به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «محمدرضا توکلی زاده» در نشست اعضای کمیسیون‌های صنعت، سرمایه‌گذاری، گردشگری و کشاورزی اتاق مشهد با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ایران و جمعی از مدیران بورسی کشور اظهار داشت: تامین مالی برای گره‌گشایی از چالش‌های بنگاه‌های اقتصادی که در حال حاضر به دلیل وضع موجود دچار مشکلات عدیده ای هستند، یکی از اقتضائات دستیابی به توسعه به شمار می‌آید.
وی با بیان اینکه بخش اندکی از تامین مالی مورد نیاز استان خراسان رضوی از طریق بازار سرمایه انجام می‌گیرد، تصریح کرد: در حال حاضر عمده بحث تامین مالی در این استان از طریق بانک‌ها انجام می‌گیرد و چالش منابع این نهادهای مالی باعث شده تا نتوانند پاسخگوی سطح تقاضای موجود برای دریافت تسهیلات باشند.
وی افزود: بنگاه‌ها و واحدهایی که توانایی ورود به بورس را دارند، باید از ظرفیت این بازار برای رفع مشکلات سرمایه گذاری و توسعه و حتی هزینه های جاری خود بهره بگیرند. ابزار مالی ایجاد شده در بورس امروز رو به تکامل است. برخی شرکت‌ها تاکنون محتاطانه رفتار کرده و در برابر ورود به بورس مقاومت داشتند؛ اما در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که باید از منابع جدید برای توسعه فعالیت‌های خود استفاده کنیم و بازار سرمایه یکی از همین منابع به شمار می‌آید. البته که تسهیلگری سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این رابطه گره‌گشا خواهد بود.
رئیس پارلمان بخش خصوصی استان تاکید کرد: ما در خراسان رضوی به شدت نیازمند جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید هستیم و بسیاری از افراد نیز راغب هستند تا به این عرصه ورود کنند؛ اما به دلیل پاره‌ای مشکلات موجود در عرصه سرمایه‌گذاری و فضای کسب و کار، نتوانسته‌اند این تلاش را به سرانجامی برسانند و جامعه از این مسئله به شدت آسیب خواهد دید.
محدودیتی برای واجدان شرایط ایجاد سکوهای تامین مالی در خراسان رضوی وجود ندارد
«مجید عشقی»، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار کشور نیز در این نشست،
با بیان اینکه در زمینه سکوهای تامین مالی در خراسان رضوی محدودیتی نمی‌بینیم، گفت: اگر شرکتهای واجد شرایط از این استان، درخواست تاسیس نهادهای مالی شامل مشاوره سرمایه‌گذاری، سبدگردانی و… داشته باشند، در اولویت قرار می‌گیرند؛ اما بایستی حداقل‌های مورد نیاز برای ورود به این حوزه را داشته باشند؛ زیرا در حوزه مجوزهای نهادهای مالی بسیار سخت‌گیر هستیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار کشور در ادامه، با اشاره به بورس انرژی و قابلیت‌های آن تصریح کرد: تابلوی سبز در بورس انرژی به تامین برق پایدار صنایع کمک می‌کند. در این بازار، عرضه و تقاضای برق، قیمت را مشخص می‌کند و دولت دخالتی در این حوزه ندارد.
وی درباره پذیرش واحدها در بورس و فرابورس گفت: در بازار سرمایه تنها جنبه تامین مالی نباید مد نظر قرار گیرد؛ بلکه مردمی سازی اقتصادی و شریک شدن طیف گسترده‌ای از مردم در سهام شرکت‌ها، قابل اعتنا شدن برند شرکت‌ها، افزایش اعتبارسنجی برای شرکت‌ها و ماندگاری آنها در این میان، موضوعیت اساسی دارد.
