به گزارش اکوایران، درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۴ برابر با یک هزار ۹۶۴ هزار میلیارد تومان است. بر این اساس، نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در این سال ۵.۵ درصد خواهد بود. این در حالیست که قانون برنامه هفتم در نظر دارد تا سال ۱۴۰۷ به مقدار هدف ۱۰ درصد برسد. محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد برای تحقق این هدف، درآمدهای مالیاتی باید ۳۱۰ هزار میلیارد تومان بیشتر از رقم تعیین شده در لایحه بودجه باشد.
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی و اهمیت آن
با توجه به تغییرات سالانه سطح قیمت‌ها (تورم) و اندازه حقیقی اقتصاد، برای ارزیابی درآمدهای مالیاتی باید از شاخصی استفاده شود که نسبت به این دو تغییر خنثی باشد. به همین دلیل، درآمدهای مالیاتی در هر سال به تولید اسمی در آن سال تقسیم شده و به صورت درصدی گزارش می‌شود. هر چه این نسبت بالاتر باشد، نشان‌دهنده بالا بودن درآمد جاری دولت نسبت به تولیدات اقتصادی است. چرا که، درآمدهای مالیاتی بالاتر به معنای توانایی یک کشور در مصرف هزینه بیشتر بر زیرساخت‌ها، سلامت و آموزش است.
به گفته بانک جهانی، نسبت ۱۵ درصدی مالیات به تولید ناخالص داخلی برای رشد اقتصادی و کاهش فقر حیاتی است. بر اساس آخرین داده‌های بانک جهانی در سال ۲۰۲۲، بیش از ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه یافته‌ای مانند نروژ و دانمارک، را درآمدهای مالیاتی تشکیل می‌دهند. طبق این داده‌ها، متوسط نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در دنیا ۱۴.۱ درصد است.
البته در این شاخص استثناهایی نیز وجود دارد. کشورهایی مانند عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی به دلیل درآمدهای نفتی بسیار بالایی که دارند، نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص پایینی دارند و احساس نیازی به تامین مالی هزینه‌های جاری دولت از طریق مالیات نمی‌کنند. این گزارش به نسبت عملکرد مجموع درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در یک دهه گذشته در ایران پرداخته است.
بالا و پایین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ده سال
بیشترین مقدار درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در دوره مورد بررسی، در سال ۹۵ با ۶.۸۳ درصد ثبت شده است. به طور کلی، از سال ۹۴ تا ۹۶ مقدار این نسبت عملکرد خوبی داشته که نشان از اثر مثبت توافق برجام بر آن دارد. در سال ۹۷، با خروج آمریکا از برجام، تحریم‌های بین‌المللی با شدت بیشتری بر اقتصاد ایران اعمال شدند. این اتفاق باعث شد حجم واردات کشور در آن سال و به تبع درآمد مالیاتی دولت از این مسیر به طور چشمگیری کاهش یابد. بدین ترتیب، نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی نیز کاهش یافته است.
پس از آن، نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی روندی نزولی را طی کرده و در سال ۱۴۰۰ به ۳.۶ درصد رسیده است. با اصلاح نظام مالیات ستانی در سال ۱۴۰۱، نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی شروع به افزایش کرده است.
بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۳، نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی ۵.۱ درصد بوده و این رقم در لایحه بودجه ۱۴۰۴ برابر با ۵.۵ درصد هدفگذاری شده است. با وجود آنکه در سال‌های اخیر این نسبت سیری صعودی داشته، ولی همچنان در مقایسه با سال‌های ۹۴ تا ۹۶ همچنان مقدار آن کم است.
اعداد درج شده بر روی نمودار برای هر سال برابر با ضرب نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی آن سال در مقدار تولید ناخالص داخلی پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۴ است. به عنوان مثال، میزان درآمدهای مالیاتی نسبت به حجم اقتصاد در سال ۹۴ برابر با ۲ هزار و ۳۰۴ هزار میلیارد تومان در اقتصاد امروز بوده است.
هزینه مالیاتی دولت برای قرارگیری در مسیر برنامه هفتم
طبق ماده ۲۶ قانون برنامه هفتم پیشرفت، نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی در سال پایانی برنامه (۱۴۰۷) باید به ۱۰ درصد برسد. طبق محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس، اگر درآمدهای مالیاتی سالانه به طور پایدار نسبت به رشد اسمی اقتصاد افزایش یابند، برای رسیدن به مقدار هدف برنامه هفتم، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۴ باید برابر ۶.۳ درصد تنظیم شود. این در حالیست که با توجه به مقدار درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۴، این نسبت برابر با ۵.۵ درصد است.
میزان درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۴ برابر با یک هزار و ۹۶۴ هزار میلیارد تومان است. برای قرار گرفتن در مسیر قانون برنامه هفتم، این رقم باید به ۲ هزار و ۲۷۴ هزار میلیارد تومان برسد. به عبارت دیگر، در سال ۱۴۰۴ مجموع درآمدهای مالیاتی باید ۳۱۰ هزار میلیارد تومان بیشتر از مقدار لایحه بودجه ۱۴۰۴ باشد تا در میانه سال ۱۴۰۸ نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی به ۱۰ درصد برسد.
