به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد، «محمدرضا توکلی‌زاده»، رئیس اتاق خراسان رضوی در ابتدای این سمینار آموزشی، اظهار کرد: ازبکستان در شمار کشورهایی است که موفق شده ظرف پنج سال اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در میان کشورهای آسیای میانه کسب کند و به کشوری پیشرو در این منطقه بدل شود؛ شرایط اجتماعی این کشور نسبت به گذشته تغییر یافته و قوانین و مقررات حاکم در آن به نوعی به نفع تجار و در راستای توسعه روابط تجاری است. تغییر رویکرد کشورهای غربی نسبت به این کشور و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت روسیه و چین، نوید تحولات مثبتی را به نفع اقتصاد این کشور می‌دهد.
وی به رشد سه و نیم برابری تولید ناخالص داخلی ازبکستان اشاره کرد و گفت: این کشور با اقداماتی که در راستای بهره‌گیری از امکانات گردشگری خود انجام داده، به یکی از مقاصد گردشگری در سطح جهان مبدل شده است.
توکلی‌زاده در خصوص ویژگی‌های صنعتی ازبکستان توضیح داد: این کشور، صنعتی نیست؛ اما مقدمات و الزامات اولیه صنعتی‌شدن در آن فراهم است. عمده ماشین‌آلات صنعتی وارداتی این کشور، برای ایجاد و راه‌اندازی صنایع آن، به کار گرفته شده است. پیش بینی می‌شود ازبکستان در صورت موفقیت در اجرای برنامه‌های صنعتی‌شدن و افزایش اشتغال در این حوزه، رشد اقتصادی مطلوبی را تجربه نماید.
وی با تاکید بر اهمیت توسعه صادرات استان خراسان رضوی به کشور ازبکستان، به چالش‌های موجود در این مسیر پرداخت و عنوان کرد: ایران در حوزه تجارت جهانی و روابط بانکی با چالش‌هایی مواجه است و از طرفی، ازبکستان در این حوزه بسیار محتاط عمل می‌کند و تاکید زیادی بر شفافیت مالی دارد. در این راستا؛ ضرورت دارد که موضوع FATF تعیین تکلیف شود و مسیر تجارت ما نه تنها با ازبکستان بلکه با سایر کشورهای جهان نیز هموار گردد.
ظرفیت‌های محدود حمل‌ونقل بین‌المللی ازبکستان نسبت به دیگر کشورهای آسیای میانه، موضوع دیگری بود که رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی در سخنانش به آن اشاره کرد و توضیح داد: به منظور توسعه صادرات با کشور ازبکستان، ضرورت دارد تا توافقاتی در حوزه واگنهای صادراتی صورت بگیرد. با عبور و مرور واگنهای صادراتی ایرانی در خطوط ازبکستان، شرایط مطلوبی برای تجارت با این کشور فراهم می‌شود. در این راستا، ضروری است تا کسب مجوز و توافقات اولیه برای عبور و مرور واگنهای ایرانی در خطوط ریلی ازبکستان، به عنوان هدف تعریف و پیگیری شود.
توسعه ارتباطات ایران و ازبکستان در حوزه گردشگری با تکیه بر اشتراکات فرهنگی
«احمد اثنی‌عشری»، نایب رئیس اتاق بازرگانی مشهد، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های تجار ایرانی در مراودات بین‌المللی را پیوستن به FATF و مجامع جهانی دانست و افزود: امیدواریم دولت چهاردهم اقدامی جدی در این زمینه انجام دهد و شاهد مرتفع شدن بخش مهمی از چالش فعالان اقتصادی در حوزه صادرات باشیم.
وی در ادامه به پتانسیل ارتباط ایران و ازبکستان در بحث گردشگری اشاره کرد و افزود: گردشگری فی‌مابین ایران و ازبکستان، ریشه فرهنگی دارد؛ اما این مقوله تاکنون مغفول مانده است. اگر امکانات به منظور توسعه گردشگری میان ایران و ازبکستان فراهم گردد، ایرانیان از سمرقند و بخارا بازدید خواهند کرد و ازبکستانی‌ها نیز از شهرهای مختلف ایران دیدن خواهند نمود. این امر فرصت طلایی در حوزه توسعه گردشگری میان دو کشور و تبادل ارزی را به دنبال خواهد داشت.