عشقی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به دغدغه بسیاری از کسب‌وکارها و دولت از موقوفه بودن بسیاری از دارایی‌ها به خصوص در حوزه املاک و مستقلات، گفت: در تمام دستورالعمل‌ها در بازار سرمایه وقتی حرف از املاک و مستقلات به میان می‌آید، سند شش دانگ ملاک عمل است؛ زیرا قابلیت نقل‌وانتقال دارد. لذا پیشنهاد می‌کنم با توجه به اینکه مشهد دارای موقوفات زیادی است، اتاق بازرگانی پیش قدم شده و در قالب کمیسیون تامین مالی با همکاری مرکز پژوهش بورس، کمیته‌ای تخصصی با حضور صاحب نظران و کارشناسان برای بررسی همه جانبه این موضوع ایجاد گردد تا راهکاری اساسی اندیشیده شود تا بتو.ان از قابلیت صندوق املاک و مستقلات بورس استفاده نمود.
ورود محصولات کشاورزی به بورس کالا باید متناسب با سیاست‌های دولت باشد
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار کشور در خصوص معاملات بورسی محصولات کشاورزی نیز گفت: به دلیل نحوه حمایت دولت از بخش کشاورزی، بسیاری از محصولات در بورس کالا وارد نشده‌اند. در کشورهای مختلف، متناسب با شرایط کشور، کالاها معامله میشود؛ برای مثال، در کشور هند ادویه در بورس کالا معامله میشود. در کشور ما نیز برای زعفران به عنوان محصول استراتژیک، کل زنجیره ابزارهای مالی تعریف شده است. ورود زعفران به بورس کالا برکات زیادی برای حوزه زعفران داشته است و در نحوه فعالیت کشاورزان نیز اثرگذار بوده است. آمادگی داریم تا محصولات زیادی را به بورس کالا وارد کنیم؛ اما اقدام در این حوزه باید متناسب با سیاست‌های دولت باشد.
ضرورت تعریف ابزارهای مناسب بورسی برای ورود پروژه‌های گردشگری
عشقی در خصوص ورود حوزه گردشگری و واحدهای اقامتی به بازار سرمایه نیز بیان کرد: آماده هستیم که ابزارهای مالی مناسب با کمک فعالان این حوزه ایجاد کنیم. اگرچه صندوق املاک و مستغلات قابل استفاده برای حوزه گردشگری است؛ اما به نظر می‌رسد در پروژه‌های گردشگری باید ابزار جدیدی تعریف شود. کمیسیون گردشگری اتاق خراسان رضوی با همکاری مرکز پژوهش سازمان بورس می‌توانند در خصوص این ابزار بررسی‌های لازم را انجام دهند. در حال حاضر به جز صندوق املاک و مستقلات، ابزار دیگری در این حوزه وجود ندارد.
لزوم ابزارسازی مالی مناسب برای ورود حوزه صنایع دستی به بازار سرمایه
عشقی همچنین، با تاکید بر اینکه در حوزه صنایع دستی به دلیل پیچیدگی مسائل، ابزارسازی مالی مناسب انجام نشده است، گفت: در حوزه صنایع دستی ابزار مالی در بورس نداریم و شاید بشود از طریق صندوق های خصوصی این کار را انجام داد. همچنین در خصوص دهکده گردشگری نیز در قالب همین صندوق‌ها میتوان اقدام کرد.
وی درباره پیشنهادات مطرح شده در این جلسه بیان کرد: با تشکیل ۴ کارگروه ویژه بین اتاق بازرگانی خراسان رضوی و سازمان بورس، کارشناسی‌های لازم برای ورود هر چه بیشتر بخش خصوصی این استان به بازار سرمایه صورت خواهد گرفت. همچنین، از اتاق مشهد درخواست داریم در برگزاری جلسات آموزشی پیش‌قدم شود تا در 6 ماه آینده جلسات آموزشی مفصلی برای واحدهای اقتصادی در زمینه مفاهیم بازار سرمایه از جمله تامین مالی، بورس کالا و…. برگزار گردد.
