یکی از مقامات ارشد صندوق بین‌المللی پول هشدار داد: اقتصاد جهانی در آستانه جنگ سرد دوم است، جنگی که می‌تواند پیشرفت‌های حاصل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را نابود کند. گیتا گوپینات، معاون اول مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول، در سخنرانی خود در کلمبیا گفت که تجزیۀ فزاینده اقتصاد جهانی به بلوک‌های قدرت منطقه‌ای، با محوریت آمریکا و چین، خطر نابودی هزاران میلیارد دلار از تولید جهانی را به همراه دارد.
به گفته او اگر جهان با دانستن این هزینه‌ها وارد جنگ سرد دوم شود، ممکن است شاهد نابودی متقابل قطعی اقتصادی نباشد؛ اما قطعاً شاهد نابودی دستاوردهای تجارت آزاد خواهد بود. گوپینات با هشدار نسبت به اینکه جهان به دلیل افزایش تنش‌ها بین قدرتمندترین کشورهای سیاره زمین در “نقطه عطف” قرارگرفته است، از دولت‌ها خواست تا از لبه این پرتگاه عقب‌نشینی کنند و در صورت امکان روی اولویت‌های اقتصادی مشترک کار کنند.
هشدارهای گوپینات در بحبوحه کاهش سرعت تجارت بین‌المللی از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ تاکنون مطرح‌شده است، تهاجمی که تنش‌های موجود میان آمریکا و کشورهای اروپایی در غرب با چین و روسیه در شرق را شعله‌ور ساخت.
به گفته این مقام ارشد صندوق بین‌المللی پول، درحالی‌که هیچ نشانه‌ای از عقب‌نشینی گسترده از جهانی‌شدن وجود ندارد، خطوط گسل در حال ظهور هستند زیرا تکه‌تکه شدن ژئواکونومیک به‌طور فزاینده‌ای درحال تبدیل‌شدن به یک واقعیت است. اگر پراکندگی عمیق‌تر شود، جهان خود را در میان یک جنگ سرد جدید خواهد دید.
گوپینات با بیان آسیب‌های احتمالی ناشی از فروپاشی تجارت بین دو بلوک شرق و غرب، گفت که اقتصاد جهانی در صورت حذف قطعی تجارت میان دو بلوک، می‌تواند انتظار زیان‌هایی به ارزش حدود ۲٫۵ درصد از تولید ناخالص داخلی، یا حدود ۲٫۵ هزار میلیارد دلار، برابر ۲ هزار میلیارد پوند را داشته باشد. بااین‌حال، بسته به توانایی اقتصادها برای انطباق با تقسیمات جدید در تجارت جهانی، زیان می‌تواند به ۷ درصد تولید ناخالص داخلی جهان برسد. تکه‌تکه شدن سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به دو بلوک با محوریت آمریکا و چین هم می‌تواند در درازمدت منجر به زیان جهانی حدود ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی شود.
تجارت بین‌المللی و جریان سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر در بحبوحه فروپاشی روابط بین برخی از قدرتمندترین اقتصادهای جهان، با افزایش سیاست‌گذاری حمایت‌گرانه از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ به بعد، سقوط کرده است. در واکنش به این شرایط، شرکت‌ها پس از سال‌ها جهانی‌سازی کنترل نشده از زمان فروپاشی دیوار برلین، زنجیره‌های تأمین را «ریسک زدایی» کرده‌اند.
اختلال در زنجیره‌های تأمین جهانی در دوران همه‌گیری کرونا، در میان موجی از تغییر مراکز تأمین از کشورهای خارجی به داخل کشورهای مبدأ یا به داخل مرزهای کشور دوست کشور مبدأ، یعنی تأمین مواد کلیدی از تأمین‌کنندگان داخلی یا تأمین‌کنندگان کشورهای هم‌سو و دوست، این روند را تسریع کرده است.
دولت‌ها همچنین برای شروع رشد اقتصادی داخلی و ایجاد شغل میلیاردها دلار سرمایه در دسترس قرار می‌دهند و درعین‌حال صنایع سبز را برای مقابله با شرایط اضطراری اقلیمی توسعه می‌دهند.
گوپینات درحالی‌که اذعان داشت که این روند برای کشورها مزایایی هم دارد، هشدار داد که شکست در مدیریت این فرآیند می‌تواند به‌راحتی بر این مزایای آن غلبه کند و به‌طور بالقوه نزدیک به سه دهه صلح، یکپارچگی و رشد را که به رهایی میلیاردها نفر از فقر کمک کرد، وارونه سازد.
او کشورهای غیرم تعهد سیاسی که به‌عنوان «اتصال‌دهنده» بین بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی رقیب عمل می‌کنند را ازجمله اقتصادهایی معرفی کرد که از روند کنونی تجارت جهانی سود خواهند برد.
به‌صورت خاص او به این موضوع اشاره کرد که چگونه برخی از تولیدکنندگان بزرگ لوازم الکترونیکی تولید خود را از چین به ویتنام منتقل می‌کنند زیرا آمریکا روی کالاهای چینی تعرفه وضع کرده است؛ بااین‌حال، ویتنام بیشتر قطعات موردنیاز خود را از چین تأمین می‌کند.
به گفته او کشورهای آمریکای لاتین از دیگر مثال‌هایی هستند که در این بازی سود خواهند کرد، ازجمله صادرکنندگان آمریکای جنوبی و مکزیک که امسال رتبه چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده کالا به آمریکا را تحت‌الشعاع قرارداد.
گوپینات گفت: بسیاری از تولیدکنندگانی که در مکزیک کارخانه افتتاح می‌کنند، شرکت‌های چینی هستند که بازار آمریکا را هدف قرار می‌دهند، به‌طوری‌که انجمن شهرهای صنعتی خصوصی مکزیک انتظار دارد که طی ۲ سال آینده از هر ۵ کسبوکار جدید، یکی چینی باشد.
این یعنی بهره بردن مستقیم از انحراف تجارت و سرمایه‌گذاری در اقتصاد جهانی ازهم‌گسیخته که باعث می‌شود تأثیر منفی و هزینه‌های پراکندگی بر تجارت جهانی کاهش پیدا کند. بااین‌حال، این کشورها همچنین می‌توانند از بدتر شدن شکست در تجارت بین‌المللی ضرر کنند.
به گفته این مقام صندوق بین‌المللی پول، اگر فروپاشی و چنددستگی قدرت‌های اقتصادی جهان بدتر شود، حتی کسانی که از تکه‌تکه شدن در اشکال ملایم آن سود می‌برند، در یک سناریوی افراطی، ممکن است تکه‌ای بزرگ از اقتصادی بسیار کوچک‌شده را به دست بیاورند، به بیانی دیگر، همه ممکن است بازنده باشند.