اثنی عشری تاکید کرد: افزایش واگن ایرانی در خط ریلی ازبکستان، نکته مهم دیگری است که بر مراودات میان دو کشور اثرگذار است و زمینه را برای توسعه تجارت دو کشور فراهم می‌کند.
ضرورت برخورداری واگنهای ایرانی از استانداردهای آسیای میانه برای عبور از خطوط ریلی این کشورها
سپس، «محمدحسین روشنک»، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی مشهد بیان کرد: مسئله عبور و مرور واگنهای ایرانی در ازبکستان، 20سال است که در حال مطالبه‌گری و پیگیری است؛ واگنهای ایرانی باید استانداردهایی را رعایت کنند تا بتوانند در خطوط ریلی کشورهای آسیای میانه عبور کنند. در این زمینه باید مکاتبات لازم با راه‌آهن صورت گیرد تا از وزارت راه‌وشهرسازی درخواست گردد که واگنهای ایرانی از استانداردهای لازم برخوردار شوند. نکته مهم این است که در صورت وجود واگنهای بیشتر برای ارسال کالا به آسیای میانه، صادرات افزایش پیدا می‌کند. برای تحقق این مهم، نیازمند همراهی و رایزنی لازم از سوی اتاق بازرگانی ازبکستان نیز هستیم.
وی افزود: از اعضا و دست‌اندرکاران اتاق بازرگانی ازبکستان دعوت می‌شود که به خراسان رضوی سفر کرده و از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های این استان دیدن کنند. برخی از تجار استان ما در مراودات تجاری با ازبکستان دچار چالش‌هایی شده‌اند و تقاضای ما پیگیری اتاق بازرگانی ازبکستان برای رفع مشکلات آنان است.
«رضا حمیدی» عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در ادامه این نشست بیان کرد: ایران واردکننده پنبه و نخ از کشور ازبکستان است. در سال‌های اخیر، دولت ازبکستان در پی ممنوع کردن صادرات نخ و پنبه بوده و بر این تاکید کرده که باید لباس و دیگر منسوجات از این کشور صادر گردد. این امر، چالش‌هایی را برای ایران در حوزه تولید پوشاک و منسوجات به دنبال خواهد داشت و ضروری است در این زمینه رایزنی‌های لازم با ازبکستان صورت پذیرد.
رشد سرمایه‌گذاری در ازبکستان در 5 سال اخیر
«میرخلدوروف»، رئیس دپارتمان تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی و صنعت ازبکستان با اشاره به توسعه روابط تجاری ایران و ازبکستان و روابط فرهنگی خوب میان این دو کشور، به تبیین شرایط اقتصادی ازبکستان پرداخت و اظهار کرد: در حوزه حمل‌ونقل عمومی و کالاها، ازبکستان بزرگراهی است که به جنوب غربی آسیا و کشورهای CIS متصل می‌شود. تورم ازبکستان از ۱۴.۴ درصد در سال 2021 به عدد ۸.۷درصد در سال 2023 کاهش‌یافته است. تولیدکنندگان ازبکستانی قادر هستند، صادرات خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند؛ بدون اینکه مشمول مالیات شوند.
وی افزود: در یک بازه زمانی سه‌ساله در کشور ازبکستان، سرمایه‌گذاری‌ها از سه دهم میلیون دلار به ۳میلیون دلار و در پنج سال به ۱۰میلیون دلار رسیده است. میانگین میزان حقوق در این کشور ۳۵۲دلار در ماه است که میزان مالیات پرداختی ۱۲درصد و نرخ آن ثابت است.
