فرصت‌های از دست‌رفته برای بازیابی گاز فلر

لزوم تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و بهینه‌سازی مصرف

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، نسرین یوسفی عارفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، در این جلسه به معضل انحصارطلبی در حوزه فلرینگ گاز اشاره کرد و گفت: بخش خصوصی باید از امکان ورود شرکت‌های خارجی و انتقال دانش فنی در این حوزه بهره‌مند شود. فعالان صنعتی باید از هرگونه اعمال تغییرات در این حیطه اطلاع یابند تا بتوانند به طور موثر در پروژه‌های این حوزه مشارکت کنند.

یوسفی در بخش دیگری از سخنانش به ارائه گزارشی از پیگیری‌های انجام شده در خصوص اجرای ماده ۲۵ قانون بهبود فضای کسب و کار مبنی بر جبران خسارت ناشی از قطع انرژی صنایع پرداخت و گفت: خساراتی که به واحدهای صنعتی به دلیل قطعی برق و گاز وارد شده است، در کمیته‌های مشترک با حضور نمایندگان سران قوا مورد بررسی قرار گرفت. طبق صحبت‌های انجام شده، این خسارت‌ها می‌تواند از طریق امهال بدهی مالیاتی و یا تقسیط، برای واحدهای صنعتی جبران شود. ضمن اینکه، در بودجه سال ۱۴۰۴، تخصیص اعتباری برای این بخش در نظر گرفته شده است.

یوسفی همچنین از تشکیل ستاد ویژه‌ای برای رفع ناترازی انرژی در استانداری خراسان رضوی خبر داد و افزود: در این ستاد، تمامی موانع پیش روی سرمایه‌گذاری در بخش انرژی بررسی و پیگیری خواهد شد. تفویض اختیارات به شرکت‌های توزیع برق و برق منطقه‌ای نیز به منظور تسهیل فرآیندها و جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر، امری حائز اهمیت است که مورد توجه قرار خواهد گرفت.

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در خصوص چالش‌های بخش خصوصی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی نیز توضیح داد و گفت: فرآیند اخذ مجوزهای مربوطه برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی بسیار سخت است. قرار شد که صدور این مجوزها در استان خراسان به شرکت برق مشهد واگذار شود تا فعالان اقتصادی نیازی به مراجعه به تهران نداشته باشند و بتوانند فرآیند دریافت مجوز را سریع‌تر طی کنند.

یوسفی تاکید کرد: سال آینده، فعالان اقتصادی باید در حوزه بهره‌وری انرژی و بهینه‌سازی مصرف وارد شوند و فرآیندهای مربوطه به طور شفاف مشخص شود. در همین راستا، کمیته‌ای برای تسهیل صدور گواهی بهینه‌سازی انرژی در کمیسیون انرژی اتاق مشهد تشکیل خواهد شد که هدف آن، ایجاد الگویی برای فعالان اقتصادی است.

وی همچنین، از برگزاری جلسات آموزشی و تبادل اطلاعات برای فعالان اقتصادی در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی خبر داد و گفت: این جلسات با همکاری سازمان‌ها و نهادهای مربوطه برگزار خواهد شد تا فعالان اقتصادی بتوانند طرح‌های خود را توجیه‌پذیر کرده و از تسهیلات و پشتیبانی‌های لازم بهره‌مند شوند.

یوسفی اظهار امیدواری کرد که با همکاری بیشتر بین بخش خصوصی و دولتی، استان خراسان رضوی بتواند به یکی از پیشگامان در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی و جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه تبدیل شود.

سیاست‌گذاری‌های ناموفق در کنترل فلرینگ

در بخش دیگری از این جلسه، شهریار زهدی، دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، با اشاره به موضوع گازهای مشتق ‌شده از نفت، معروف به فلر، اظهار کرد: این گازها که از مهم‌ترین آلاینده‌های زیست‌محیطی ناشی از فرایند استخراج نفت هستند، و می‌توانند به‌عنوان منابع ارزشمند انرژی مورد بازیافت قرار گیرند.

وی سوزاندن این گازها را اتلافی غیرقابل‌قبول دانست و با اشاره به رابطه مستقیم بین تولید نفت و میزان فلرینگ (سوزاندن گار فلر) گفت: شدت فلرینگ در ایران به‌شکل قابل توجهی افزایش یافته و ما در سال ۲۰۲۳ شاهد رشد ۱۹ درصدی حجم فلرینگ و ۸ درصدی شدت آن بوده‌ایم. ایران در حال حاضر رتبه دوم جهان را در این زمینه دارد و از این نظر، بیشترین افزایش شدت را در سال‌های اخیر تجربه کرده است.

