به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، «عبدالله یزدان‌بخش»، رئیس این کمیسیون در ابتدای این جلسه، اظهار کرد: 96 درصد صنعت استان متعلق به بخش خصوصی است و این خود به عنوان یک ارزش برای این خطه تلقی می‌شود. انتظار ما از استاندار جدید خراسان رضوی، توجه به نقش بخش خصوصی در صنعت و اقتصاد استان است.
وی بر ضرورت توجه به صنعت گردشگری و وضعیت راه‌های ارتباطی از جمله آزادراه‌ها و سهم استان در این زمینه، تاکید و اظهار کرد: در حال حاضر سهم سه استان خراسان از 20 هزار کیلومتر آزادراه در کشور، 35 کیلومتر است. حمل‌و‌نقل ریلی و هوایی ما نیز مشکلاتی دارد که بر وضعیت واردات مواد اولیه و متعاقباً صنعت تاثیر می‌گذارد.
رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنانش، به چالش‌های صنایع تبدیلی کشاورزی اشاره کرد و گفت: این حوزه به ویژه در استان ما از اهمیت به سزایی برخوردار است. امروزه نمایشگاه های بزرگ صنایع غذایی در دنیا تشکیل می‌شود و حتی در کنار آن صنعت بسته‌بندی نیز مطرح شده است. لازم است به این موضوع در استان ما نیز توجه شود.
کاهش مصرف آب و تاکید بر کشاورزی مکانیزه، دستور کار کمیته صنایع تبدیلی کشاورزی
در ادامه «اشکناز اورعی»، نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد در خصوص دستور کار اول این نشست با موضوع تشکیل کمیته صنایع تبدیلی کشاورزی عنوان کرد: در نشست مشترک کمیسیون‌ها، تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی صنعت غذا، کشاورزی و دانش بنیان استان‌های خراسان رضوی، اصفهان و فارس به این نتیجه رسیدیم که صنایع تبدیلی کشاورزی استان مشکلات زیادی دارند. اشتراک در این زمینه، باعث تصمیم‌گیری در خصوص ایجاد کمیته صنایع تبدیلی کشاورزی در اتاق بازرگانی مشهد و ذیل کمیسیون صنعت شد تا از طریق این کمیته ارتباط بیشتری با تشکل‌های کشوری داشته باشیم.
وی اضافه کرد: تمرکز این کمیته بر صنعت کشاورزی خواهد بود تا بتوانیم این بخش را در استان مکانیزه کرده و مصرف آب را کاهش دهیم. کشاورزی در کشور و استان هنوز به صورت سنتی انجام می‌شود و مصرف آب آن نیز زیاد است. از سویی، تولید ناخالص داخلی ایران وابستگی زیادی به کشاورزی دارد؛ این در حالی است که اغلب کشورها به سمت صنعت و مکانیزه شدن صنایع تبدیلی کشاورزی رفته‌اند.
نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد در خصوص مهم‌ترین مشکلات صنایع تبدیلی کشاورزی در استان گفت: یکی از مشکلات این صنایع، عدم استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی است. عدم تامین منابع مالی از دیگر مشکلات این حوزه است. مقرر است کمیته مذکور پیشنهاداتی در زمینه ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی، افزایش به‌کارگیری فناوری‌های نوین، بهبود ارتباطات بین‌المللی و کاهش هزینه‌های تولید را ارائه دهد و بر این پیشنهادات تمرکز کند.
اورعی با بیان اینکه طبق گزارش طرح آمايش سرزمین، خراسان رضوی دارای چهار ظرفیت اصلی در حوزه صنعت است، گفت: این ظرفیت‌ها شامل: صنایع غذایی، منسوجات، مواد و محصولات شیمیایی و صنایع کانی غیرفلزی است. صنایع منبع پایه کشاورزی نیز در 9 حوزه (غذایی، آشامیدنی، توتون و تنباکو، منسوجات، پوشاک، چرم، چوب، کاغذ و چاپ) فعالیت داشته و قابلیت خلق ارزش افزوده بالایی دارند؛ اما وابستگی آن‌ها به واردات بسیار زیاد است. سهم این حوزه از ارزش افزوده 13.6 درصد، توان خلق ارزش افزوده 40 درصد، درصد سهم از صادرات غیرنفتی 18 درصد، درجه اتکا به صادرات 8 درصد و درصد واردات از ارزش نهاده این حوزه 23 درصد است.