آشتی دادن فعالان اقتصادی و بازار سرمایه، از اهداف کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق مشهد است
«فرهاد سحرخیز»، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این نشست آشتی میان فعالان اقتصادی و بازار سرمایه را از جمله اهداف کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق مشهد برشمرد و اظهار کرد: کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق خراسان رضوی با توجه به پتانسیل‌های اقتصادی استان و استفاده محدود از بازار سرمایه در سطح استان، رسالتی برای خود تعریف کرده که به موجب آن، برای فعالان اقتصادی دسترسی مطلوب‌تری به بازار سرمایه فراهم آورد تا آنان بتوانند از مزیت‌های بورس از جمله دسترسی بهتر به بازار، کشف قیمت و کاهش واسطه‌ها استفاده کنند.
وی،با اشاره به برخی از دغدغه‌های فعالان اقتصادی استان برای حضور در بازار سرمایه، گفت: موقوفه بودن زمین‌های کارخانه‌جات، یکی از چالش‌های استان است که راه را برای ثبت آن به عنوان دارایی شرکت‌ها می‌بندد.
سحرخیز ادامه داد: انتخاب اتاق بازرگانی مشهد به عنوان دبیرخانه سرمایه‌گذاری و تامین مالی استان، انگیزه خوبی برای سرعت بخشیدن به فرآیند حضور بنگاه‌های اقتصادی استان خواهد بود. همچنین، با توجه به عضویت کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق مشهد در اتاق ایران برای پیگیری این امور میتوان از ظرفیت‌های اتاق ایران نیز بهره برد.
وی بر لزوم استقرار هیات پذیرش بورس در سطح استان تأکید کرد و افزود: با این اقدام میتوان با انجام اقدامات اولیه در محل و آماده‌سازی پرونده‌ها، فرآیند عرضه شرکت‌ها در بورس را کاهش داد.
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنان خود از هدف‌گذاری پذیرش 10 شرکت استان در بازار بورس تا پایان سال خبر داد و گفت: برای تحقق این هدف باید 100 واحد شناسایی‌شده در سطح استان را که پتانسیل ورود به بازار بورس دارند، در کمیسیون بررسی و اولویت‌بندی کرد تا فرآیند ورود آنها به بازار سرمایه تسریع شود. در این راستا از سازمان بورس و اوراق بهادار درخواست می‌کنیم امکان عضویت خارج از نوبت 5 واحد استان در بازار سرمایه را فراهم کند.
انتظارات صنایع استان از بورس چیست؟
«اکبر میرزاپور»، مشاور کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق خراسان رضوی هم در ادامه این نشست به بیان برخی از انتظارات صنایع استان در حوزه تامین مالی پرداخت و گفت: از جمله این انتظارات میتوان به تسهیل در ورود شرکتهای فعال در استان به بورس و فرابورس، تسهیل در تامین مالی شرکتهای فعال در استان از طریق انتشار مجوز صکوک و سایر اوراق بدهی برای شرکتهای بورسی و شرکتهای خارج از بورس، اعمال ارزش برند برای شرکتهای متقاضی پذیرش در بورس با توجه به حسن شهرت، سابقه، تولیدات دانش‌محور و سایر دارایی‌های نامشهود غیرقابل اعمال در صورت‌های مالی شرکت‌ها اشاره کرد.
میرزاپور افزود: اعطای مجوز پلتفرم‌های کراد فاندینگ به شرکتهای فعال در استان و افزایش سقف انتشار از 25 میلیارد تومان به 100 میلیارد تومان، اعطای مجوز تاسیس و فعالیت شرکت تامین سرمایه اختصاصی و سایر نهادهای مالی با مرکزیت استان، تقویت بورس منطقه‌ای از طریق تفویض اختیارات و… و پیگیری‌های معافیت‌های مالیاتی بر اساس ظرفیت‌های قانونی در حوزه بازار سرمایه از دیگر انتظارات صنایع استان است.
