چالش‌های معامله طلا در بستر پلتفرم‌های مجازی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان‌رضوی، «شهرام عیدی ‌زاده» در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: در سال‌های اخیر، تمایل مردم به خرید طلا به‌عنوان یک دارایی امن و سرمایه‌گذاری پایدار افزایش یافته است. این امر به دلیل نوسانات اقتصادی در سطح جهانی و داخلی بوده که مردم را به سمت دارایی‌های مطمئن سوق داده است.

وی با اشاره به روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری در بازار طلا گفت:  یکی از روش‌ها، ساختار خرید و فروش طلا در بازار سرمایه شامل: گواهی سپرده شمش طلا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلاست که در چهارچوب بورس فعالیت می‌کنند. روش دیگر، پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلاست که به تازگی، رشد چشمگیری داشته و با چالش‌های متعددی مواجه‌اند.

مدیر مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: طبق اعلام پلیس امنیت اقتصادی، ۲۸۰ سامانه اینترنتی در حوزه فروش طلا فعال هستند که بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر از آنها خرید کرده‌اند. همچنین معاون بهبود کسب و کار وزارت اقتصاد از هزار و ۳۳۷ درخواست برای ایجاد این پلتفرم‌ها خبر داده که تنها به ۲۶۱ مجموعه مجوز رسمی اعطا شده است. این وضعیت، احتمال بروز تخلفات گسترده‌ای مانند خالی‌فروشی، تقلب در عیار طلا، مشکلات تحویل فیزیکی، نبود نظارت کافی و مسائل حقوقی را افزایش داده است.

وی با اشاره به اینکه خالی‌فروشی یکی از مهم‌ترین مخاطرات این پلتفرم‌ها است، گفت: در بازار سرمایه، گواهی سپرده شمش طلا به میزان واقعی ذخایر موجود صادر می‌شود؛ اما در پلتفرم‌های آنلاین، میزان طلای حقیقی موجود در این پلتفرم مشخص نیست که آیا به همان میزان که طلا خرید و فروش می‌شود، پشتوانه‌ای نزد بانک‌ها وجود دارد یا خیر و برای جلوگیری از وقوع بحران‌های مشابه سکه ثامن و برخی مؤسسات اعتباری در گذشته، باید نظارت دقیقی بر این پلتفرم‌ها اعمال شود.

عیدی ‌زاده خاطرنشان کرد: با توجه به وجود ساختارهای قانونی و شفاف مانند بورس کالا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، ایجاد پلتفرم‌های جدید بدون نظارت دقیق می‌تواند منجر به بروز ریسک‌های جدی در بازار شود؛ لذا لازم است پیش از توسعه این پلتفرم‌ها، الزامات قانونی و نظارتی مورد توجه قرار گیرد.

وی اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در بازار طلا از طریق پلتفرم‌های آنلاین اثر مهمی بر اقتصاد تورمی کشور دارد و می‌تواند باعث ایجاد حباب قیمتی شود. در تمام دنیا چنین ساختارهایی برای ورود به بازارهای غیرمولد وجود دارد؛ اما در کشورهای توسعه‌یافته، حجم سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد بسیار بیشتر است.

مدیر مرکز پژوهش‌های اتاق مشهد خاطرنشان کرد: در کشورهایی با اقتصاد پایدار، حدود ۸۰ تا ۹۰درصد سرمایه‌گذاری‌ها به سمت بازارهای مولد مانند صنایع و شرکت‌های تولیدی هدایت می‌شود و تنها ۱۰ تا ۲۰درصد سرمایه به بازارهایی مانند فارکس و طلا وارد می‌شود؛ اما در ایران این روند معکوس شده است. در برخی روزها، حجم معاملات ارز دیجیتال و طلا حتی از حجم معاملات بازار سرمایه پیشی می‌گیرد. به ‌عنوان ‌مثال، در برخی روزها حجم معاملات در بازار سهام و اوراق بهادار کشور حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است؛ درحالی‌که معاملات غیررسمی، مانند خریدوفروش ارز دیجیتال، از این میزان فراتر می‌رود.

سوداگری در پلتفرم‌های آنلاین طلا

عیدی ‌زاده با اشاره به نگرانی‌های موجود در خصوص فعالیت این پلتفرم‌ها تأکید کرد: سوداگری در این بازارها به‌ شدت شکل می‌گیرد. بر اساس اعلام پلیس امنیت اقتصادی، بیش از ۱۰ میلیون نفر در پلتفرم‌های آنلاین خریدوفروش طلا فعالیت دارند. اگر هر یک از این افراد روزانه تنها یک میلیون تومان معامله کنند، گردش مالی این بازارها به میزان قابل‌توجهی از بخش تولید کشور، پیشی می‌گیرد. این موضوع در بلندمدت بر ارزش‌گذاری کالاهای اساسی و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری قابل‌اعتماد تأثیر منفی خواهد داشت.

وی در ادامه درباره آینده بازار طلا در صورت ورود به حوزه توکنایز اظهار کرد: توکنایز کردن دارایی‌ها موضوعی است که پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. این فرآیند برای برخی دارایی‌ها مانند زمین، کارخانه‌ها یا املاک وقفی، می‌تواند مفید باشد؛ زیرا امکان مشارکت سرمایه‌های خرد در دارایی‌های باارزش را فراهم می‌کند. بااین‌حال، در حوزه طلا، توکنایز کردن فاقد معنا و کارایی است.

مدیر مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی توضیح داد: در حال حاضر، گواهی سپرده شمش طلا در بازار سرمایه وجود دارد و به‌راحتی خریدوفروش می‌شود. اگر هدف از ایجاد پلتفرم‌های آنلاین، تسهیل خرید طلا با مبالغ کمتر است، این امکان می‌تواند از طریق کاهش واحدهای خرید گواهی سپرده شمش طلا فراهم شود. بنابراین، ایجاد پلتفرم‌های جدید به‌جای تقویت ساختارهای نظارتی و شفاف در بازار سرمایه، تنها منجر به افزایش بی‌نظمی و ریسک‌های اقتصادی خواهد شد.

عیدی‌زاده تأکید کرد: نظارت دقیق بر این بازارها ضروری است؛ زیرا در صورت وقوع تخلفات مشابه برخی پرونده‌ها، مردم با مشکلات جدی مواجه خواهند شد و مشخص نیست چه نهادی پاسخگوی زیان‌های احتمالی خواهد بود؟

گریزی به سه راهکار برای کنترل پلتفرم‌های طلا

وی با اشاره به سه راهکار ضروری برای کنترل این پلتفرم‌ها گفت: مشاهده آنلاین موجودی طلا نخستین راهکار است و هر پلتفرم باید به‌صورت شفاف میزان طلای موجود را اعلام کند تا مشخص شود چه مقدار طلا برای خریدوفروش در دسترس است و از خالی‌فروشی جلوگیری شود.

عیدی‌زاده اضافه کرد: راهکار دیگر، تأیید اصالت طلا بوده به این معنا که طلایی که قرار است به مشتری تحویل داده شود، باید دارای کد اصالت و تأییدیه استاندارد از سوی بانک مرکزی باشد تا از هرگونه تقلب یا کاهش عیار جلوگیری شود.

وی از برقراری امنیت سایبری به عنوان راهکار سوم در این حوزه نام برد و بیان کرد: پلتفرم‌ها باید در برابر حملات سایبری مقاوم باشند تا سرمایه کاربران در معرض خطر سرقت یا هک قرار نگیرد.