18درصد اشتغال صنعتی استان مربوط به صنایع غذایی است
سپس «شهرام عیدی زاده»، مدیر مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: طبق گزارش پایش امنیت سرمایه‌گذاری که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر می‌شود، خراسان رضوی در بهار سال جاری در پایش امنیت سرمایه‌گذاری رتبه 14 را در میان استان‌ها به خود اختصاص داده است.
وی افزود: از سال 1398 تاکنون وضعیت استان در شاخص امنیت سرمایه‌گذاری روز به روز نامطلوبتر شده است. از سویی، در بحث پایش محیط کسب‌و‌کار که متولی آن اتاق بازرگانی ایران است نیز شرایط مناسبی نداریم. با توجه به اینکه 30 درصد جمعیت مشهد حاشیه‌نشین هستند (1 میلیون و 300 هزار نفر حاشیه نشین در استان) که بیشتر از جمعیت برخی استان‌های کشور است، بایستی نگاه ویژه ای به این استان در زمینه تخصیص بودجه صورت گیرد.
نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان و برنامه‌های راهبردی اتاق بازرگانی مشهد با بیان اینکه خراسان رضوی رتبه اول صنایع غذایی در کشور را داراست و بیشترین تعداد کارگاه صنایع غذایی در کشور در این استان مستقر است، تصریح کرد: 13 درصد ارزش افزوده صنعت متعلق به صنایع غذایی، 15 درصد سرمایه‌گذاری و 18 درصد اشتغال در صنایع نیز مربوط به صنایع غذایی است؛ اما کل ارزش تولیدات صنایع غذایی استان در سال تنها 4 میلیارد دلار است. نظر به اهمیت این حوزه، تشکیل کمیته صنایع تبدیلی کشاورزی یکی از ضرورت‌ها است.
«محمدرضا خبیری»، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، امور دام و طیور و صنایع وابسته اتاق بازرگانی مشهد نیز تاکید کرد: در صورتی که به صنایع تبدیلی توجه لازم صورت گیرد، ارزش افزوده قابل توجهی نصیب استان خواهد شد. طبق آمارها، در صنعت کشاورزی 40 درصد ضایعات وجود دارد؛ اما با افزايش بهره‌وری و تکیه بر صنایع تبدیلی، اتفاقات خوبی در این زمینه رقم خواهد خورد و شاهد کاهش میزان ضایعات خواهی بود.
«علیرضا کیوانی»، مسئول کمیته استاندارد و ارتقای کیفیت کمیسیون صنعت اتاق مشهد نیز ضمن اشاره به روز جهانی استاندارد، خاطرنشان کرد: برای اولین بار در کشور، استاندارد در اتاق بازرگانی جایگاه پیدا کرده است و کمیته استاندارد ذیل کمیسیون صنعت به فعالیت می پردازد. یکی از موضوعات مهم در راستای دستیابی به توسعه صادرات، کیفیت کالای صادراتی است که با رعایت استاندارد محقق می‌شود.
بررسی مشکلات واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات واحدهای تولیدی
سپس جلسه وارد دستور کار دوم یعنی بررسی مشکلات واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات واحدهای تولیدی با توجه به کمبود ارز و تسهیلات سرمایه در گردش و ارز حاصل از صادرات شد.
