تحقیق و توسعه؛ کلید افزایش تاب‌آوری و ماندگاری نیروی کار در صنایع

به گزارش روابط عمومی اتاق مشهد، عبدالله یزدانبخش، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی، در ابتدای جلسه با اشاره به چالش‌های صنایع استان، از جمله محدودیت‌های ارزی، قوانین مخل، کمبود نیروی متخصص، ناترازی انرژی، کمبود مواد اولیه، تحریم‌ها و ضعف پیوند دانشگاه و صنعت، بر ضرورت ارتقای تکنولوژی و بهره‌وری واحدهای صنعتی تاکید کرد.

یزدانبخش در ادامه، با اشاره به قانون مشاغل سخت و زیان‌آور، گفت: این قانون باعث بازنشستگی زودهنگام نیروی کار ۴۰ ساله می‌شود، در حالی که در بسیاری از کشورها طول عمر کاری ۳ تا ۵ سال افزایش می‌یابد تا تجربه و مهارت صنعت حفظ شود.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق مشهد همچنین بر اهمیت بهره‌گیری از هوش مصنوعی در صنایع تاکید کرد و افزود: هوش مصنوعی از دهه ۱۹۵۰ وارد عرصه فناوری شده، اما بسیاری از صنایع داخلی هنوز با این ابزار بیگانه‌اند. دسترسی منسجم به داده‌ها و استفاده از هوش مصنوعی برای ارتقای بهره‌وری و توان رقابتی بین‌المللی واحدهای صنعتی ضروری است. عدم توجه به این موضوع، صنایع را از رقابت جهانی عقب خواهد انداخت و خطر رکود و خروج از عرصه تولید را به همراه دارد.

وی در بخش دیگری از سخنانش به عوامل ماندگاری نیروی کار اشاره و خاطرنشان کرد: شناسایی استعداد، ایجاد انگیزه، فراهم کردن شرایط ارتقا و تعامل هوشمندانه با نسل جدید، از عوامل کلیدی افزایش ماندگاری نیروی کار است.

وی تاکید کرد: مسائل اقتصادی و مالی در این زمینه تاثیرگذارند اما تنها عامل مؤثر نیستند و مدیریت همزمان همه عوامل همراه با توجه به نیازها و انگیزه‌های نیروی کار، راهکار اصلی مقابله با مهاجرت و فرار نخبگان است.

لزوم پیگیری چالش‌های صنایع قند و غذایی استان

سپس علی امین‌التجار، نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق مشهد، به چالش‌های صنایع قند استان پرداخت و یادآور شد: در یکی از جلسات اخیر، با حضور مسئولان شرکت گاز و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، کارخانجات قند نسبت به عدم تحویل سوخت مورد نیاز خود اعتراض کرده‌اند.

وی افزود: دادستانی اخطار داده است که استفاده از مازوت ممکن است منجر به پلمپ واحدها شود، در حالی که این صنایع تنها پنج ماه در سال فعال‌اند. مذاکرات وزیر جهاد کشاورزی با وزیر نفت انجام شده تا گاز این واحدها قطع نشود و دو ماه فعالیت با مازوت ادامه یابد.

امین‌التجار خواستار مکاتبه کمیسیون با دادستانی برای رفع این مشکل شد.

وی همچنین به چالش قبض گاز صنایع و کمبود نقدینگی واحدها در شرایط کنونی اشاره کرد و خواستار امکان تقسیط بدهی توسط شرکت گاز شد.

در بخش دیگری از جلسه، به مشکل اخذ پروانه بهره‌برداری واحدهای مکمل‌های غذایی، داروهای گیاهی، ملزومات دارویی و تجهیزات پزشکی پرداخته شد.

فرید سعادتیان، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن غذایی استان، گفت: تفاهم‌نامه‌ای میان کانون صنایع غذایی ایران و معاونت غذا و دارو برای صدور پروانه واحدهای غذایی و طراحی سامانه مربوطه منعقد شده که به زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد.

وی از فعالان صنعت غذای استان خواست چالش‌های خود را منعکس کنند تا مسائل در کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران بررسی و پیگیری شود.

افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت شیر و چالش صنایع لبنی استان

در ادامه جلسه، مهدی هدایت‌نیا، دبیر اتحادیه صنایع لبنی استان، به مشکلات این صنایع اشاره کرد و گفت: صنایع لبنی با چالش‌های متعددی تحت عنوان کالاهای آسیب‌رسان از سوی سازمان غذا و دارو مواجه هستند و علی‌رغم پیگیری‌های مکرر در شورای گفت‌وگو، تاکنون نتیجه مطلوب حاصل نشده است.

وی خواستار پیگیری جدی کمیسیون برای رفع این مشکلات شد.

هدایت‌نیا همچنین به افزایش چشمگیر قیمت شیر اشاره کرد و افزود: در یک ماه گذشته قیمت شیر ۶۰ درصد و در طول یک سال گذشته ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان، صنایع لبنی را ملزم به رعایت قیمت‌های مصوب می‌کند؛ در حالی که قیمت شیر در سال ۱۴۰۴ هنوز تعیین نشده و صنایع مجبور به تبعیت از نرخ‌های سال ۱۴۰۳ هستند. این افزایش ناشی از کمبود و گرانی نهاده‌های دامی و کاهش تولید شیر است و نیازمند تدبیر فوری است.

