پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم صنایع خراسان رضوی برای تبدیل به شرکت‌های کارور گاز

پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم صنایع برای ورود به طرح کارور گاز

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد، نسرین یوسفی عارفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق خراسان رضوی، در این نشست با اشاره به ظرفیت بالای صنایع استان برای مشارکت در طرح کارور گاز اظهار کرد: اگر صنایع بزرگ خراسان رضوی به‌صورت کنسرسیومی عمل کنند و خود به‌عنوان کارور گاز وارد میدان شوند، احتمال موفقیت طرح افزایش می‌یابد.

وی افزود: اجرای پروژه توسط شرکت‌های استانی، به‌ویژه در مرحله نخست که به‌صورت پایلوت اجرا می‌شود، می‌تواند موجب همراهی بیشتر شرکت گاز و تضمین موفقیت طرح شود.

یوسفی عارفی تاکید کرد: برای تحقق این هدف باید شناسایی دقیق صنایع بزرگ استان از طریق کمیسیون‌های تخصصی اتاق انجام گیرد تا بتوان آنها را در قالب کنسرسیوم‌های منطقه‌ای وارد پروژه کرد. در این زمینه، هدف، ایجاد ارتباط میان صنایع بزرگ با شرکت‌های فعال در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی و استارتاپ‌های این حوزه است.

وی با اشاره به اینکه بخش عمده مصرف گاز استان مربوط به بخش خانگی است، گفت: حدود ۴۲ درصد از گاز مصرفی خراسان رضوی در بخش خانگی و با نرخ پایین مصرف می‌شود و همین موضوع، زمینه مناسبی برای فعالیت شرکت‌های کارور گاز و اجرای الگوهای بهینه‌سازی ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: برخی نیروگاه‌های استان نیز در زمستان با ظرفیت پایین فعالیت دارند و برای آنها به‌صرفه است که گاز را با قیمت بالاتر خریداری کنند؛ اما به فعالیت خود ادامه دهند؛ به‌عنوان نمونه، نیروگاه مشهد سال گذشته تنها با ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کرد.

یوسفی عارفی تصریح کرد: خراسان رضوی می‌تواند به‌عنوان یکی از استان‌های موفق در اجرای طرح کارور گاز مطرح شود، به‌ویژه اگر صنایع بزرگ در قالب کنسرسیوم‌های محلی مشارکت کنند و در کنار آن، از ظرفیت شرکت‌های خدمات انرژی و استارتاپ‌های بهینه‌سازی بهره گرفته شود.

ابلاغ دستورالعمل شرکت‌های کارور گاز توسط وزارت نفت

در بخش دیگری از این نشست، حمیدرضا افشون، رئیس خدمات فنی و مهندسی شرکت گاز خراسان رضوی اظهار کرد: موضوع بهینه‌سازی مصرف گاز و فعالیت شرکت‌های کارور، طی دو تا سه سال گذشته در دستور کار وزارت نفت قرار داشت و سرانجام امسال با مصوبه هیئت وزیران رسمیت یافت.

وی افزود: بر اساس این مصوبه، وزارت نفت مأمور شد مقررات مربوط به تاسیس و فعالیت شرکت‌های کارور گاز را تدوین کند. دستورالعمل نهایی هفته گذشته با امضای وزیر نفت ابلاغ شد و طی روزهای آینده، فراخوان رسمی از سوی شرکت ملی گاز منتشر خواهد شد تا شرکت‌های واجد شرایط برای دریافت مجوز اعلام آمادگی کنند.

به گفته افشون، در گام نخست، شرکت ملی گاز صلاحیت متقاضیان را بررسی می‌کند و شرکت‌هایی که تایید شوند، با شرکت‌های گاز استانی قرارداد خواهند بست و به‌عنوان کارور گاز شناخته می‌شوند.

افشون تصریح کرد: ماهیت اصلی این دستورالعمل، ایجاد انگیزه برای شرکت‌های خصوصی در جهت بهینه‌سازی مصرف گاز است.