اورعی، نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد در این زمینه عنوان کرد: امروزه یکی از اصلی‌ترین مشکلات صنعتگران واردات مواد اولیه است. در گذشته مواد اولیه باکیفیت از اروپا وارد می‌شد؛ اما تحریم‌ها موجب بروز مشکل در این زمینه شد و صنعتگران مواد اولیه مورد نیاز خود را از دیگر کشورها تامین می‌کنند.
وی در ادامه افزود: صنعتگران در کنار مشکلات تامین مواد اولیه، در موضوع تامین ماشین‌آلات صنعتی نیز دچار مشکل‌اند و پروسه واردات آن حداقل یک سال به طول می‌انجامد. این پروسه بسیار طولانی بوده و مشکلات زیادی در این حوزه وجود دارد. موضوع فرسودگی ماشین‌آلات نیز یکی دیگر از معضلات است. بسیاری از صنایع استان از کمترین تکنولوژی موجود استفاده می‌کنند و اگر قصد ما توسعه صنعت کشور است؛ باید به سمت ساخت ماشین و دستگاه‌های صنعتی برویم. باید از ظرفیت ماشین‌سازی در استان استفاده کنیم.
اورعی ادامه داد: سهمیه بندی ارز وارداتی نیز یکی از مشکلات در این حوزه است؛ صنعتگران برای تامین مواد اولیه در فصل جدید باید آمار تولید را ثبت کنند؛ اما پس از ثبت آمار، با چالش سهمیه ارزی روبه رو هستند. صدور بخشنامه‌های متعدد نیز سردرگمی زیادی به وجود آورده و تاثیر منفی زیادی بر این حوزه دارد.
چالش تولیدکنندگان صادرات محور در واردات مواد اولیه و ماشین آلات
در ادامه «سعید بامشکی»، رئیس کمیسیون مدیریت واردات و بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: طبق بخشنامه اخیر وزارت صمت، به تازگی تولیدکنندگانی که صادرات داشته و می‌توانستند ماشین‌آلات و مواد اولیه مورد نیازشان را با ارز حاصل از صادرات خود وارد کنند، دیگر مجاز به این کار نيستند. این موضوع مشکلات عدیده‌ای برای تولیدکنندگان خصوصا تولیدکنندگان صادرات‌محور ایجاد کرده است. طی دو ماه گذشته امکان واردات مواد اولیه و ماشین آلات با ارز حاصل از صادرات خود وجود ندارد. تا سال 1402، با سهمیه بندی ارزی، سهمیه ارز برای واردات بازرگانان 85 درصد میانگین عملکرد دو سال گذشته آنان و برای تولیدکنندگان، میانگین دو سال گذشته با احتساب ضریب 125 درصد بود که این موضوع دچار تغییرات فراوانی شد.
در بخش دیگری از نشست، «محمد نجاریان»، مسئول کمیته امور گمرکی و مقررات صادرات کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: از سال 1402 سهمیه‌بندی واردات انجام شد و بر اساس واردات دو سال گذشته، برای واحدهای تولیدی 125 درصد و برای واحدهای بازرگانی 85 درصد سهمیه در نظر گرفته شد. این موضوع در سال گذشته مورد اعتراض کمیسیون واردات قرار گرفت زیرا این عدد سالانه کاهش می‌یابد و ممکن است در نهایت به صفر برسد.
وی افزود: از ابتدای سال جاری واردات در مقابل صادرات دیگران نیز مشمول سهمیه‌بندی شد و اعلام گردید که واردات در مقابل صادرات خود معاف از سهمیه‌بندی است. علی‌رغم این موضوع از یک ماه گذشته دستورالعملی ابلاغ شد که واردات در مقابل صادرات خود نیز مشمول سهمیه بوده و عطف به ماسبق نیز گردید. این موضوع در دبیرخانه شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی استان به جهت طرح مسئله در شورا مطرح شد. یکی از روش‌های رفع تعهد ارزی، واردات در برابر صادرات خود است. واحدهای تولیدی صادرات‌محور در گذشته با این روش رفع تعهد کرده و مواد اولیه خود را وارد می‌کردند؛ اما با توجه به این دستورالعمل، این شرکت‌ها نمی‌توانند رفع تعهد کرده و مواد اولیه خود را وارد کنند.