وی گفت: صنایع استان همچنین، در حوزه بورس کالا انتظاراتی از بازار سرمایه کشور دارند که از آن جمله میتوان به تسهیل در تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی استان با بهره‌گیری از ابزار سلف موازی استاندارد، توسعه ابزارهای مدیریت ریسک نوسانات قیمت اعم از قراردادهای آتی و اختیار معامله برای کالاهای دارای مزیت در استان، تسهیل در پذیرش کالاهای دارای مزیت خراسان رضوی در بازار اصلی و بازار فیزیکی بورس کالای ایران از طریق معافعیت کارمزد پذیرش و … و ایجاد امکان تامین مالی خرد کشاوران استان در بستر توثیق گواهی سپرده کالایی زعفران و سایر کالاهای دارای مزیت در استان اشاره کرد.
مشاور کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی مشهد، به پیگیری ارائه مشوق به صادرکنندگان زعفران در صورت خرید کالاهای صادراتی از انبارهای پذیرش شده بورس کالای ایران، راه‌اندازی بازار فیزیکی و بازارهای اوراق بهادار مبتنی بر کالا بر روی کالای دارای مزیت استان از قبیل زرشک، عناب، گیاهان دارویی، نبات و… و برگزاری دورهای آموزشی- ترویجی برای فعالان اقتصادی استان با هدف آشنایی و بهره گیری از ظرفیت های بورس کالای ایران، به عنوان دیگر مطالبات صنایع از بورس کالا اشاره کرد.
دو مطالبه فعالان حوزه زعفران از بازار سرمایه
وی، توسعه معاملات زعفران در بورس از طریق تعمیق بازار و ایجاد نماد معاملاتی یکسان برای تمامی انبارهای پذیرش شده و توسعه فعالیت صندوق‌های زعفران و تشویق نهادهای مالی بازار سرمایه برای حضور در بازار اوراق بهادار زعفران را دو مطالبه فعالان حوزه زعفران از بازار سرمایه کشور عنوان کرد.
میرزاپور خاطرنشان کرد: در حوزه بورس انرژی نیز صنایع استان انتظاراتی از بازار سرمایه کشور دارند که شامل ارائه راهکارهای مبتنی بر بازار برای خرید مستمر و بدون قطعی برق توسط صنایع استان در بستر بورس انرژی با لحاظ نمودن صرفه و صلاح صنایع، ارائه راهکارهای تامین مالی در حوزه انرژی برای صنایع مرتبط استان و راه‌اندازی و توسعه بازار مشتقات در حوزه حامل‌های انرژی برای ایجاد اطمینان خاطر در صنایع استان برای خرید مستمر و با قیمت مشخص حامل‌های انرژی است.
مشاور کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه در راستای تحقق این انتظارات کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق اهدافی برای فعالیت‌های خود تعیین کرده است، بیان کرد: ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری و سرمایه‌پذیری در بستر بازار سرمایه در سطح استان، تعامل مستمر با مدیران و نهادهای بازار پول و بازار سرمایه، رایزنی با سرمایه‌گذاران بزرگ بازار سرمایه با هدف ترغیب آنان به انجام سرمایه‌گذاری در پروژه‌های استانی جهت تامین مالی صنایع، دعوت از نمایندگان مجلس و مدیران ارشد دستگاه‌های دولتی به منظور اطلاع از نیازهای تامین مالی صنایع استان و پیگیری مطالبات، پیشنهاد و پیگیری راه‌اندازی سکوی تامین مالی اختصاصی، پیگیری راه‌اندازی صندوق‌های جسورانه با هدف سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای نوپا و نوآورانه استان، انجام هماهنگی‌های لازم با نهادهای متولی جهت پذیره‌نویسی سهام شرکتهای استان از جمله این اهداف است.
میرزاپور اضافه کرد: از دیگر اهداف کمیسیون میتوان به برگزاری نشست‌های دورهای با فعالان صنایع استان با هدف اطلاع از نیازهای جدید تامین مالی و ارائه گزارش عملکرد کمیسیون و احصا نیازهای پژوهشی استان با رویکرد تامین مالی صنایع اشاره کرد.
