به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، «کیهان کاووسی»، رئیس این کمیسیون اظهار داشت: در جلسه گذشته کمیسیون در خصوص تعدادی کلان پروژه از جمله ایجاد زون منطقه آزاد مجاور، تاسیس هاب اقتصاد دیجیتال شرق کشور، ایجاد گروه مالی و اقتصادی، توسعه زنجیره ارزش گیاهان دارویی، ساماندهی صنایع کوچک SME استان در امتداد زنجیره ارزش جهانی و… و اثرات آنها بر متغیرهای اقتصادی استان بحث و تبادل نظر شد.
وی با یادآوری اینکه در سال گذشته، سومین هدف کلان کمیسیون، تقویت جامعه با نگاه به افزایش مشارکت عمومی، افزایش اشتغال و کاهش فقر، اصلاح هرم جمعیتی، اصلاح نهادهای آموزشی و فرهنگی، ارتقای مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها و… بود، افزود: در همین راستا در سال پیش رو تلاش خواهد شد تا موضوعات اجتماعی موثر بر رشد اقتصادی را بررسی نماییم. بر این اساس، به موضوع فقر و حاشیه نشینی و اثرات آن بر جامعه می‌پردازیم و در نشست‌های آتی، به چگونگی مهار آن خواهیم پرداخت.
کاووسی با اشاره به چند شاخص اقتصادی و اجتماعی، از جمله «شاخص فلاکت» کشور بیان کرد: شاخص فلاکت یکی از مهمترین شاخصهای اقتصادی و اجتماعی ایران است که از مجموع نرخ بیکاری و تورم سالانه تشکیل شده است. آمارهای شاخص فلاکت در کشور نشان می دهد ایران با شاخص فلاکت ۹۲.۱ در رتبه هشتم کشورهای دارای شاخص فلاکت در سال ۲۰۲۰ قرار دارد. آمارهای شاخص فلاکت در کشور نشان می‌دهد این شاخص در سال ۱۳۹۵ سطحی معادل ۱۹.۳ داشته که در سال ۱۴۰۲ این سطح به ۴۸.۸ افزایش پیدا کرده است. به عبارتی شاخص فلاکت در سال گذشته با افزایش ۲۹.۵ واحدی همراه بوده است.
وی با اشاره به شاخص رفاه و کامیابی لگاتوم نیز تصریح کرد: در این شاخص به غیر از شرایط زندگی، آموزش و سلامت، در سایر نماگرهای اقتصادی و اجتماعی مانند آزادی‌های فردی، امنیت و ایمنی، اینترنت و… وضعیت نامناسبی داریم. به عبارتی از میان ابعاد سه‌گانه کامیابی، ایران در بعد افراد توانمند وضعیت نسبتاً مناسبی دارد؛ اما در دو بعد اقتصادهای باز و فراگیر وضعیت خوبی ندارد.
کاووسی با اشاره به ضریب جینی که یکی از شاخص های مهم اقتصادی برای سنجش نابرابری درآمدی است، بیان کرد: رقم ضریب جینی در سال 1400 برابر با 0.3938 بوده و پس از تجربه کاهش 0.2 واحد درصدی به 0.3918 در سال 1401 رسیده است. کاهش این شاخص نابرابری در سال گذشته را می‌توان متأثر از اعطای یارانه‌هایی که پس از حذف ارز ترجیحی به گروه‌های کم‌درآمد جامعه پرداخت گردید، دانست. ضمن آنکه کاهش ضریب جینی صرفا به معنای کاهش اختلاف طبقاتی است، بنابراین اگر کل جامعه با هم فقیرتر شوند، اختلاف طبقاتی و ضریب جینی آنها کم می‌شود بدون آنکه وضعیت فقر بهبود یافته باشد.
رئیس کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق بازرگانی خراسان رضوی درخصوص شاخصهای کلیدی مهاجرت نیز اظهار کرد: کشور در زمینه شاخص فرار مغزها در سال 2020 رتبه 106، شاخص دانشجوفرستی رتبه ۱۷ و دانشجوپذیری رتبه ۱۳ را در میان 241 کشور جهان را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین آنچه باید بدان پرداخته شود، کیفیت مهاجرت‌ها است. اگرچه کشور در شاخص دانشجوفرستی و پذیری رتبه تقریبا برابری دارد؛ اما سطح کیفی دانشجوهایی که وارد کشور می‌شود بسیار کمتر از دانشجوهای خارج شده از کشور است.
وی ادامه داد: بررسی همه متغیرهای اجتماعی تاثیرگذار بر اقتصاد بیانگر آن است که گذر از شرایط فعلی و دستیابی به جهش اقتصادی منوط به توجه عمیق به این متغیرهاست که بایستی در جلسات آتی ضمن واکاوی آنها نسبت به ارائه راهکارهای مناسب اهتمام ورزید.
کاووسی با اشاره به محدودیت دسترسی به شاخص‌ها و داده‌ها بر ایجاد ساختاری با عنوان اندیشکده خردورزی در استان خراسان رضوی تاکید کرد و گفت: پیشنهاد ما این است که اندیشکده خردورزی در استان شکل گیرد. اساس این اندیشکده کمک به حل مسائل با کمترین آسیب‌های احتمالی است.
