ثبت جهانی زعفران، گامی برای حفظ و معرفی فرهنگ و میراث ناملموس زعفران

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، در این جلسه بر این نکته تاکید شد که ثبت جهانی زعفران می‌تواند گامی راهبردی برای تثبیت برند ملی ایران، توسعه صادرات غیرنفتی و معرفی فرهنگ ایرانی در سطح بین‌المللی باشد.

ثبت جهانی زعفران، گامی برای تثبیت برند ملی و توسعه صادرات غیرنفتی

«آتوسا مومنی»، رئیس مرکز منطقه‌ای میراث ناملموس یونسکو در این نشست با تشریح جایگاه میراث فرهنگی ناملموس در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع، گفت: فرهنگ، زمانی زنده می‌ماند که پیوند مستحکمی با اقتصاد و حقوق بشر برقرار کند.

او با اشاره به کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو، این سند بین‌المللی را ابزاری برای حفاظت از میراث ناملموس و ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای جوامع دانست و افزود: میراث ناملموس شامل پنج حوزه شامل: دانش‌های مرتبط با طبیعت، هنرهای اجرایی، بیان‌های شفاهی، آیین‌ها و مهارت‌های سنتی است.

او گفت: این میراث‌ها، پیوند انسان با محیط زیست را تقویت می‌کنند و نقش مؤثری در پایداری زیست‌محیطی و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی دارند.

رئیس مرکز میراث ناملموس یونسکو در ادامه، صنایع‌دستی و مهارت‌های بومی را از مهم‌ترین بخش‌های میراث فرهنگی دانست که ضمن حفظ هویت ملی، در اقتصاد و برندسازی جهانی نقش بسزایی دارند.

او گفت: کشورهایی که توانسته‌اند محصولات خود را به‌عنوان میراث ناملموس ثبت و مستندسازی کنند، مسیر تازه‌ای برای رونق تجارت و جذب گردشگر گشوده‌اند.

مومنی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر جایگاه زنان در کشاورزی، به‌ویژه در حوزه زعفران، افزود: زعفران ایران حاصل دانشی کهن و میراثی فرهنگی است که باید در سطح جهانی به رسمیت شناخته شود. با وجود سهم بیش از ۹۰ درصدی ایران در تولید جهانی زعفران، برند ایرانی آن در بازارهای جهانی هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است.

ثبت جهانی زعفران، رونق تولید این محصول را به دنبال دارد

او تصریح کرد: ثبت جهانی زعفران نه‌تنها یک اقدام فرهنگی بلکه فرصتی اقتصادی است که می‌تواند موجب رونق تولید، تثبیت معیشت کشاورزان و تقویت جایگاه ایران در بازارهای جهانی شود. در صورتی که مستندسازی و همکاری بین‌المللی به‌صورت منسجم پیش برود، ایران می‌تواند در حوزه صادرات محصولات فرهنگی و کشاورزی جایگاه ممتاز خود را بازیابد.

مومنی همچنین بر اهمیت گزارش‌های دوره‌ای پس از ثبت جهانی تاکید کرد و گفت: کشورها باید هر چهار سال، گزارش‌هایی از وضعیت میراث ثبت‌شده ارائه کنند تا تداوم حفاظت از آن ارزیابی شود؛ در غیر این صورت، امکان حذف از فهرست یونسکو وجود دارد.

وی در پایان با اشاره به نقش یونسکو در صیانت از آزادی‌ها و میراث انسانی، خاطرنشان کرد: ثبت جهانی نه‌تنها یک دستاورد فرهنگی بلکه ابزاری برای پایداری اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی است. هدف نهایی آن است که میراث فرهنگی ایران به‌عنوان گنجینه‌ای جهانی شناخته شود و از این مسیر، زمینه‌ساز توسعه پایدار و صلح جهانی گردد.

هشدار نسبت به عقب‌ماندن ایران در ثبت جهانی زعفران

«آذر کیانی‌نژاد»، رئیس کانون زنان بازرگان خراسان رضوی نیز در این نشست، نسبت به تعلل در روند ثبت جهانی زعفران هشدار داد و گفت: در صورت تاخیر ایران، ممکن است بازارهای بین‌المللی این محصول به رقیبانی چون افغانستان واگذار شود.

