فرصت‌های طلایی بازار عراق و قطر برای تجار خراسانی

به گزارش روابط‌عمومی اتاق مشهد؛ «محمدحسین روشنک»، عضو هیأت‌رئیسه اتاق خراسان رضوی در ابتدای این نشست با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی منطقه برای کشورمان، تصریح کرد: عراق همچون آسیای میانه فرصت‌های بزرگی برای تجارت با ایران در اختیار دارد و تقویت روابط اقتصادی با این کشور در گرو رفتار حرفه‌ای و عرضه کالاهای باکیفیت است. وی همچنین قطر را کشوری میانه‌رو در میان همسایگان جنوبی دانست که از جایگاهی مهم در راهبرد تجاری ایران برخوردار است و بر مغتنم شمردن فرصت‌های همکاری اقتصادی با این کشور نیز تاکید نمود.
روشنک در ادامه با اشاره به ضرورت همگرایی ملی برای پیشبرد توسعه اقتصادی ایران در بزنگاه دشوار موجود، افزود: مردم ایران در شرایط خطیر تاریخی نشان داده‌اند که چند گام از متولیان دولتی پیش‌تر هستند و عشق و پایبندی خود به میهن‌شان را به‌روشنی ثابت کرده‌اند.
او خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی خراسان رضوی در دوره کنونی می‌کوشد پلی مطمئن میان جامعه اقتصادی استان و مسئولان باشد و با برگزاری نشست‌های مستمر، مطالبات و نیازهای جامعه کسب‌وکار را به‌صورت منظم به مراجع سیاست‌گذار منتقل کند.

*۴۵ درصد تجارت ایران با سه کشور همسایه انجام می‌شود
در ادامه تریبون در اختیار عبدالامیر ربیهاوی، مدیرکل دفتر غرب آسیا در سازمان توسعه تجارت ایران قرار گرفت. وی در سخنانی اعلام کرد: حدود ۴۵ درصد تجارت خارجی کشور با سه کشور همسایه یعنی امارات، ترکیه و عراق انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در سال گذشته حجم مبادلات تجاری ایران با امارات ۲۹ میلیارد دلار، با ترکیه ۱۹ میلیارد دلار و با عراق ۱۲ میلیارد دلار بوده است.
او با تاکید بر جایگاه بی‌بدیل عراق در صادرات غیرنفتی ایران، خواستار تدوین راهبردهای جدید برای حفظ و ارتقای سهم کشورمان در این بازار رقابتی شد.
مدیرکل دفتر غرب آسیا در ادامه به تشریح ساز و کار این دفتر پرداخت و توضیح داد: دفتر غرب آسیا ۱۳ کشور را پوشش می‌دهد؛ شش کشور حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، بحرین، قطر، امارات و عمان) و نیز عراق، ترکیه، سوریه، لبنان، اردن، فلسطین و یمن.
ربیهاوی با اشاره به مزیت جغرافیایی ایران و ظرفیت‌هایی که به همین واسطه برای تجارت کشورمان وجود دارد، عنوان کرد: پنج استان ایران با عراق و سه استان با ترکیه مرز مشترک دارند؛ ظرفیتی که باید به اهرم توسعه تجارت بدل شود.
او قطر را نیز «بازاری بکر و دارای ظرفیت» دانست و بر بهره‌گیری استان‌هایی همچون خراسان رضوی از فرصت‌های این کشور تاکید کرد.
وی با اشاره به نقش تدارکاتی امارات و ترکیه افزود: بندر «جبل‌علی» در امارات متحده عربی، بخش عمده کالاهای وارداتی ایران را تامین می‌کند و ترکیه سالانه حدود ۱۲ میلیارد دلار به ایران صادرات دارد؛ ازاین‌رو، کشورهای حوزه غرب آسیا یکی از محوری‌ترین جبهه‌های تجارت خارجی ایران‌ هستند.