وی با اشاره به برنامه ریزی در اجرای اهداف کمیسیون بیان کرد: با ایجاد این اندیشکده باید تلاش شود کانونی اثرگذار در استان شکل گرفته و نظام خردورزی متشکل از اندیشمندان و صاحبان تجربه تقویت شود.
کاووسی با اشاره به شکاف نسلی بیان کرد: یکی از دلایل مهاجرت جوانان ما بروز شکاف نسلی است. یکی از موضوعاتی که باید اندیشکده بر روی آن متمرکز شود، تولید محتوا و روایت‌های قابل پذیریش مبتنی بر فرهنگ و تاریخ ملی و دینی مورد قبول برای نسل جدید است؛ چراکه نسل جدید گفتمان نسل قبل را قبول ندارد.
اهمیت افزایش بهره‌وری در کشور و استان
در ادامه «عبدالله یزدان بخش»، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: اگرچه ما کشوری ثروتمند هستیم اما اعداد و ارقام شاخصهای اقتصادی موید موضوع دیگری است که بسیار غم‌انگیز است.
وی با اشاره به اهمیت افزایش بهره وری در کشور و استان تصریح کرد: افزایش بهره وری موجب تغییر در شاخص های اقتصادی خواهد شد. امروز مشکلات اشتغال دامن جوانان، سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی را گرفته است.
یزدان بخش با تاکید بر لزوم راه اندازی اندیشکده خردورزی در استان تصریح کرد: در اندیشکده باید به مسئولین اجرایی برای رفع مشکلات اقتصادی طرح داده شود. اقتصاد در تمام دنیا یک زبان مشترک دارد و تنها وابسته به قدرت، نفت و طلا نیست و برای بهبود اقتصاد باید موانع اقتصادی برطرف شود.
وی با اشاره به مهاجرت نخبگان بیان کرد: درصد بالایی از نخبگان ما در حال مهاجرت هستند. بنابراین باید امیدی برای این سرمایه های انسانی ایجاد کنیم.
یزدان بخش با اشاره به پیشرفت تکنولوژی در دنیا بیان کرد: اگر مشکلات را برطرف نکنیم، با وجود سرمایه گذاری باز هم از قطار تکنولوژی در دنیا عقب خواهیم ماند.
روند نگران کننده افزایش فقر در کشور
در ادامه «شهرام عیدی زاده»، نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق مشهد با اشاره به وضعیت فقر در کشور بیان کرد: آمارها نشان می‌دهد تقریباً از سال 1390 به بعد نرخ فقر روند افزایشی در کشور داشته به طوری که جمعیت زیر خط فقر از 4/ 19 درصد در سال 1390 به 4/ 30 درصد در سال 1400 رسیده است.
مدیر مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی افزود: به دلیل کاهش توان مردم در خرید، سرانه مصرف لبنیات در کشور به ۷۰ کیلوگرم و سرانه مصرف گوشت قرمز به ۴ کیلوگرم در سال رسیده است و به زودی اثرات خود را بر سلامت مردم نشان خواهد داد.
در ادامه «حسین سرحدی»، دبیر کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: طی سال گذشته اهداف 7 گانه‌ای برای کمیسیون تعیین و به دو مورد از آنها یعنی سرمایه‌گذاری و بهره وری در استان پرداخته شد. برای سال 1403 نیز مقرر گردید، تلاش به منظور تقویت جامعه نیز به موارد فوق افزوده شود؛ بر همین اساس هدفگذاری شده تا به موضوعات فقر، صندوق های بازنشستگی، مهاجرت، شكاف نسلي، اشتغال و… در جهت شناسایی مسائل و ارائه راهکارهایی متناسب با آنها به منظور تقویت جامعه بپردازیم.
وی در خصوص بررسی وضعیت فقر در خراسان رضوی بیان کرد: با توجه به تعریف سازمان ملل متحد و بانک جهانی می توان فقر را در شکل های مختلف مانند کمبود درآمد براي معیشت پایدار، گرسنگی و سوء تغذیه، بیماري و مرگ ومیر ناشی از آن، بی خانمانی، ناامنی، محرومیت و تبعیض اجتماعی و یا محرومیت از رفاه تعریف نمود.
سرحدی درباره دلایل فقر ادامه داد: فقر علل مختلفی داشته که می توان آن ها را در دو سطح خرد و کلان بررسی نمود. به عنوان مثال در سطح کلان عواملی همچون رشد کم و درجه توسعه یافتگی اقتصادي و انسانی پایین و ضعف ساختارهاي صنعتی، عدم ثبات سیاسی و اقتصادی و… از دلایل فقر است. در سطح خرد نیز شرایط نامناسب اقتصادي خانوارها، ویژگی هاي اجتماعی ضعیف مانند بیسواد یاکم سواد بودن و خصوصیات جمعیتی خانوارها را از دلایل وجود فقر به حساب آورد.