رئیس دپارتمان تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی و صنعت ازبکستان تصریح کرد: در حوزه منسوجات، سالانه بیش از یک میلیون تن نخ در ازبکستان تولید می‌شود. یکی از صنایع ازبکستان که دارای رشد سریع بوده، چرم‌های بازیافتی است که میزان قابل توجهی سرمایه‌گذاری در این حوزه صورت گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: سالانه، ۱۴.۱ میلیون تن محصولات کشاورزی و سبزی در ازبکستان تولید می‌شود. محصولات کشاورزی و غذایی صادراتی ازبکستان در سال 2023 شامل: 800هزار تن سبزیجات، 83 هزار تن خربزه و طالبی، 596 هزار تن میوه و 869 هزار تن مواد غذایی بوده است.
وی تاکید کرد: در حوزه معدن، سنگ‌های طبیعی، سیمان و… نیز ازبکستان از ظرفیت‌های متعدد خوبی برخوردار است و اغلب این توانمندی‌ها نتیجه برنامه‌ریزی در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ بوده است.
میرخلدوروف ادامه داد: کشور ازبکستان، به دلیل وجود آب و خاک حاصلخیز، شرایط خوبی در حوزه کشاورزی دارد. همچنین امکان برداشت چندین باره محصول از مزارع این کشور وجود دارد.
وی در بخش دیگر سخنانش به زمینه‌های همکاری مشترک ایران و ازبکستان پرداخت و گفت: اتاق بازرگانی ازبکستان بزرگترین واحد فعالیت‌های اقتصادی این کشور است که نقش مهمی در تدوین قوانین و مقررات در حوزه تجارت و بازرگانی دارد. در ازبکستان، حدود 250 هزار نفر در حوزه تجارت فعالیت می‌کنند. اتاق بازرگانی ازبکستان آمادگی همکاری و تعامل بیشتر با اتاق بازرگانی مشهد را در توسعه ارتباطات میان دو طرف دارد.
جایگاه نوزدهم ایران در رنکینگ تجاری ازبکستان
سپس، «رحمت‌الله خرمالی»، رایزن بازرگانی سفارت ایران در ازبکستان عنوان کرد: ازبکستان در سال‌های اخیر، پیشرفت زیادی داشته است. در سه سال گذشته نیز روابط تجاری و سیاسی ایران با این کشور افزایش پیدا کرد. در سه ماه ابتدایی سال جاری، حدود 90 میلیون دلار صادرات از ایران به ازبکستان و 20 میلیون دلار واردات از این کشور صورت گرفته است. ایران در جایگاه نوزدهم رنکینگ تجاری ازبکستان قرار دارد.
وی افزود: عمده کالاهای مبادله شده میان ایران و ازبکستان محصولات پلی‌اتیلن، خوراک آبزیان، محصولات کشاورزی، پسته، کالاهای صنعتی، حبوبات، ابریشم خام و… بوده است. در راستای افزایش تجارت ایران با این کشور ضرورت دارد مسائل حمل‌ونقلی مرتفع گردد.
خرمالی، به چالش ایران در انتقال پول در مراودات تجاری اشاره و عنوان کرد: فرصت برای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کشور ازبکستان فراهم شده است. از ظرفیت‌های تجاری میان ایران و ازبکستان می‌توان به محصولات ساختمانی، کشاورزی، دارویی، بهداشتی و… اشاره کرد.
وی افزود: فرصت‌های تجاری ایران و ازبکستان شناسایی شده است و با تمرکز در این حوزه، حجم صادرات دو کشور تا 50 میلیون دلار افزایش پیدا می‌کند. معافیت گمرکی برای برخی کالاهای صادراتی، از مزیت‌های روابط تجاری ایران با ازبکستان محسوب می‌شود.
خرمالی با تاکید بر برگزاری نمایشگاه‌های تجاری بین‌المللی در کشور ازبکستان و حضور تجار ایرانی در این نمایشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: برای توسعه روابط تجاری ایران و ازبکستان ضرورت دارد که اتاق بازرگانی مشترک ایران و ازبکستان فعال‌تر شده و از حالت یک‌طرفه خارج شود تا از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دو کشور استفاده گردد. سرمایه‌گذاری و ایجاد شرکت‌های مشترک، مسیر حضور کالاهای باکیفیت ازبکستان و ایران در بازارهای هدف یکدیگر را تقویت می‌کند.
