خسارت‌هایی که جبران نمی‌شود
علاوه براینکه ناترازی انرژی و کمبود زیرساخت‌ها باعث اطمینان نداشتن سرمایه‌گذاران برای آوردن سرمایه‌های خود به استان می‌شود، این کمبودها صنایع موجود را نیز دچار هزینه‌های هنگفتی کرده که باتوجه به خردبودن صنایع در استان و سهم زیاد بخش خصوصی در تولید، بار این هزینه‌ها موجب دل‌سردی و عقب‌نشینی آن‌ها خواهد شد. برآورد خسارت 8هزار میلیارد تومانی صنعت استان به علت قطع هم‌زمان گاز و برق در سال گذشته، خبری بود که چند روز قبل در تیتر اخبار خودنمایی می‌کرد.
مصرف انرژی در کشور سالانه به طور متوسط حدود 5درصد افزایش پیدا می‌کند، اما سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و بهینه‌سازی انرژی با این نیاز همخوانی ندارد. با این شرایط هر ساله وضعیت انرژی کشور بدتر از سال قبل خواهد بود و در این عرصه با ابرچالش روبه‌رو خواهیم شد. به گفته کارشناسان، این در شرایطی است که کشوری که ۹درصد ذخایر نفت و ۱۷درصد ذخایر گاز جهان را دارد به واردکننده انرژی تبدیل شده است.
سرمایه‌گذاری نامتناسب و بی‌توجهی به بهینه‌سازی
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی افزایش شدت مصرف، نبودسرمایه‌گذاری متناسب در بخش انرژی و بی‌توجهی به بهینه‌سازی را از علل اساسی ناترازی در حوزه انرژی می‌داند. نسرین یوسفی عارفی در گفت‌وگو با شهرآرا با تأکید براینکه اکنون در هر سه حوزه آب، برق و گاز ناترازی داریم و هر سال به آن اضافه می‌شود، می‌گوید: سال قبل عدد ناترازی کشور 15هزار مگاوات بود اما بین 17 تا 20هزار مگاوات پیش‌بینی می‌شود. شدت مصرف انرژی رو به افزایش است و از سوی دیگر زیرساخت‌ها در حال مستهلک‌شدن هستند. او می‌افزاید: تولید برق ما در استان بیشتر از مصرف است، اما به دلیل اینکه به شبکه سراسری وصل هستیم و برنامه قطعی برای کل کشور است، باید استان نیز در آن مشارکت کند. متأسفانه قطعی‌ها در حوزه کشاورزی و صنعت است و کمتر به سمت مصرف خانگی می‌رود با اینکه بیشترین مصرف را در این بخش داشته‌ایم. برق ارزان را در اختیار بخش خانگی قرار می‌دهند و از شمول قطعی نیز مستثنا هستند. همین موضوع باعث مصرف بدون توجه به بهره‌وری شده است. تا حدودی قوانینی برای این موضوع تدوین شده، اما اجرایی نشده است. به همین دلیل هر روز شاهد افزایش ساختمان‌های لاکچری با مصرف زیاد انرژی هستیم در حالی‌که بیشترین افزایش شدت برق در سال‌های اخیر مربوط به بخش خانگی است، اما بیشترین فشار روی دوش صنایع بوده است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی استان توسعه زیرساختی را دلیل دیگر ناترازی در تولید و توزیع مصرف انرژی می‌داند و می‌گوید: چندین سال است که در حوزه انرژی سرمایه‌گذاری متناسبی انجام نشده است. از سوی دیگر علاوه بر اتلاف در شبکه انتقال، بحث استهلاک نیروگاه‌ها نیز مطرح است.
به گفته یوسفی عارفی در توسعه انرژی خورشیدی در صنایع و کشاورزی اقداماتی صورت‌گرفته، اما لازمه‌اش این است که دولت در تأمین منابع به سرمایه‌گذار کمک کند و تضمین شود انرژی تولید با قیمت تمام شده و اقتصادی از او خریداری می‌شود.