عدم تخصیص ارز برای واردات ماشین آلات در سه ماهه اول سال جاری
در ادامه «ناصر بهزاد»، معاون امور صنایع اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی عنوان کرد: در سه ماهه اول سال جاری هیچ ارزی برای واردات ماشین آلات اختصاص داده نشد. رشد صنعت و تولید در کشور نیازمند دستگاه‌ها و ماشین‌آلات جدید است و امیدواریم مطالبه گری اتاق بازرگانی در زمینه حل مسئله تخصیص ارز برای واردات ماشین آلات به نتیجه برسد.
وی یادآور شد: در چند روز اخیر درخواست افرادی که میزان ارز ماشین‌آلات مورد نیازشان زیر 500 هزار دلار بود با تایید دفتر تخصصی در وزارت صمت و اداره کل استان‌های مربوطه، تایید شد. همچنین به تازگی اعلام شد که ارز درخواستی برای واردات ماشین آلات و دستگاه های صنعتی با رقم 500 هزار تا 1 میلیون دلار تایید می‌شود.
بهزاد در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه دریافت برنامه تولید برای واردات مواد اولیه مورد نیاز واحدهای صنعتی در سال 1403 از یک آبان متوقف خواهد شد، تصریح کرد: امکان درج برنامه تولید در بستر سامانه برای سال آینده فراهم خواهد شد. تاکنون 300 واحد صنعتی در استان ثبت تقاضای ارزی داشتند که مجموع رقم مورد تقاضا دو میلیارد دلار است.
در بخش دیگری از این جلسه «علیرضا بنی‌هاشم»، رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی اتاق بازرگانی استان بیان کرد: در عین حال که امید داریم سیاست‌زدگی از بخش اقتصاد جدا شود، باید به برخی ظرفیت‌های قانونی برای حمایت از بخش صنعت توجه نماییم. یکی از مشکلات عمده صنایع، قطع برق در تابستان و گاز در زمستان است. این در حالی است که طبق قانون بهبود مستمر محیط کسب‌و‌کار، شرکت‌های خدمات‌رسان در صورت قطعی باید به بخش صنعت و کشاورزی که اولویت آخر قطعی هستند، خسارت بپردازند.
سپس جلسه وارد دستور کار سوم یعنی نتایج برگزاری نشست توسعه صنعتی و نوآوری با استفاده از هوشمندسازی و هوش مصنوعی شد.
«علی ملائی»، مسئول کمیته آینده‌پژوهی در صنعت کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد اظهار کرد: کمیته آینده‌پژوهی با توجه به موضوع انقلاب صنعتی چهارم و پنجم تاسیس شد تا به بررسی اقتضائات برای مواجهه صنعت با انقلاب چهارم و پنجم بپردازد. مولفه‌های اصلی صنعت نسل چهارم شامل: موضوع شبکه و ارتباطات، خودکارسازی و واسط‌های کاربری هوشمند بوده و متمرکز بر داده‌محوری است. در صنعت نسل پنجم، کوبات‌ها یا ربات‌های همکار را داریم که در کنار نیروی انسانی در حال کار هستند. موضوع محصولات شخصی‌سازی شده که دسته بندی عام ندارد نیز یکی از موضوعات مورد توجه در این حوزه است و در نهایت تمام این موارد باید به افزایش ارزش افزوده بیانجامد. ما در کمیته آینده پژوهی در صنعت به این نتیجه رسیدیم که به نیروی انسانی داده‌محور بپردازیم. موضوع بعدی به طور خاص، فناوری هوشمند یا خط تولید هوشمند است. برای این موضوع اولین نشست با عنوان «توسعه صنعتی و نوآوری با استفاده از هوشمندسازی و هوش مصنوعی» در 5 آبان‌ماه برگزار خواهد شد.