* ایران متنوع‌ترین سبد صادراتی خود را به عراق ارائه کرده است
ربیهاوی در ادامه عراق را شریک مهمی در حوزه صادرات غیرنفتی ایران خواند و گفت: حجم تجارت دو کشور از ۶۰۰ هزار دلار در ۲۰۰۳ به حدود ۱۲ میلیارد دلار در سال گذشته رسیده است. به‌گفته او، درآمد نفتی سالانه عراق بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار است و این کشور برنامه اقتصادی افق ۲۰۳۰ را پیش می‌برد؛ بنابراین، با توجه به نیازهای گسترده بازسازی و توسعه، امکان افزایش سهم ایران در بازار این کشور وجود دارد.
او تخریب زیرساخت‌های عراق را زمینه‌ساز شکل‌گیری یکی از بزرگ‌ترین بازارهای عمرانی منطقه دانست و عنوان کرد: دولت بغداد احداث حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی را در دستور کار دارد و شرکت‌های ایرانی در سال‌های اخیر بیشترین شمار پروژه‌های خدمات فنی‌ومهندسی را در عراق اجرا کرده‌اند.
به‌گفته وی، گردشگری زیارتی، سلامت و سیاحتی نیز از محورهای قابل اتکا برای مشارکت با این کشور هستند و مشهد می‌تواند مقصد اصلی زائران و بیماران عراقی باشد؛ ضمن آن‌که سرمایه‌گذاران عراقی برای مشارکت در پروژه‌های گردشگری در این شهر اعلام آمادگی کرده‌اند.
مدیرکل دفتر غرب آسیا تصریح کرد: ایران تاکنون متنوع‌ترین سبد صادراتی خود را به عراق ارائه کرده و بیش از ۴ هزار قلم کالا به این کشور صادر می‌شود. با این همه، بازار عراق «دائمی و بی‌رقیب» نیست؛ ایران حدود ۱۲ میلیارد دلار صادرات رسمی و ۶ تا ۷ میلیارد دلار صادرات غیررسمی به عراق دارد و برای رسیدن به هدف ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار تجارت دوجانبه تا افق ۱۴۰۸، باید زیرساخت‌ها و شاخص‌های لازم تقویت شوند.
او یادآور شد: کشور امارات نیز از مسیر بندر «جبل‌علی» بخشی از جایگاه ایران را تصاحب کرده و قطر نیز در گردشگری عراق سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را آغاز کرده است.
به‌گفته ربیهاوی، صادرکنندگان ایرانی باید با «راهبردهای نو» وارد میدان شوند. او تاکید کرد: حضور فیزیکی و مستمر در عراق، دعوت از شرکای عراقی برای بازدید از خطوط تولید، ارتقای بسته‌بندی و تضمین کیفیت یکنواخت در کل محموله‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌توان در این راستا به انجام رساند.
او هشدار داد: نوسان کیفیت در اقلامی همچون میوه، پسته و سرامیک اعتماد تجار عراقی را کاهش داده و رقبایی مانند مصر، لبنان و سوریه از این شکاف به نفع خودشان بهره‌برداری می‌کنند.

*فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری مشترک و تولید در خاک عراق
مدیرکل دفتر غرب آسیا در سازمان توسعه تجارت ایران، «سرمایه‌گذاری مشترک و تولید در خاک عراق» را کلید تثبیت بازار دانست و بیان کرد: با مدل ۷۵ درصد سرمایه‌گذاری ایرانی و تکمیل ۲۵ درصدی فرایند تولید در عراق می‌توان کالا را با برند عراقی عرضه و به بازارهای منطقه صادر کرد؛ روشی که هم ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند و هم از واگذاری بازار به رقبا جلوگیری می‌نماید. به گفته او، چین، ترکیه، امارات، عربستان و قطر همین الگو را در عراق به‌کار گرفته‌اند.
ربیهاوی در تشریح چالش‌ها، به نوسانات ارزی، کمبود انرژی و مسائل زیرساختی داخلی اشاره کرد که روند ایفای تعهدات صادرکنندگان را دشوار می‌سازند؛ عواملی که طرف عراقی نمی‌پذیرد. او بر لزوم صیانت قراردادی از حقوق صادرکنندگان و نقش حمایتی اتاق بازرگانی تاکید کرد و خراسان رضوی را با پشتوانه صنعتی و کشاورزی، دارای ظرفیت‌های ویژه برای توسعه صادرات به عراق دانست.
وی در پایان به شبکه نمایندگی‌های سازمان توسعه تجارت ایران در عراق اشاره و عنوان کرد: در حال حاضر، دو دفتر ثابت در بصره و اربیل فعال است و رایزنان بازرگانی از مهرماه فعالیت خود را آغاز می‌کنند؛ مرکز تجاری ایران در بغداد دایر است و مراکز سلیمانیه، موصل و نجف نیز به‌زودی فعال می‌شوند. صادرکنندگان می‌توانند از این پایگاه‌ها برای معرفی کالا و توسعه همکاری‌ها بهره بگیرند و با استانداردسازی کیفیت، بهبود لجستیک و حضور میدانی، جایگاه ایران را در بازار عراق تثبیت و تقویت کنند.