ضرورت هموارسازی مسیر ورود به بازار سرمایه برای صنعتگران
در ادامه، «عبدالله یزدان بخش»، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی به ایراد سخن پرداخت. وی با اشاره به فعالیت حدود 5800 واحد صنعتی در استان که بخش عمده‌ای از آنها متعلق به بخش خصوصی است، گفت: صنایع استان با وجود چالش‌هایی که به ویژه در حوزه کمبود برق، گاز و آب مواجه هستند، به تعهدات خود عمل می‌کنند و هر واحدی که از خراسان رضوی به بازار سرمایه وارد شود، افتخاری برای این استان است؛ اما در این میان مسیر برای ورود صنعتگران به بورس باید هموار شود.
وی با طرح این پرسش که چرا تنها ۴۰ واحد صنعتی از ۵۸۰۰ واحد صنعتی استان باید در بازار سرمایه کشور فعال باشند، تصریح کرد: شاید برخی ابهامات در زمینه امنیت سرمایه و عدم اطلاع رسانی مطلوب و مناسب در این خصوص، باعث بی رغبتی صنایع به ورود در این حوزه شده باشد.
یزدان بخش خاطرنشان کرد: انتظار ما این است که با توجه به قدم گذاشتن اتاق بازرگانی در این مسیر و شکل گیری دبیرخانه ارتباط بین بازار سرمایه و واحدهای صنعتی در استان، بورس به جایی برای فعالیت بخش خصوصی تبدیل شود و نظارت و توجه کافی در بخش سرمایه گذاری صورت گیرد. در خراسان رضوی شرکتهای بزرگ و سرمایه گذاری های کلان چندانی وجود ندارد و اغلب واحدهای صنعتی این استان، کوچک و متوسط هستند. امید است با تامین منابع از طریق بازار سرمایه به تحقق شعار سال یعنی رونق تولید و کاهش تورم نزدیک‌تر شویم.
وی تاکید کرد: امید است اعتماد صنایع برای ورود به بازار سرمایه به گونه‌ای جلب شود و بخش صنعت به بورس وارد شوند.
لزوم فراهم کردن مقدمات و شرایط ورود بخش کشاورزی به بورس
«احمد سلحشور»، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در ادامه این نشست گفت: شرایط بانک‌ها در دو سال گذشته و همچنین تورمی که پس از حذف ارز 4200 ایجاد شد، مجموعه‌های تولیدی بخش کشاورزی را با مشکلات و چالش‌های مهمی از جمله 8 برابر شدن میزان سرمایه در گردش مورد نیاز مواجه کرده است.
وی در ادامه سیمایی از وضعیت کشاورزی استان ارائه داد و به بیان برخی از مزیت‌های این حوزه پرداخت و گفت: خراسان رضوی در اکثر شاخه‌های بخش کشاورزی رتبه بین یک تا چهار کشور را دارد. برای نمونه، تولید تخم مرغ در استان 40 درصد بیش از نیاز استان است و بیشتر صادرکنندگان این محصول از خراسان رضوی هستند. در میزان کشت زعفران نیز جزو رتبه‌های اول در دنیا هستیم. همچنین، این استام در حوزه صنایع تبدیلی بسیار پیشرو و پیشرفته است.
سلحشور تصریح کرد: انتظار ما از سازمان بورس و اوراق بهاردار این است که ضمن مشاوره و راهنمایی به فعالان بخش کشاورزی با همکاری با اتاق، شرایط و مقدمات ورود شرکتهای حوزه کشاورزی و صنایع تبدیلی به بازار سرمایه و تامین مالی آنان از این طریق فراهم گردد.
ضرورت تدوین سازوکاری مناسب برای ورود بخش گردشگری به بازار سرمایه
«مژگان ثابت تیموری»، رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در ادامه این نشست، به ایراد سخن پرداخت. وی درباره ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بخش گردشگری استان اظهار کرد: بر اساس آمارهای موجود، 52 درصد اقامتگاه‌های کشور در مشهد متمرکز است و این نشان دهنده ظرفیت عظیم خراسان رضوی در بخش گردشگری است. همچنین، بیش از 450 واحد دفتر خدمات مسافرتی در استان وجود دارد که این دفاتر، چرخه ورود مسافر به مشهد را تسهیل می‌کند.