او گفت: شرکت‌های دولتی نظیر شرکت ملی گاز، به‌دلیل ساختار و محدودیت‌های قانونی، کمتر می‌توانند به‌صورت مستقیم در حوزه بهینه‌سازی ورود کنند؛ اما شرکت‌های کارور به‌دلیل بهره‌مندی مالی از صرفه‌جویی، انگیزه بالاتری برای مدیریت مصرف دارند.

وی خاطرنشان کرد: در فاز نخست، پنج استان شامل خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، مازندران و آذربایجان شرقی به‌عنوان پایلوت اجرای طرح انتخاب شده‌اند.

تعرفه پایه و الزامات مالی شرکت‌های کارور

رئیس خدمات فنی و مهندسی شرکت گاز خراسان رضوی در توضیح جزئیات دستورالعمل گفت: شرکت گاز، یک منطقه، شهر یا استان را به‌صورت کامل به شرکت کارور تحویل می‌دهد. تعرفه پایه بر اساس ترکیب مصرف‌کنندگان (صنعتی، خانگی و…) و میانگین مصرف سه سال گذشته محاسبه می‌شود. شرکت کارور موظف است گاز را ماهانه از شرکت ملی گاز با این تعرفه خریداری کند و هر میزان که بتواند از مصرف خانگی بکاهد و سهم صنایع را افزایش دهد، از محل صرفه‌جویی منتفع خواهد شد.

افشون افزود: در این دستورالعمل، نقاط تحویل گاز ایستگاه‌های CGS شهرها تعیین شده و میزان گاز تحویلی برای هر شرکت کارور بین ۵ تا ۶۰ میلیون مترمکعب در روز است؛ بنابراین تنها شرکت‌هایی می‌توانند وارد این حوزه شوند که توان مالی و فنی کافی داشته باشند.

معامله اوراق صرفه‌جویی در بورس انرژی

وی با اشاره به مشوق‌های اقتصادی پیش‌بینی‌شده در طرح گفت: شرکت‌های کارور می‌توانند صرفه‌جویی حاصل از اقدامات خود را به‌صورت «اوراق صرفه‌جویی گاز» در بورس انرژی عرضه کنند. این اوراق که ارزش آن حدود ۱۷ هزار تومان برای هر مترمکعب گاز است، قابلیت خرید و فروش دارد و منبع درآمدی پایدار برای شرکت‌های کارور به شمار می‌رود.

افشون اظهار کرد: مصرف روزانه گاز در استان حدود ۴۰ میلیون مترمکعب است و اجرای این طرح در شهرهایی مانند نیشابور و سبزوار می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مصرف و افزایش بهره‌وری انرژی ایفا کند.

تمایل شرکت نفت برای ورود کاروران گاز به قرارداد نوع یک

رئیس خدمات فنی و مهندسی شرکت گاز خراسان رضوی، با اشاره به انواع قراردادهایی که میان شرکت‌های کارور و شرکت‌های گاز استانی منعقد می‌شود، اظهار کرد: شرکت نفت تمایل زیادی دارد که کاروران گاز وارد قراردادهای نوع یک شوند.

وی توضیح داد: در این نوع قرارداد، گاز از یک یا چند ایستگاه CGS به شرکت کارور تحویل داده می‌شود و کارور تنها مسئول مدیریت توزیع و بهینه‌سازی مصرف است و به امور فنی گازرسانی ورود نمی‌کند.

به گفته او، اگر شرکت کارور بتواند با اقدامات فرهنگی یا فنی، مصرف گاز خانگی را کاهش دهد، مجاز است همان میزان گاز را در بخش صنعتی همان منطقه مصرف کند. جابجایی گاز بین مناطق ممنوع است، مگر اینکه شرکت کارور هر دو منطقه را در اختیار داشته باشد.

