مرتضی کرباسی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ضرورت صادرات دارو و تجهیزات پزشکی به افغانستان اظهار کرد: توسعه تجارت اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی به کشورهای همسایه از جمله افغانستان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
وی افزود: هم‌زبانی و مذهب مشترک دو کشور، رغبت شهروندان افغانستانی به مصرف داروها و تجهیزات پزشکی با برند ایرانی، تمایل مصرف داروهای گیاهی و قدرت تامین این داروها توسط کشور ایران، ایمنی بالای دارو و تجهیزات پزشکی ایرانی با توجه به الزامات سازمان غذا و دارو، رفع نیازهای بهداشت عمومی و فاصله جغرافیایی ایران، این کشور را به عنوان تامین‌کننده قابل توجه دارو و تجهیزات پزشکی برای کشور افغانستان تبدیل کرده است.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه متاسفانه برخی از داروهای ایرانی به صورت قاچاق وارد افغانستان می‌شود، عنوان کرد: اگر این داروها و تجهیزات به صورت قانونی وارد این کشور شود، علاوه بر منتفع شدن تولیدکنندگان ایرانی، افغانستان نیز نیازهای خود را از یک منبع مطمئن تامین خواهد کرد.
افزایش قاچاق داروهای ایرانی به افغانستان
کرباسی ادامه داد: داروهای ایرانی ظرفیت بسیار خوبی برای صادرات به افغانستان دارند، اما متأسفانه مواردی از قبیل عدم بازاریابی و ویزیت داروسازهای ایرانی، ناقص بودن سبد محصولات داروسازی‌ها، سیاست‌های ارزی نامناسب، جدی نگرفتن بازار داروی افغانستان از سوی تولیدکنندگان و نبود نظارت موجب محرومیت فعالان اقتصادی از این بازار و افزایش قاچاق شده است.
وی بیان کرد: مرزهای افغانستان آزاد بوده و تجارت دارو مشکلی در این کشور ندارد، اما رقابت‌ها تنگاتنگ است. طبق گزارش اخیر اتاق بازرگانی تهران، در سال ۲۰۲۲ ایران با سهم ۰.۰۱ درصدی در تجارت سلامت دنیا، در جایگاه ۸۳ جهان قرار گرفت. واردات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی افغانستان در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۶۷ میلیون دلار بوده که حدود ۷۰ درصد آن را دو کد تعرفه واکسن‌های پزشکی انسانی و داروهایی متشکل از محصولات مخلوط یا غیر مخلوط برای اهداف درمانی یا پیشگیری تشکیل می‌دهد.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی اضافه کرد: کل صادرات دارو و تجهیزات پزشکی ایران به افغانستان تنها بالغ بر ۷ میلیون دلار است که کمتر از یک درصد از کل صادرات دارویی ۱۰۶.۴ میلیون دلاری کشور را تشکیل می‌دهد.
کرباسی بیان کرد: عمده کالاهای صادراتی ایران به افغانستان در حوزه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در سال۱۴۰۱ را اقلامی تشکیل می‌دهند که جزو کالاهای وارداتی با اهمیت مورد نیاز این کشور محسوب نمی‌شوند. ایران تنها در دو کد تعرفه داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک در دوزهای اندازه‌گیری شده و داروهای حاوی پروویتامین‌ها و ویتامین‌ها از جمله کنسانتره طبیعی و مشتقات آن توانسته به ترتیب سهم حدود ۶.۵ درصد و ۱۰.۲ درصدی از بازار وارداتی افغانستان را به خود اختصاص دهد.
وی عنوان کرد: می‌توانیم در حوزه پزشکی با شرکت‌های افغانستانی تولید مشترک دارو داشته باشیم. این نیاز مشترکی است که دو کشور دارند. با تولید مشترک برخی اقلام دارویی در ایران و سرمایه‌گذاری افغانستان، می‌توانیم نیاز دو کشور و حتی منطقه را تامین کنیم. افغانستان در گذشته دارو را به میزان زیاد از هند وارد می‌کرده اما حاکمیت جدید افغانستان تمایل بیشتری برای ارتقاء روابط با کشورهای مسلمان دارد.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی افزود: یکی از راهکارهای اجرایی جهت جلوگیری از قاچاق کالا و تجهیزات پزشکی، انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی بین دو کشور در راستای تسهیل‌گری صادرات و واردات از قبیل کاهش تعرفه‌های واردات کالا، تسهیل‌گیری در صدور مجوزهای صادراتی و واردات برای طرفین، رفع موانع ارزی و انجام مبادلات به صورت ریالی است.
کرباسی با اشاره به اینکه در برنامه هفتم توسعه به پیش‌بینی صادرات دارو و نوسازی صنایع دارویی با همراهی و همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط توجه شده است، تصریح کرد: با همکاری می‌توان به صادرات قابل توجه دارو دست پیدا کرد. اگر شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید مواد اولیه تقویت شوند، دولت تسهیلات لازم و بلاعوض را در اختیار آن‌ها قرار دهد و بتوان به فرمولاسیون بسیاری از این داروها در داخل کشور دست یافت و مواد اولیه را تولید کرد، بازار خارجی مورد نیاز برای داروهای ایران وجود دارد و دارو می‌تواند به عنوان یکی از کالاهای راهبردی برای کشور ارزآوری داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل کششی که داروی ایران در افغانستان دارد، اگر دارو صادر نشود، قاچاق آن انجام خواهد شد. با توجه به بررسی میدانی صورت گرفته قیمت فروش دارو برای داروسازی‌ها در ایران بهتر از قیمت درخواستی تامین‌کنندگان افغانستانی بوده که این امر موجب شده برخی از تولیدکنندگان رغبتی به صادرات کالای خود نداشته باشند؛ زیرا همان محصول را با قیمت بالاتر از درخواست طرف افغانستانی به مراکز پخش یا داروخانه‌های ایران عرضه می‌کنند.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه یکی از نیازمندی‌های مهم حوزه غرب افغانستان، دارو است، عنوان کرد: طبق اعلام اتحادیه داروفروشان افغانستان، ۹۰ درصد داروهایی که در بازار این کشور به فروش می‌رسد از خارج تهیه شده و ارزش این داروها حدود ۵۰۰ میلیون دلار است که ۷۰ درصد از آن از طریق قاچاق وارد افغانستان می‌شود.
