي از قوانين و مقررات توسط مأموران محیط زیست، شهرداری، گمرک، بهداشت | 6.36 | 6.81 | 7.08% |
| دخالت‌هاي غيرمنطقي نهادهاي حاكميتي در تعیین قیمت‌ها در بازار | 6.73 | 6.79 | 0.89% |
| فقدان یا شفاف نبودن آمار و اطلاعات مورد نياز براي فعاليت اقتصادي | 6.2 | 6.68 | 7.74% |
| ضعف دادگاهها در رسیدگی به شکایات و پيگرد موثر متجاوزان به حقوق ديگران | 6.81 | 6.68 | 1.91%- |
| توليد و عرضه نسبتاً آزاد كالاهاي غيراستاندارد و تقلبي در بازار | 6.58 | 6.51 | 1.06%- |
| وجود رقابت غيرمنصفانه شركتها و مؤسسات دولتی یا شبه دولتي در بازار | 5.91 | 6.38 | 7.95% |
| كارگريزي عمومي و ضعف فرهنگ کار در جامعه | 6.23 | 6.35 | 1.93% |
| عرضه کالاها و محصولات قاچاق در بازار ایران | 6.13 | 6.3 | 2.77% |
| محدوديت‌هاي دسترسي به شبکه تلفن همراه و اينترنت | 5.94 | 6.25 | 5.22% |
| كمبود فناوري‌هاي نوین وتجهیزات مورد نياز | 6 | 6.02 | 0.33% |
| ضعف زيرساختهاي حمل و نقل جاده اي، ريلي، هوايي، دريايي و بندري | 5.45 | 5.99 | 9.91% |
| فقدان ارتباط مناسب میان عوامل تأمین مواد اولیه، تولید و عرضه یک محصول در بازار | 5.72 | 5.9 | 3.15% |
| كمبود نيروي كار ماهر | 5.89 | 5.9 | 0.17% |
| ضعف نظام توزيع و مشكل در رساندن محصول به بازار | 5.68 | 5.82 | 2.46% |
| تمايل عمومی به خريد كالاهاي خارجي و بي رغبتي به خريد محصولات ايراني | 5.42 | 5.61 | 3.51% |
| بي تعهدي طرف هاي قرارداد و معامله به اجرای تعهدات و وعده هایشان | 5.26 | 5.47 | 3.99% |
| كمبود تقاضا در بازار | 5.24 | 5.44 | 3.82% |
| محدوديت دسترسي به حاملهای انرژی | 4.88 | 5.12 | 4.92% |
| محدوديت دسترسي به آب | 4.33 | 4.75 | 9.70% |
| نحوه استقبال مشتریان از نوآوری و ابتکار در ارائه خدمات و محصول | 3.94 | 4.20 | 6.60% |