زهدی با انتقاد از روند فرسوده و ناکارآمدی تکنولوژی در صنعت نفت کشور تصریح کرد: برخلاف روند جهانی که به سمت کاهش آلایندگی و بهینه‌سازی مصرف گازهای فلر پیش می‌رود، در ایران نه‌تنها اقدامی جدی برای مهار این گازها صورت نگرفته، بلکه فرسودگی تجهیزات باعث افزایش اتلاف انرژی شده است.

سهم عمده فلرینگ در جنوب و غرب کشور

دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به توزیع جغرافیایی فلرینگ در کشور اظهار داشت: بیشترین حجم این آلاینده در مناطق غربی و جنوب غربی کشور، از بیدگل تا منابع نفتی جنوب ایران، تولید می‌شود. بانک جهانی نیز بارها هشدار داده که ایران در این زمینه یکی از کشورهایی است که بیشترین افزایش فلرینگ را تجربه کرده است.

زهدی گفت: شدت فلرینگ در مناطق فراساحلی کمتر است؛ چراکه کیفیت نفت در این نواحی متنوع‌تر بوده و تجهیزات نسبتاً بهتری برای تولید نفت به کار گرفته می‌شود. بااین‌حال، همچنان نیاز به کاهش بیشتر فلرینگ در این مناطق وجود دارد.

وی با اشاره به سیاست‌گذاری‌های انجام‌شده در برنامه‌های توسعه‌ای کشور در بحث فلرینگ خاطرنشان کرد: از برنامه سوم توسعه تاکنون، سیاست‌گذاری‌هایی برای کاهش فلرینگ انجام شده؛ اما این اهداف هیچ‌گاه به‌طور کامل محقق نشده‌اند. درحالی‌که هدفگذاری 90 درصدی در برنامه ششم توسعه دیده شده است ، همچنان شاهد اقدام مؤثری در این زمینه نیستیم.

زهدی تاکید کرد: ایران فرصت‌های زیادی برای بازیابی و استفاده از گازهای فلر دارد. عدم سرمایه‌گذاری کافی، نبود تکنولوژی‌های به‌روز و ضعف سیاست‌گذاری‌ها باعث شده‌اند که بخش دولتی و خصوصی در بازیابی این گازها موفق نباشند. درحالی‌که کشورهای پیشرفته از این گازها برای تولید انرژی و محصولات پتروشیمی استفاده می‌کنند، ما همچنان شاهد سوزاندن منابع ارزشمند و افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی هستیم.

دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: تامین مالی پروژه‌های مرتبط با گاز فلر در حال حاضر مورد توجه قرار گرفته و کلان پروژه‌هایی در این حوزه در حال اجرا است که می‌توانند بازده بالایی داشته باشند. این پروژه‌ها شامل استفاده از گاز فلر در میادین نفتی، تولید حرارت و تزریق به مخازن با بهره‌وری بالا هستند.

زهدی افزود: بازتولید و تصفیه گاز فلر یکی از راه‌های مهم سرمایه‌گذاری است. تصفیه این گازها می‌تواند بهره‌وری را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در حال حاضر، ۷۷.۷ درصد از حجم گاز فلر در نواحی فراساحلی کشور تولید می‌شود، که استخراج و استفاده از آن در این مناطق می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلایندگی‌ها و بهینه‌سازی منابع انرژی داشته باشد.

استفاده از گاز فلر در تولید برق و کاهش کربن

وی با اشاره به قابلیت‌های استفاده از گاز فلر در تولید برق گفت: یکی از راه‌های مؤثر استفاده از گاز فلر، انتقال آن به نیروگاه‌های برق است. این گاز می‌تواند به تولید بیش از ۵۰ هزار مگاوات برق کمک کند و همچنین با کاهش کربن، به بازارهای کربن نیز وارد شود. علاوه بر این، پروژه‌های حمایتی در این زمینه می‌تواند ۵۰ میلیون تن کربن را کاهش دهد.

زهدی همچنین به استفاده از گاز فلر در صنعت پتروشیمی اشاره کرد و گفت: این گاز می‌تواند به عنوان سوخت برای پتروپالایشگاه‌ها و تولید ترکیبات شیمیایی مانند آمونیاک، دی‌متیل‌اتر و اتیلن استفاده شود، که در نهایت می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش دهد.

دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی به استفاده از گاز فلر در تولید توان برق و کاهش هزینه‌های اجرایی اشاره کرد و افزود: تولید برق از گاز فلر می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های جاری توربین‌های گازی و بخاری را کاهش دهد. پیش‌بینی می‌شود که سرمایه‌گذاری در این زمینه در مدت ۲ تا ۵ سال بازگشت داشته باشد.