وی تصریح کرد: بر اساس آمارهای موجود، هر زائر حدود 2000 دلار در سفر به مشهد هزینه می کند که بخش عمده آن برای اقامتگاه، سپس حمل و نقل و در نهایت به خوراک و سوغات بازمی‌گردد، براین اساس گردش مالی قابل توجهی ایجاد میشود و برطبق آمارهای موجود، چرخه اقتصادی استان را میتوان گردشگرمحور دانست.
ثابت تیموری افزود: یکی از حوزه‌هایی که نیازمند حمایت از طرف دولت و نهادهای بالادستی است، بخش گردشگری است. تفاوت بخش گردشگری با دیگر صنایع، این است که گردشگری مبتنی بر ارائه و فروش خدمات است. لذا برنامه‌ریزی‌هایی که برای ارائه سرمایه مورد نیاز برای این بخش بایستی صورت گیرد، متفاوت از سایر صنایع است.
وی با بیان اینکه گردش مالی بخش گردشگری قابل توجه و بالاست، خاطرنشان کرد: البته این گردش مالی، توزیع یکنواختی ندارد؛ زیرا تابع ورود گردشگر و زائر به استان است. ورود گردشگر به مشهد نیز در ایام مختلف سال متفاوت است و گاهی اوقات هم‌پوشانی ایام شمسی و قمری موجب سرریز گردشگران به مشهد شده و در ایام غیرپیک، این حضور کمتر است. بنابراین نوسان درامدزایی این بخش نیز متفاوت و نیازمند حمایت ارکان بالادستی می باشد که در اینجا از سازمان بورس، فرابورس و مجموعه‌های تامین مالی تقاضای تدوین سازوکار اجرایی مناسبی برای ورود اقامتگاه‌ها و سایر زیرساختهای گردشگری استان به بازار سرمایه و تامین مالی حوزه گردشگری نسبت به سایر صنایع را داریم.
رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به اینکه شرکتهای ریلی در ورود به بازار سرمایه عملکرد بهتری نسبت به شرکتهای هواپیمایی داشته‌اند، تصریح کرد: در حوزه اقامتی نیز به جز دو مجموعه زنجیره‌ای، هیچ مجموعه دیگری وارد فرابورس نشده است.
وی درباره حمایت از صنایع خرد در بخش سوغات و صنایع دستی نیز گفت: در این بخش، «سنگ‌های زینتی تا بافته‌های داری» شبکه سازی مطلوبی داشتند و میتوان برای حضور آنان در بازار سرمایه زمینه‌سازی کرد.
ثابت تیموری بیان کرد: رونق حوزه گردشگری وابسته به ورودی مسافران خارجی و داخلی است و یکی از بخش‌های حوزه گردشگری، گردشگری سلامت است که ۵ درصد گردش مالی را در کشور به خود اختصاص می‌دهد و مشهد در این خصوص به خوبی عمل کرده است اما توسعه این بخش برای ورود به بازار رقابتی بین المللی نیازمند جذب سرمایه قابل توجه با پشنوانه ای قابل اعتماد می باشد.
گفتنی است پیشنهاد تدوین سازوکار خرید و فروش مالکیت زمانی اقامت به ویژه در ایام پیک با اعلام نرخ پایه، تشکیل کارگروه تدوین سازوکار عرضه خدمات در بورس و بازار غیرکالایی به ویژه برای تولیدات خانگی و سنتی، توسط رئیس کمیسیون گردشگری، ارائه شده و به دستور ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، در برنامه کار آن سازمان قرارگرفت.
در ادامه این نشست، رحمتی، کارشناس بورس کالای ایران به ارائه گزارشی در خصوص نحوه انتشار اوراق سلف استاندارد مسکن (پیش‌فروش متری مسکن) پرداخت.
همچنین، در پایان این جلسه، تفاهم‌نامه همکاری فی مابین اتاق بازرگانی خراسان رضوی و بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی منعقد شد.