افشون افزود: در این قرارداد، شرکت کارور می‌تواند با شرکت‌های ثانویه همکاری کند و پروژه‌های بهینه‌سازی را از طریق آن‌ها انجام دهد. قراردادهای نوع یک پنج‌ساله بوده و تسویه‌حساب مالی با شرکت گاز استانی به‌صورت ماهانه انجام می‌شود. در آغاز هر ماه، شرکت کارور بهای گاز را بر اساس نرخ پایه پرداخت می‌کند و قبض‌های صادرشده به حساب کارور منظور می‌شود، زیرا عملاً مالک گاز خریداری‌شده است.

او درباره منافع اقتصادی این مدل توضیح داد: شرکت‌های کارور از چند مسیر سود می‌برند؛ نخست، صدور اوراق صرفه‌جویی گاز معادل کاهش مصرف که قابلیت فروش در بورس دارد؛ دوم، استفاده از تفاوت تعرفه میان بخش خانگی و صنعتی که در مواردی تا چند برابر است؛ و سوم، اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی در مناطق تحت مدیریت خود.

قراردادهای نوع دو و پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی

رئیس خدمات فنی و مهندسی شرکت گاز خراسان رضوی با اشاره به نوع دوم قراردادها گفت: در قرارداد نوع دو، پروژه‌های بهینه‌سازی به‌صورت موردی انجام می‌شود و شرکت کارور با مجموعه‌های فعال در این حوزه قرارداد می‌بندد.

او افزود: برای نمونه، سال گذشته شرکتی در یزد با مشترکان خانگی توافق کرده بود تا در صورت کاهش ۵۰ درصدی مصرف گاز، به ازای هر مترمکعب صرفه‌جویی ۵ هزار تومان پرداخت کند و در مقابل، همان مقدار گاز را با قیمت ۱۰ هزار تومان به صنایع فولادی بفروشد.

به گفته افشون، پروژه‌های بهینه‌سازی در سه دسته اجرا می‌شوند: نخست، طرح‌هایی که مصوبه شورای اقتصاد دارند مانند تعویض بخاری‌ها که به ازای هر بخاری بیش از شش‌هزار کیلوکالری، سالانه ۴۶۶ مترمکعب اوراق گاز تعلق می‌گیرد؛ دوم، پروژه‌هایی که مصوبه رسمی ندارند اما در بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست قابلیت ثبت دارند؛ و سوم، طرح‌هایی که با پیشنهاد مستقیم شرکت کارور و تایید شرکت ملی گاز اجرا می‌شوند.

جزئیات فراخوان و عرضه نقاط تحویل در بورس

افشون اعلام کرد: شرکت ملی گاز طی همین هفته فراخوان رسمی را منتشر می‌کند و شرکت‌های متقاضی باید مدارک خود را بارگذاری کنند. پس از بررسی، نتایج اعلام و نسبت به تعیین نقاط تحویل اقدام خواهد شد.

به گفته او، برای خراسان رضوی اطلاعات نقاط تحویل استخراج و به تهران ارسال شده است تا نخستین عرضه در بورس انرژی انجام شود.

وی افزود: هر شرکت کارور باید مجموع مصرف روزانه‌ای بین ۵ تا ۶۰ میلیون مترمکعب انتخاب کند. تعرفه هر نقطه تحویل با توجه به ترکیب مشترکین آن منطقه متفاوت است؛ به‌طور مثال، در خراسان رضوی حدود ۴۰ تا ۴۲ درصد مصرف گاز در بخش خانگی است، در حالی‌که این رقم در اصفهان ۲۴ درصد است، از این‌رو قیمت گاز در استان‌های مختلف متفاوت خواهد بود.

امکان واردات گاز و عرضه در بورس

افشون یادآور شد: بر اساس ماده ۱۰ مصوبه هیئت وزیران، شرکت‌های کارور مجازند از خارج از کشور گاز وارد کنند و در بورس انرژی به فروش برسانند. او گفت: اوراق گاز به دو دسته «اوج» و «غیراوج» تقسیم می‌شود؛ اوراق اوج مربوط به فصل زمستان است و شرکت ملی گاز موظف به تحویل معادل گاز آن یا پرداخت خسارت است، در حالی‌که اوراق غیراوج به ماه‌های گرم سال مربوط می‌شود. در حال حاضر، قیمت هر مترمکعب اوراق اوج حدود ۱۷ هزار تومان و اوراق غیراوج ۸ هزار تومان است.