*قطر؛ بازاری کوچک و پُرمصرف با فرصت‌های بزرگ 
«عباس عبدالخانی»، رایزن بازرگانی ایران در قطر نیز در بخش دیگری از این همایش، عنوان کرد:  قطر با جمعیتی حدود ۳ میلیون نفر و وارداتی نزدیک به ۳۵ میلیارد دلار در سال، علی‌رغم ابعاد سرزمینی کوچک، بازاری ثروتمند و پُرمصرف به شمار می‌آید.
به گفته وی، این کشور می‌تواند مقصدی راهبردی برای کالا و سرمایه ایرانی باشد.
عبدالخانی با اشاره به نزدیکی جغرافیایی (فاصله بوشهر تا قطر حدود ۱۸۰ کیلومتر) و اشتراکات فرهنگی و تاریخی، تاکید کرد: بر‌آوردها نشان می‌دهد توان صادراتی ایران به قطر تا ۵ میلیارد دلار قابل ارتقاست؛ حال آن‌که رقم محقق‌شده فعلی حدود ۳۵۰ میلیون دلار است.
وی قوانین تازه اقامت و تجارت در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را عاملی برای تسهیل حضور تجاری و دسترسی هم‌زمان به بازار پنج کشور دیگر منطقه دانست. او افزود: از سال ۲۰۱۷ امکان سفر اتباع ایرانی با ویزای توریستی کوتاه‌مدت فراهم است؛ پروازهای دوحه به شیراز، مشهد و بندرعباس و همچنین مسیر دریایی کوتاه ایران به قطر، زمان و هزینه لجستیک را به‌طور محسوسی کاهش می‌دهد.
به گفته رایزن ایران در قطر، میزبانی جام جهانی فوتبال، جهشی کم‌نظیر در زیرساخت‌های این کشور ایجاد کرده است. او متذکر شد: از جمله زیرساخت‌های شاخص این کشور؛ فرودگاه بین‌المللی توسعه‌یافته با دسترسی به ۲۱۰ مقصد پروازی است. همچنین بندر حمد به‌عنوان گره راهبردی کشتیرانی و شبکه بانکی فعال در بیش از ۲۰ کشور (که امکان اتصال به بازارهای آسیا، اروپا و آمریکا را می‌دهد)، پتانسیل‌های شاخص دیگری برای این کشور به شمار می‌آیند.
او با اشاره به صندوق ثروت عمومی قطر با دارایی حدود ۷۰۰ میلیارد دلار و مازاد سالانه ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار، گفت: این ظرفیت برای سرمایه‌گذاری در گردشگری و زیرساخت کم‌نظیر است، هرچند تحریم‌های بین‌المللی، بهره‌گیری ایران از آن را محدود کرده است.

* یک بازار لوکس با استانداردهای سخت‌گیرانه

عبدالخانی با ذکر نمونه عینی در خصوص بازار تجاری قطر، تصریح کرد: صادرات تخم‌مرغ ایران به قطر از ۲ به حدود ۳۰ میلیون دلار رسیده و پتانسیل افزایش تا ۵۰ میلیون دلار را دارد؛ بخش عمده‌ای از این جنس کالاها از دوحه به کشورهای همجوار صادرات مجدد می‌شود. به‌گفته او، حتی فعالانی که تجربه پیشین صادرات نداشته‌اند، ظرف چند سال توانسته‌اند صادرات میلیون‌دلاری به قطر رقم بزنند.
وی «قطر» را متفاوت از دیگر بازارهای عربی دانست و توضیح داد: درآمد سرانه بسیار بالا و سبک مصرف لوکس، موجب شده کالاهای لاکچری، برندمحور و با بسته‌بندی ممتاز در اولویت قرار یگیرند. او تاکید کرد: برندسازی، کیفیت پایدار و ارائه حرفه‌ای؛ شرط ورود و ماندگاری در بازار این کشور است. در عین حال، قطری‌ها سالانه حدود ۱۶ میلیارد دلار صرف سفر و تفریح خارجی دارند و ایران هنوز نتوانسته سهمی شایسته از این جریان جذب کند.

*راهبرد ورود به بازار قطر؛ «حضور فیزیکی» و انتخاب پایگاه عملیاتی
عبدالخانی، اقامت و حضور میدانی را «کلید طلایی» تجارت موفق در خلیج فارس دانست و عنوان کرد: کشور امارات (دبی) دارای بستر مناسب برای ثبت شرکت و عملیات بین‌المللی با پشتوانه جامعه ایرانی نیم‌میلیونی است. در عمان نیز فرصت ثبت شرکت و اقامت آسان فراهم است و روابط تجاری باثبات و محیط کسب‌وکار قابل اتکا، از ویژگی‌های این کشور می‌باشد. در مورد قطر، با وجود محدودیت‌های مالکیتی، روابط و شبکه‌های اجتماعی و فامیلی، بسیاری از موانع را جبران می‌کند و همکاری با شریک قطری مسیر فعالیت را هموار می‌سازد.
او خاطرنشان کرد: تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی تجارت دورکار را با این کشور دشوار کرده و بدون حضور مستقیم، پیشبرد کار عملا دشوار و پُرچالش است.

