روز ملی صادرات؛ یادآور تلاش‌های بازرگانان واقعی و ضرورت احیای وزارت بازرگانی

اما این مناسبت در کنار طعم شیرین موفقیت‌ها، یادآور روزهای تلخ نیز هست؛ روزهایی که در تریبون‌ها و رسانه‌ها، به ناحق بر صادرکنندگان تاختند و آنان را به خروج کالاهای مورد نیاز مردم متهم کردند. در آن دوران، بسیاری از تاجران و بازرگانان به نادرست «دلال» یا «زالو صفت» خوانده می‌شدند تا راه برای تازه‌به‌دوران‌رسیده‌هایی باز شود که خود را صنعتگر می‌نامیدند، اما هدفشان تضعیف و حذف خانه بازرگانان ایران بود.

این نگاه منفی به تجارت، ریشه در شرایط اقتصادی و سیاسی آن زمان داشت. وجود ارزهای حاصل از فروش نفت، که به بهای اندک صرف واردات ماشین‌آلات برای بنگاه‌های شبه‌دولتی می‌شد، و نیز حاکمیت دولت‌هایی که از تجارت آزاد حمایت می‌کردند، موجب شد مخالفان آزادی اقتصادی، به ویژه در دوران مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، فضای منفی علیه صادرات و بازرگانان واقعی ایجاد کنند. این روند در نهایت با ادغام وزارت بازرگانی در سایر وزارتخانه‌ها در دولت‌های بعدی، به نابسامانی و فروپاشی ساختار تجارت کشور انجامید. ادغامی که نه تنها بنیان تجارت داخلی و خارجی را تضعیف کرد؛ بلکه با دستکاری‌های غیرکارشناسی در ساختار اقتصادی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به بخش‌های صنعت، معدن، کشاورزی، راه و گردشگری وارد ساخت؛ به گونه‌ای که بازسازی آن بدون یک تحول بنیادین اقتصادی ممکن نخواهد بود.

در چنین شرایطی، بازرگانان که سال‌ها در خط مقدم صادرات بوده‌اند، هنوز با وجود همه محدودیت‌ها و سیاست‌های متناقض، به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

امروز، بخشی از صادرکنندگان واقعی، به دلیل نگرانی از اتهامات نادرست درباره بازگشت ارز و محدودیت‌های متعدد، از میدان کناره گرفته و کارت‌های بازرگانی خود را کنار گذاشته‌اند. در مقابل، افرادی بدون سابقه و شناخت از اصول تجارت، وارد میدان شده و گاه در جایگاه صادرکننده نمونه معرفی می‌شوند. با این وجود، هنوز هم بازرگانان شایسته‌ای حضور دارند که با وجود همه دشواری‌ها، اعتبار صادرات ایران را حفظ کرده‌اند و سزاوار تقدیرند.

خراسان رضوی در شش‌ماهه نخست سال جاری، با عملکردی فراتر از میانگین کشوری، رشد حدود ۴۰ درصدی در صادرات را ثبت کرده است؛ دستاوردی که حاصل تلاش فعالان واقعی حوزه تجارت این استان است.

روز ملی صادرات، فرصتی برای قدردانی از این چهره‌های واقعی تجارت و یادآوری ضرورت احیای ساختار مستقل وزارت بازرگانی است؛ نهادی که می‌تواند ساماندهی، حمایت و راهبری دوباره تجارت کشور را بر عهده گیرد.

در این روز، باید نه تنها برای موفقیت صادرکنندگان نمونه کف زد، بلکه برای بازگشت اعتبار و جایگاه بازرگانان واقعی و احیای وزارت بازرگانی بیش از پیش تلاش کرد.