وی با تاکید بر نقش پررنگ زنان در زنجیره تولید زعفران افزود: بسیاری از زنان فعال اقتصادی سهم قابل توجهی در کاشت، برداشت و فرآوری زعفران دارند؛ اما نقش آنان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

به گفته او، این نشست می‌تواند آغازی برای گسترش همکاری‌ها و اقدامات مؤثر در سطح ملی و بین‌المللی باشد.

ضرورت تدوین پرونده مستند برای ثبت جهانی زعفران

در ادامه، شیدا مهنام، مشاور مرکز منطقه‌ای میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در تهران، بر لزوم مستندسازی جامع مراحل تولید زعفران و تشکیل پرونده‌ای کامل برای ارائه به یونسکو تاکید کرد و گفت: برای ثبت جهانی این محصول باید تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت با جزئیات فنی و تاریخی ثبت شود تا اصالت زعفران ایرانی در سطح جهانی اثبات گردد.

مهنام افزود: موفقیت در این مسیر نیازمند هماهنگی ملی است. تشکیل تیمی منسجم از نهادهای دولتی، بخش خصوصی و تشکل‌های تخصصی می‌تواند روند ثبت جهانی را تسهیل کرده و موقعیت ایران را در بازار بین‌المللی تقویت کند.

لزوم توجه همزمان به جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی

مشاور مرکز منطقه‌ای میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در تهران با اشاره به چالش‌های موجود در این حیطه گفت: در بسیاری از موارد تلاش برای ثبت جهانی تنها به ابعاد اقتصادی محدود می‌شود، در حالی‌که مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز به همان اندازه اهمیت دارند.

او تاکید کرد: برای موفقیت، باید فرهنگ زعفران، تاریخچه و ارتباط مردم با این محصول به‌طور مستند در پرونده لحاظ شود تا روایت ایرانی زعفران در یونسکو به درستی بازتاب یابد.

مهنام برگزاری ایونت‌ها و پنل‌های تخصصی مرتبط با یونسکو را از گام‌های ضروری برای معرفی زعفران ایران دانست و گفت: این رویدادها می‌توانند بستری برای ارائه پرونده ثبت جهانی و تعامل مستقیم با نمایندگان یونسکو فراهم کنند. پس از این رویدادها باید مجموعه‌ای از برنامه‌های مستند و اطلاع‌رسانی تدوین شود تا فرآیند مستندسازی به‌شکل نظام‌مند ادامه یابد.

توانمندسازی زنان در صنعت زعفران

وی همچنین بر ضرورت به رسمیت شناختن نقش زنان در صنعت زعفران تاکید کرد و افزود: ثبت جهانی این محصول باید منعکس‌کننده سهم واقعی زنان در تولید، فرآوری و بازاریابی باشد. این اقدام صرفاً ثبت یک محصول نیست، بلکه گامی در جهت ارتقای جایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان در جوامع کشاورزی است.

مهنام در پایان خاطرنشان کرد: ثبت جهانی زعفران، فرآیندی صرفاً اداری نیست، بلکه فرصتی تاریخی برای معرفی فرهنگ و اقتصاد ایران در سطح جهانی است. تحقق این هدف نیازمند همکاری منسجم میان دستگاه‌های دولتی، تشکل‌های بخش خصوصی و نهادهای مدنی است. ایران باید بتواند زعفران را نه‌تنها به‌عنوان یک محصول کشاورزی، بلکه به‌عنوان میراث فرهنگی زنده و نماد هویت ایرانی در جهان معرفی کند.

تاکید بر حفظ میراث ناملموس و برندسازی جهانی زعفران

در ادامه نشست، سمیرا سبزواری، مدیر مرکز مطالعات و بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با تاکید بر اهمیت میراث ناملموس و پیوند عمیق زعفران با فرهنگ ایرانی، به اقدامات انجام‌شده برای ثبت ملی و جهانی این محصول اشاره کرد و بر لزوم حفظ این میراث فرهنگی و تقویت همکاری‌های مشترک در مسیر برندسازی جهانی زعفران تاکید نمود.

او گفت: میراث ناملموس نقش مهمی در حفاظت از فرهنگ و هویت ملی دارد و زعفران، یکی از برجسته‌ترین نمادهای آن، فراتر از یک محصول کشاورزی، بخشی از فرهنگ ایران است.