*کالاهای پُرتقاضای خراسان رضوی در بازار قطر
به‌گفته رایزن ایران در قطر، خراسان رضوی با برندهای غذایی و لبنی معروف، در چهار ماهه نخست امسال نیز رشد صادرات غیرنفتی داشته و می‌تواند در سه محور، سهم خود را در قطر افزایش دهد: بخش‌هایی همچون «مواد غذایی و لبنیات با استاندارد کیفیت و بسته‌بندی ممتاز»، «خشکبار با برندینگ بازارپسند» و مصالح ساختمانی(به‌ویژه ماسه)؛ دارای پتانسیل خوبی در بازار این کشور هستند.
عبدالخانی حضور در نمایشگاه‌ها و اعزام هیات‌های تجاری را برای آشنایی با مشتریان قطری، قیمت و استانداردها ضروری دانست و پیشنهاد کرد: هیاتی تجاری به مدیریت اتاق بازرگانی خراسان رضوی برای بازدید میدانی و شناسایی ظرفیت‌ها به قطر اعزام شود تا فرصت‌های بازار این کشور، از این طریق توسط تجار خراسانی شناسایی گردد.

*رشد ۱۹ درصدی صادرات خراسان رضوی در چهارماهه نخست امسال
امیررضا رجبی، مدیرکل صمت خراسان رضوی نیز در این همایش عنوان کرد: صادرات خراسان رضوی در چهارماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۹ درصد افزایش یافته است.
به‌گفته‌ی این مقام مسئول، با تداوم همت تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی، این روند صعودی تا پایان سال می‌تواند به تحقق حداقل ۲۳ درصد رشد و حتی فراتر از آن بیانجامد.
او نقطه‌قوت اقتصاد استان را «غیرنفتی‌بودن» صادرات آن دانست و توضیح داد: حدود ۵۰ درصد صادرات خراسان رضوی به بخش صنعت اختصاص دارد و بخش قابل‌توجه دیگر به صنایع معدنی، ماشین‌آلات و سایر حوزه‌ها مربوط می‌شود؛ سهم صادرات نفتی در این میان بسیار ناچیز است.
به گفته رجبی، این ترکیب نشان می‌دهد بنیان‌های اقتصادی استان بر تولید و صنعتِ صادرات‌محور استوار شده است.

*برنامه ریزی برای ایجاد گروه تحلیل بازار و میزهای تخصصی تجاری در اتاق مشهد
«پیام رشیدی»، مدیر امور بین‌الملل اتاق مشهد، در حاشیه این همایش با تاکید بر اهمیت تعاملات منطقه‌ای تصریح کرد: بازار کشورهایی همچون قطر و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، نه‌تنها از منظر تجارت مستقیم با این کشورها حائز اهمیت‌اند، بلکه با توجه به دشواری‌های کنونی تجارت بین‌الملل برای ایران، جایگاهی ویژه به‌عنوان دروازه‌ای برای توسعه مبادلات با سایر مقاصد از جمله بازارهای آفریقایی دارند.
وی افزود: بر همین اساس، واحد بین‌الملل اتاق مشهد با مشارکت دیگر بخش‌های اتاق، سازوکارهای تخصصی جدیدی را در دست اقدام دارد که شامل تشکیل «گروه تحلیل بازار» و استقرار «میزهای تخصصی تجارت» با کشورهای هدف می‌شود و در گام نخست نیز دو خوشه جغرافیایی شامل کشورهای جنوب خلیج‌فارس(قطر، امارات متحده عربی و عمان) و کشورهای غرب منطقه( ترکیه، عراق و عربستان) در حال برنامه‌ریزی هستند.
رشیدی خاطرنشان کرد: لذا فعالان و علاقه‌مندان به تجارت با کشورهای مذکور می‌توانند موضوعات و نیازهای خود را با امور بین‌الملل اتاق مشهد در میان بگذارند تا از طریق میزهای تخصصی و با همکاری «دفتر غرب آسیا» در سازمان توسعه تجارت، بررسی شده و پاسخ‌های لازم به آن‌ها ارائه شود.

مشروح گزارش تصویری این نشست را اینجا مشاهده نمایید