می‌توانیم در حوزه پزشکی با افغانستانی‌ها تولید مشترک دارو داشته باشیم
کرباسی تصریح کرد: اولویت واردات دارو از سوی افغانستان به ترتیب کشورهای پاکستان، هندوستان، ترکیه، ایران و سپس کشورهای عربی هستند، اما حاکمیت جدید افغانستان تمایل بیشتری برای ارتقاء روابط با کشورهای مسلمان دارد، به همین دلیل می‌توانیم در حوزه پزشکی با افغانستانی‌ها تولید مشترک دارو داشته باشیم.
وی عنوان کرد: از دلایل استفاده کمرنگ از تجهیزات پزشکی ایرانی در افغانستان می‌توان به موضوع بالا بودن قیمت دارو و تجهیزات پزشکی ایرانی در مقایسه با اقلام مشابه پاکستانی و هندی و عدم دسترسی به تکنولوژی به‌روز دنیا در ایران اشاره کرد؛ اما با توجه به نیاز به توسعه صادرات و ارزآوری برای کشور می‌توان علاوه بر دستیابی به تکنولوژی روز دنیا که سبب تولید بهینه می‌شود، قیمت تمام شده محصولات را نیز کاهش داد.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: همچنین خدمات فنی و مهندسی در زمینه ایجاد کارخانه‌های داروسازی و تجهیزات پزشکی جزء نیازهای کشور افغانستان عنوان شده است. این کشور دوست و همسایه در زمینه‌های ایجاد کارخانه‌های ساخت مواد اولیه اعم از مواد، تجهیزات، نیروی مهندسی و همچنین ایجاد کارخانه‌های مشارکتی در هرات دست یاری به سمت ما دراز کرده که این امر می‌تواند زمینه‌ساز صادرات خدمات فوق به کشور افغانستان را مهیا کند.
کرباسی در خصوص ظرفیت گردشگری سلامت افغانستان گفت: به گفته رئیس انجمن بیمارستان‌های خصوصی زون غرب افغانستان، در حال حاضر ۹۵ بیمارستان و کلینیک خصوصی در هرات فعالیت می‌کنند که از این آمار ۴۲ بیمارستان به صورت شبانه‌روزی، ۸ بیمارستان تخصصی، ۴۴ مرکز کلینیک روزانه، ۴ مرکز تشخیص طبی رادیولوژی و سی‌تی اسکن و ۹۵ داروخانه وجود دارد. همچنین ۳۲۵۰ کادر درمان در شبکه درمانی حضور دارند که از این بین دو سوم آن‌ها در بخش خصوصی مشغول به فعالیت هستند.
وی بیان کرد: روزانه حدود ۶۰۰۰ خدمات پزشکی به بیماران غرب افغانستان ارائه می‌شود، اما بیمارانی وجود دارند که علاقه‌مند هستند جهت درمان بیماری خود به کشورهای دیگر مراجعه کنند. در ۲۰ سال گذشته خدمات گردشگری سلامت برای مردم افغانستان در درجه اول از طرف هند تامین می‌شد و پس از آن پاکستان و ایران در رتبه‌های دوم و سوم بودند.
با لغو روادید برای گردشگران سلامت افغانستانی، درصد بالایی از سود پاکستان به ایران تعلق پیدا خواهد کرد
وی اضافه کرد: در حال حاضر به دلیل عدم صدور روادید برای گردشگران سلامت افغانستانی، بازار یک میلیارد دلاری گردشگری سلامت این کشور به جیب پاکستان می‌رود. اگر برای گردشگران سلامت افغانستانی لغو روادید کنیم، درصد بالایی از این سود یک میلیارد دلاری به ایران تعلق پیدا خواهد کرد، زیرا ایران از نظر تجهیزات پزشکی نسبت به پاکستان پیشرفته‌تر بوده و قیمت‌های پایین‌تری نیز ارائه می‌دهد.
رئیس کمیسیون سلامت اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: پایه شکل‌گیری گردشگری سلامت در سطح بین‌الملل، وجود خدمات درمانی با قیمت ارزان‌تر و یا خدمات پزشکی تخصصی‌تر و با تکنولوژی پیشرفته‌تر در کشوری دیگر است که مردم برای دریافت این خدمات به آن کشور مراجعه می‌کنند. اگر بخواهیم ایران به عنوان یک مقصد گردشگری سلامت به ویژه برای مردم افغانستان شناخته شود، باید آن را از همین دو مقوله بررسی کنیم. مسائلی همچون مسافت، هم‌مرز بودن، وجود ارتباطات زمینی علاوه بر ارتباط هوایی، زبان و فرهنگ مشترک بین ایران و افغانستان از جمله مواردی است که می‌تواند ایران را مقصد مردم افغانستان برای دریافت خدمات درمانی قرار دهد.