دبیر کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، نقبی به نرخ بیکاری جمعیت در ایران و استان زد و گفت: بر اساس آمارهای موجود، نرخ بیکاری استان در سال 1402 نسبت به 1401 وضعیت بهتری پیدا نموده به نحوی که از 6.6 درصد در سال 1401 به 6.3 درصد در سال 1402 کاهش یافته است.
روند صعودی نرخ تورم در خراسان رضوی، با شیبی ملایم تر از میانگین کشوری
سرحدی با اشاره به نرخ تورم در استان خاطرنشان کرد: طبق آمار منتشره در مرکز آمار ایران در سال 1403 نرخ تورم خراسان رضوی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ به تبعیت از نرخ تورم درکشور روندی صعودی داشته است؛ اما این روند صعودی با شیبی ملایم تر از میانگین نرخ تورم در کشور حرکت نموده است. از سال 1401 هر چند روند نرخ تورم در استان به تبعیت از روند نرخ تورم در کشور کاهشی شده ولی این روند بالاتر از میانگین کشوری قرار گرفته است که نشان می‌دهد در استان نسبت به کاهش قیمت ها چسبندگی وجود دارد.
وی درباره روند نرخ فقر در کشور و تعریف آن بیان کرد: نرخ فقر، درصدی از جمعیت را نشان می دهد که زیر خط فقر زندگی می‌کنند و یا به عبارتی درآمد آنها (از مجموع هزینه هایشان) کمتر از عدد خط فقر است. روند نرخ فقر در کشور از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ با ثبات بوده؛ اما از سال ۱۳۹۶ روند شدیدی را طی کرده است به نحوی که نرخ فقر از زیر 20 درصد از جمعیت کشور به بالاتر از 30درصد از جمعیت کشور را در بر گرفته است.
سرحدی با اشاره به تبعات و پیامدهای فقر تاکید کرد: بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال 1402 فقر باعث سوءتغذیه کودکان و کاهش سرمایه‌های انسانی و اجتماعی می شود که البته راهکارهایی همچون پوشش بیمه فراگیر، ایجاد اشتغال پایدار و مولد و… برای کاهش این پدیده وجود دارد.
«محسن شرکا»، عضو کمیسیون اقتصاد کلان اتاق مشهد با اشاره به وضعیت شاخص های اقتصادی استان بیان کرد: در استانی هستیم که سالانه بالغ بر ۳۰ میلیون زائر به آن سفر می‌کند؛ اما استانی فقیر هستیم و میانگین درآمد سرانه آن کمتر از میانگین کشور است.
شرکا ضمن اظهار نگرانی در مورد بحران نیروی انسانی در کشور طی سال‌های آینده، گفت: شک نکنید در سال‌های آینده یکی از مهمترین و چالشی ترین مسئله های کشور، مساله نیروی انسانی خواهد بود. فعالان اقتصادی باید برای حفظ و بقای این سرمایه ها بر روی آنها سرمایه گذاری کنند.
«فیروز ابراهیمی»، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در خصوص ایجاد اندیشکده خردورزی در استان گفت: در استان مباحثی وجود دارد که نیاز به پایه گذاری هایی دارد، بنابراین باید سازوکاری برای رفع مشکلات موجود به ویژه در حوزه اطلاعات پایه‌ای برای تصمیمات اقتصادی، تدبیر شود.
«شهریار زهدی»، دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: سال‌های زیادی است که در ارائه آمار صحیح، ضعیف عمل شده است. برای به دست آوردن این داده ها دو راه حل داریم که یا داده سازی کنیم که هزینه زا بوده و معتبر نیست، یا باید مطالبه گری کنیم که اتاق اکنون در این مسیر گام نهاده است.
در ادامه «مجتبی شاکری روش»، عضو کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق خراسان رضوی، از عدم تطابق ۷۰ درصدی بین رشته های دانشگاهی با بازار کار سخن گفت و اظهارکرد: با این شرایط سوال این است که سیستم آموزش رسمی ما بر چه اساسی آموزش می‌دهد؟
وی با اشاره به سرعت رشد تکنولوژی در دنیا افزود: رشد تکنولوژی روز به روز در دنیا افزایش پیدا کرده و تغییرات زیادی در مهارت ها ایجاد شده بنابراین با این سیستم آموزشی باید نگران بازار کار آینده کشور بود.
شاکری روش با اشاره به جا به جایی مرزهای کار و انجام کار از راه دور تصریح کرد: اکنون در کشور نرخ جمعیت کم شده، سیستم آموزشی نیروی کار را برای بازار تامین نکرده و افراد توانمند کار از راه دور انجام می‌دهند. مجموع این مسائل شاخص‌هایی مانند فقر و بیکاری و… را تشدید می‌کند.
«سعیده به نژاد»، کارشناس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز درخصوص مقوله فقر اظهار کرد: فقر تنها مقوله ای اقتصادی نبوده و ابعاد اجتماعی گسترده ای را در پی دارد. اولین‌گام برای حل مشکل، شناسایی وضع موجود است که ایجاد اندیشکده خردورزی در استان، می‌تواند در شناسایی وضع موجود و رفع مشکلات موثر باشد.