او با تأکید براینکه در حوزه گاز نیز وضعیت به همین شکل است می‌افزاید: قبلا میدان گازی خانگیران سرخس علاوه بر تأمین نیاز استان به سایر استان‌ها نیز گاز صادر می‌کرد، اما با افزایش شدت مصرف، سرمایه‌گذاری‌نکردن در حوزه گازرسانی و احداث میادین جدید، اکنون حتی نیاز خراسان هم از این میدان گازی تأمین نمی‌شود و مجبوریم از جنوب کشور گاز منتقل کنیم، اما با توجه به اینکه در انتهای خط قرار داریم، با افت فشار روبه‌رو می‌شویم. همچنین با توجه به اینکه بیشتر نیروگاه‌های ما ترکیبی و گازی هستند، تولید برق نیز به گاز وابسته است، بنابراین در صورت تأمین‌نشدن گاز مورد نیاز در آینده شاهد قطعی برق در زمستان نیز خواهیم بود.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی استان ادامه می‌دهد: هر چند حوزه آب وابسته به نزولات آسمانی است، اما در این حوزه نیز برنامه‌ریزی نکرده‌ایم و از چاه‌ها و دشت‌ها برداشت غیرمجاز داشته‌ایم. همین مصرف بی‌رویه باعث چنین مشکلاتی شده است، از طرفی بهینه‌سازی در اینجا هم اهمیت زیادی دارد، ما بهینه‌سازی را انجام نمی‌دهیم، به آب‌های تجدیدپذیر بی‌توجهی می‌کنیم، بعد می‌خواهیم آب گران را از خلیج‌فارس انتقال دهیم. صنایع ما صادراتی هستند و اگر از قیمتی بالاتر باشند توانایی رقابت‌پذیری خود را از دست می‌دهند. بنابراین بهینه‌سازی انرژی باید به‌طور جدی پیگیری شود و آیین‌نامه اجرایی داشته باشد، اگرنه با این فرمان سالانه شاهد اختلاف تولید و عرضه و ناترازی انرژی خواهیم بود.
ناترازی انرژی
رئیس دبیرخانه شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی دراین‌باره می‌گوید: یکی از موانع اصلی توسعه استان موضوع آب، برق و گاز است و این مشکل باید به‌صورت ملی حل شود. اینکه در فصل تابستان برق صنایع و در زمستان گاز را قطع می‌کنیم، به تولید ملی و همچنین به تولید استان ضربه می‌زند و مانع توسعه استان است.
علی‌اکبر لبافی با تأکید براینکه باید نیاز استان به انرژی تأمین شود ادامه می‌دهد: در غیر این صورت هرچقدر برای جذب سرمایه فراخوان بزنیم، بی‌فایده خواهد بود. باتوجه به نام‌گذاری سال جدید «جهش تولید با مشارکت مردم» یک بخش وظایف دولت برای تأمین زیرساخت و بخش دیگر سرمایه‌گذاری مردم است. اکنون در قسمت همکاری مردم در استان مشکلی نداریم، اما در بخش عملکرد دولت‌ها که فراهم‌کردن زیر ساخت است با مشکل روبه‌رو هستیم.
به گفته او در زمینه گازرسانی در انتهای خط هستیم که علاوه بر افت فشار میزان تأثیرپذیری انرژی نیز کم است که همین موضوع باعث افزایش مصرف می‌شود. همچنین در حوزه آب و برق در استان‌های دیگر صنایع بزرگ در حوزه گردش پساب و نیروگاه‌های خورشیدی سرمایه‌گذاری می‌کنند و اضافه نیاز خود را به صنایع کوچک می‌دهند، اما در استان ما صنایع بزرگی که بتوانند این نوع سرمایه‌گذاری‌ها را انجام دهند نداریم. در حقیقت وجود صنایع بزرگ می‌تواند صنایع کوچک را به دنبال خود به حرکت درآورد که در این زمینه نیز استان ما با مشکل روبه‌روست.