سبزواری با اشاره به ثبت رسمی «روز ملی زعفران» در تقویم کشور افزود: جشنواره روز ملی زعفران علاوه بر معرفی و تقویت برند زعفران ایران در داخل، زمینه ارتقای جایگاه جهانی این محصول را فراهم می‌کند. مستندات تاریخی و فرهنگی متعددی درباره زعفران گردآوری شده که می‌تواند مبنای ثبت جهانی آن در یونسکو قرار گیرد.

او تاکید کرد: فرآیند سنتی کاشت، داشت و برداشت زعفران بخشی از میراث ناملموس کشور است و باید حفظ شود تا این محصول به‌عنوان یک نشان فرهنگی در سطح بین‌المللی شناخته گردد.

سبزواری همچنین از برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های زعفران همزمان با روز ملی زعفران خبر داد و گفت: این فرصت می‌تواند به معرفی برندهای برتر زعفران و توسعه بازار داخلی و خارجی کمک کند.

وی افزود: شورای ملی زعفران در تلاش است تا با گسترش جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها به سطح ملی و جهانی، زعفران ایران را به‌عنوان یک برند معتبر بین‌المللی ثبت کند.

سبزواری، تفاوت میان ثبت فرهنگی و برندسازی اقتصادی زعفران را یادآور شد و گفت: ثبت فرهنگی، حفظ هویت ملی است و برندسازی، اقدامی اقتصادی برای تثبیت جایگاه زعفران در بازارهای جهانی محسوب می‌شود.

او از برگزاری جشنواره عکس زعفران به‌عنوان اقدامی خلاقانه یاد کرد که با هدف نمایش زیبایی‌های زعفران از منظر هنری برگزار می‌شود.

سبزواری خواستار همکاری نهادهای دولتی و خصوصی برای پیشبرد روند ثبت جهانی و برندسازی زعفران ایران شد و افزود: ثبت جهانی زعفران علاوه بر ارزش فرهنگی، تاثیری عمیق بر اقتصاد کشور خواهد داشت.

ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت جوانان در حفظ میراث فرهنگی

پیام رشیدی، مدیر امور بین‌الملل اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز با تاکید بر اهمیت حفظ میراث فرهنگی ناملموس، خواستار استفاده از توان و خلاقیت جوانان در این حوزه شد و گفت: آیین‌ها، رسوم، آواها و نواها از ارکان مهم میراث فرهنگی هستند و مشارکت نسل جوان می‌تواند به پویایی این حوزه کمک کند.

او افزود: جوانان نه‌تنها در سیاست‌های یونسکو جایگاه ویژه‌ای دارند، بلکه با توان شبکه‌سازی بالا می‌توانند نقش مهمی در معرفی فرهنگ ایرانی ایفا کنند.

رشیدی با اشاره به رصد دقیق تحولات فرهنگی ایران از سوی کشورهای غربی، گفت: برخی جشنواره‌ها و رویدادها که می‌توانستند بازتاب گسترده‌ای در سطح جهانی داشته باشند، بدون اثرگذاری جدی برگزار شدند.

وی افزود: اتاق بازرگانی تلاش دارد با افزودن پیوست‌های اقتصادی به فعالیت‌های فرهنگی، ارتباط نزدیک میان فرهنگ و اقتصاد را به نمایش بگذارد و نشان دهد که زبان مشترک توسعه در ایران، فرهنگ است.

پیشنهاد برگزاری اجلاس بین‌المللی میراث فرهنگی در مشهد

جیران جلایر، کارشناس امور بین‌الملل اتاق مشهد نیز در بخش پایانی نشست، پیشنهاد برگزاری یک اجلاس بین‌المللی با محوریت فرهنگ و میراث ناملموس خراسان در مشهد را مطرح کرد و گفت: هدف از این اجلاس، تقویت شبکه‌سازی بین‌المللی و پیوند میان فرهنگ و اقتصاد است.

او اظهار کرد: در صورت فراهم شدن شرایط، این اجلاس می‌تواند با حضور مدیران مراکز هفت‌گانه آی‌سی‌اچ کشورهای مختلف برگزار شود و به بستری برای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و اقتصادی خراسان در سطح جهانی تبدیل گردد.