وی، خدمات فنی و مهندسی را یکی دیگر از توانمند‌های خراسان رضوی در توسعه صادرات با ازبکستان دانست و افزود: خراسان رضوی به دلیل وجود معادن مس متعدد، ظرفیت تولید مس و کالاهای زیر مجموعه آن را دارد و ازبکستان تمایل دارد که ظرفیت تولید مس خود را به سه برابر افزایش دهد.
خرمالی تاکید کرد: ترکیه کارخانه‌هایی در ازبکستان، ایجاد کرده که سبب می‌شود کالاهای تولیدی ترکیه برای صادرات به آسیای میانه در ازبکستان تولید و سپس ارسال گردند. ایران نیز می‌تواند با سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از الگوی کشت، از شرایط خوب اقتصادی این کشور استفاده کند.
وی از برگزاری نمایشگاه سلامت در ازبکستان در 28 شهریور ماه سال جاری خبر داد و پیشنهاد کرد: کلینیک کوچک سلامتی برای عملیات تخصصی و معالجه در ازبکستان توسط ایران، احداث و راه‌اندازی شود.
چالش‌های توسعه تجارت ایران با ازبکستان
«علی ماروسی»، مدیر مرکز حقوقی و داوری لاهه (HCLA) نیز در این نشست به تشریح چالش‌های حقوقی در تجارت با ازبکستان پرداخت و گفت: درصورتی که مدیر حقوقی شرکت‌ها همانند یک وکیل پایه یک دادگستری فکر و عمل کنند، در تجارت خارجی با مشکل مواجه نخواهند شد. هم اکنون حجم استفاده از خدمات حقوقی پیش از قرارداد افزایش پیدا کرده است.
وی افزود: تحولات زیادی در منطقه درحال رخ دادن است و از سال 2002 تا 2026 نیز تحولات متعددی در ازبکستان رخ داده است. ایران و ازبکستان تمایل زیادی به توسعه تجارت با یکدیگر دارند؛ اما مشکلاتی در این حوزه وجود دارد.
ماروسی افزود: نقص در زنجیره تامین، تاخیر در پرداخت‌ها، نواقص موجود در اطلاعات صادرات و واردات، عدم دسترسی آسان به شرکت‌ها، عدم هماهنگی دیتا مارکتینگ، نبود زیرساخت‌های صحیح، کمبود نیروی کار ماهر در ازبکستان و… بخشی از چالش‌های توسعه تجارت ایران با ازبکستان است. ازبکستان تمایل دارد تعاملات خود را با کشورها افزایش دهد؛ اما این کشور همواره با نواقص اطلاعاتی مواجه است.
«پیام رشیدی»، مدیر مرکز آموزش اتاق بازرگانی مشهد نیز با اشاره به جایگاه ویژه ایران در تجارت با منطقه آسیای میانه و پتانسیل‌های آسیای میانه در تجارت با چین، روسیه و اروپا، حضور در این منطقه را برای ایران حائز اهمیت ویژه دانست.
وی تأکید کرد: استان خراسان رضوی به دلیل نزدیکی به آسیای میانه و کشورهای همسایه از نقش مهمی در زمینه توسعه صادرات کشورمان برخوردار است و به همین جهت بیش از 60 نفر از شخصیت‌های برجسته در بخش‌های صنعتی، تجاری و بازرگانی، به همراه کارشناسان مطرح در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی، در این نشست حضور داشتند. در این نشست با رویکردی بین‌المللی به بررسی عمیق ظرفیت‌های تعاملات تجاری بین ایران و آسیای مرکزی، با تمرکز ویژه بر ازبکستان پرداخته شد. همچنین، چالش‌های فنی و حقوقی مرتبط با این تعاملات نیز به‌طور جامع مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