زهدی همچنین بر اهمیت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازیابی گاز فلر تأکید کرد و گفت: اجرای پروژه‌های بازیابی گاز فلر در ایران نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه است. رویکرد دولت در این زمینه در حال تغییر است و فضای سرمایه‌گذاری جذابی فراهم شده است که با بازدهی خوب، می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر منجر شود.

فرصت‌های استفاده از گاز فلر در شرایط تحریم

زهدی در ادامه، به فرصت‌های موجود در بازار کربن اشاره کرد و گفت: بازار کربن در شرایط تحریم برای ایران همچنان باز است و ما می‌توانیم از این فرصت‌ها بهره‌برداری کنیم. پروژه‌های بازیابی گاز فلر نه‌تنها می‌توانند به کاهش آلایندگی‌ها کمک کنند، بلکه با حمایت‌های بین‌المللی می‌توانند در سطح جهانی راه‌اندازی شوند.

لزوم حمایت از صنعت و سرمایه‌گذاری در خراسان رضوی

در بخش دیگری از این جلسه، عبدالله یزدان بخش، رئیس کمیسیون صنعت اتاق خراسان رضوی، با اشاره به مشکلات سرمایه‌گذاری در ایران اظهار کرد: در حالی که در برخی کشورها مانند ازبکستان سرمایه‌گذاری‌ها به خوبی انجام می‌شود، در کشور ما هنوز چالش و کمبودهایی در این زمینه وجود دارد. مباحثی همچون مالیات و تامین اجتماعی فشار زیادی به صنایع وارد می‌کند و علاوه بر این، تامین مواد اولیه برای تولید نیز با چالش مواجه است.

وی تاکید کرد: باید زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری فراهم و مشکلات را از پیش روی فعالان اقتصادی برداشته شود. بخش تامین و توزیع انرژی و مدیریت آن باید به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بتوانند با اطمینان در این بخش فعالیت کنند و صنعت کشور را به سمت رشد و توسعه هدایت نمایند.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق خراسان رضوی همچنین به واگذاری صنایع سنگین به بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: تجربه موفق واگذاری صنایع خودرو به بخش خصوصی یک نمونه بارز از تغییرات مثبت در این حوزه بود. امیدواریم این روند در سال آینده ادامه یابد و بخش خصوصی بتواند نقش خود را در توسعه صنعت و اقتصاد کشور به خوبی ایفا کند.

ضرورت توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر در استان خراسان رضوی

علی رهنما، پژوهشگر حوزه انرژی نیز در بخش دیگری از این جلسه، به ارائه گزارشی مبتنی بر بررسی وضعیت انرژی در ایران و به ویژه استان خراسان رضوی پرداخت و به ضرورت توجه بیشتر به انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره کرد.

وی در ابتدای گزارش خود اظهار کرد: کشورهای توسعه‌یافته در سال‌های اخیر برنامه‌های خود را به سمت افزایش بهره‌وری انرژی و استفاده از منابع تجدیدپذیر متمرکز کرده‌اند. افزایش بازدهی نیروگاه‌ها، اصلاح الگوی مصرف و تولید برق تجدیدپذیر در صنعت‌های بالادستی از جمله سیاست‌های کلیدی این کشورها برای مدیریت بهتر منابع انرژی بوده است.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر، به کشورهایی مانند آلمان، ژاپن، ترکیه و امارات اشاره کرد که موفق به استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر شده‌اند و تاکید کرد: کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، به ویژه استان خراسان رضوی، پتانسیل بالایی برای استفاده از انرژی خورشیدی و بادی دارد. ایران به دلیل برخورداری از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، می‌تواند از انرژی خورشیدی بهره‌برداری قابل توجهی داشته باشد.

رهنما در ادامه به مشکلات مربوط به مصرف گاز در کشور اشاره کرد و گفت: مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی به میزان قابل توجهی افزایش یافته و این روند می‌تواند در آینده با مشکلاتی در تامین گاز مواجه شود.

وی افزود: با توجه به ناترازی موجود در عرضه و تقاضای انرژی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند راه‌حلی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش فشار بر منابع انرژی کشور باشد.

این پژوهشگر حوزه انرژی در پایان گزارش خود، به ضرورت تدوین سیاست‌های تشویقی برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از فناوری‌های نوین در این حوزه تاکید کرد و گفت: همکاری بخش خصوصی و دولتی می‌تواند در توسعه انرژی‌های پاک و تامین امنیت انرژی کشور نقش حیاتی داشته باشد. لازم است که فرآیندهای مرتبط با تولید برق خورشیدی و بادی تسهیل شده و به ویژه در استان‌هایی مانند خراسان، از پتانسیل‌های موجود به درستی بهره‌برداری شود.