وی افزود: طبق آیین‌نامه، وزارت نفت می‌تواند در برخی پروژه‌های بهینه‌سازی به جای گاز، نفت خام در اختیار شرکت‌های دارای گواهی قرار دهد که می‌تواند در صادرات نیز مورد استفاده قرار گیرد.

چشم‌انداز آینده؛ واگذاری توزیع گاز به کاروران

رئیس خدمات فنی و مهندسی شرکت گاز خراسان رضوی در تبیین آینده این طرح گفت: هدف نهایی این است که توزیع گاز در کشور مانند اپراتورهای تلفن همراه به شرکت‌های کارور واگذار شود. در این مدل، شرکت گاز نقش زیرساخت را دارد و کاروران مسئول ارتباط مستقیم با مشترکان خواهند بود.

او توضیح داد: شرکت‌های کارور باید به‌تدریج با مشترکان قرارداد ببندند تا در نهایت، پرداخت‌ها مستقیماً از سوی مشترک به کارور انجام شود. همچنین در آینده، احتمال فعالیت هم‌زمان چند کارور در یک منطقه و رقابت میان آن‌ها وجود دارد.

افشون با اشاره به ظرفیت بالای بهینه‌سازی نیروگاه‌ها افزود: نیروگاه‌ها ازجمله بخش‌هایی هستند که ورود کاروران گاز در آن‌ها صرفه اقتصادی قابل‌توجهی دارد، زیرا در فصل سرد، تعرفه‌های متنوع و انگیزه بالایی برای حفظ تولید دارند.

خصوصی‌سازی در حوزه نفت و گاز، راه‌حل چالش‌های ساختاری

مهدی کفاش، دبیر کارگروه انرژی انجمن مدیران صنایع استان نیز در بخش پایانی این جلسه، با اشاره به برنامه‌های شرکت ملی گاز برای واگذاری بخشی از فعالیت‌ها به شرکت‌های کارور گاز گفت: این اقدام گام مثبتی در مسیر واگذاری امور به بخش خصوصی و افزایش بهره‌وری در نظام انرژی کشور است.

به باور او، اگر صنعت نفت و گاز از ساختار کاملاً دولتی خارج شود، بخش قابل‌توجهی از چالش‌های فعلی در حوزه تامین و توزیع انرژی برطرف خواهد شد.

وی تصریح کرد: ناترازی انرژی و محدودیت‌های توزیع عمدتا ناشی از مداخلات و مدیریت دولتی است و خصوصی‌سازی واقعی می‌تواند انگیزه و رقابت را در میان فعالان اقتصادی افزایش دهد.

کفاش افزود: کاش طرح کاروران گاز به صورت تدریجی و پلکانی آغاز می‌شد؛ به‌طور مثال در سال نخست با حجم یک میلیون مترمکعب در روز، تا شرکت‌های متوسط نیز توان ورود به این عرصه را داشته باشند. در حالی‌که سقف پنج میلیون مترمکعبی تعیین‌شده در این مرحله، عملاً مشارکت شرکت‌های کوچک را غیرممکن می‌سازد و فقط شرکت‌های بزرگ یا نهادهای شبه‌دولتی قادر به حضور هستند.

دبیر کارگروه انرژی انجمن مدیران صنایع استان تاکید کرد: در این مسیر، تفسیر دقیق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها اهمیت بالایی دارد و می‌تواند مانع از بروز برداشت‌های نادرست یا اجرای سلیقه‌ای مقررات شود.

وی همچنین بر ضرورت تدوین شفاف «خط مبنای صرفه‌جویی» در قراردادهای جدید تاکید کرد و گفت: تعیین استانداردها و متغیرهای مؤثر در ارزیابی عملکرد شرکت‌های کارور، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت این طرح ملی دارد.