سپس محمدرضا موحد، دبیر کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی به گزارش طرح شاخص مدیران خرید تابستان ۱۴۰۴ اشاره کرد و گفت: شاخص ملی محیط کسب و کار در تابستان ۶.۰۹ محاسبه شده که بدتر از فصل بهار با شاخص ۵.۵۹ است. محدودیت دسترسی به حامل‌های انرژی برای اولین بار در فهرست پنج مشکل اصلی فعالان اقتصادی قرار گرفته و فعالان بخش کشاورزی وضعیت محیط کسب و کار را با شاخص ۶.۱۶ نامناسب‌تر از صنایع (۶.۰۳) و خدمات (۵.۹۷) ارزیابی کرده‌اند. همچنین خراسان رضوی، اصفهان و البرز نسبت به سایر استان‌ها محیط کسب و کار مناسب‌تری دارند.

لزوم بهره‌گیری صنایع از هنر و پژوهش‌های کاربردی برای توسعه بازار

هدی رضایی، مدیر گروه گرافیک دانشگاه فرهنگ و هنر خراسان رضوی در ادامه این جلسه با اشاره به اهمیت دستور کار «بررسی فعالیت‌های دانشکده علمی و کاربردی هنر و صنعت» گفت: طراحی، بسته‌بندی و شکل محصولات نقش مهمی در جذب مشتری دارد و عدم توجه به سلیقه و ذائقه مصرف‌کننده می‌تواند فروش واحد صنعتی را با مشکل مواجه کند.

رضایی تاکید کرد: یکی از چالش‌های اصلی صنایع، ناشناخته بودن محصولات است و برندسازی حرفه‌ای با بهره‌گیری از مهارت‌های طراحی و گرافیک می‌تواند تاثیر مثبت بر توسعه بازار داشته باشد.

او افزود: دانشگاه فرهنگ و هنر ظرفیت ارائه دوره‌های کوتاه‌مدت، معرفی طراح و مجری طرح، برگزاری کارگاه‌های بازاریابی و تبلیغات و کارگاه‌های خلاقیت از ایده تا اجرا را دارد تا صنعتگران از این مهارت‌ها برای توسعه بازار و کارآفرینی بهره بگیرند.

سمیرا سبزواری، مدیر مرکز مطالعات و بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی استان نیز، بر اهمیت پژوهش‌های مساله‌محور و کاربردی تاکید کرد و گفت: پژوهش‌های صرفاً توصیفی کارایی لازم را ندارند، بنابراین شورای پژوهشی پس از تصویب طرح، ناظر تخصصی برای آن تعیین می‌کند تا نظارت جامع بر اجرا انجام شود.

وی افزود: گزارش‌های سیاستی کوتاه‌مدت و منطقه‌ای نیز می‌توانند جایگزین مطالعات میدانی طولانی مدت شوند و برای حل چالش‌های استانی کاربرد دارند، همانند روش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

محسن محمدیان، رئیس هیات مدیره انجمن تحقیق و توسعه خراسان رضوی، بر ضرورت تمرکز صنایع بر تحقیق و توسعه تاکید کرد و گفت: تحقیق و توسعه تنها هزینه نیست بلکه موجب افزایش تاب‌آوری واحد صنعتی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد حقوق تنها ۳۰ درصد در ماندگاری نیروی کار اثر دارد؛ نیروی کار زمانی ماندگار است که مسیر رشد و ارتقا برای او مشخص باشد. برگزاری دوره‌های آموزشی و توسعه فردی کارکنان نیز جزو الزامات افزایش ماندگاری است.

مریم امامدادی، عضو انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان استان، با اشاره به آسیب‌پذیری حوزه فناوری اطلاعات، گفت: شرایط اقتصادی نامساعد و کمبود آموزش بیشترین عامل مهاجرت نیروی کار است. بخش اعظم اشتغال کشور در واحدهای کوچک و متوسط است که کمترین حمایت دولتی را دریافت می‌کنند و همین امر باعث مهاجرت نیروی متخصص می‌شود.

لزوم مدیریت مهاجرت نیروی کار و تقویت تاب‌آوری صنایع استان

حمیدرضا همت‌آبادی، پژوهشگر نیز در این جلسه، با ارائه طرح پژوهشی «بررسی آسیب‌شناسی مهاجرت نیروی فنی و مهارتی استان» گفت: ایران در حال حاضر یکی از بالاترین نرخ‌های مهاجرت نیروی کار را دارد. بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، ۷۰ درصد کارآفرینان، ۷۶ درصد مدیران میانی و ۸۰ درصد کارکنان به مهاجرت تمایل نشان داده‌اند.

وی افزود: رکود پروژه‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی، کاهش قدرت خرید، تفاوت دستمزد با رقبا، نبود مسیر رشد و ضعف مدیریت منابع انسانی از عوامل اصلی مهاجرت هستند که منجر به اختلال در تولید، از دست رفتن تجربه و کاهش رقابت‌پذیری صنایع می‌شود.

محمد هاشم صفار، دبیر کمیسیون برند و تولید بدون کارخانه اتاق مشهد نیز سه عامل اصلی مهاجرت را عدم امنیت شغلی، مبهم بودن آینده و پایین بودن دستمزد عنوان کرد.

وی افزود: واحدهای پتروشیمی و نفتی با سرمایه و ارزش افزوده بالا موفق‌تر در حفظ نیروی کار هستند، چرا که بخشی از ارزش افزوده به حقوق و مشارکت فعال کارکنان اختصاص می‌یابد.

تحقیق در عملیات؛ ابزار علمی تصمیم‌گیری بهینه در صنایع

علوی، مدیر یکی از استارتاپ‌های استان، تحقیق در عملیات را ابزاری علمی برای تصمیم‌گیری بهینه در صنعت و تجارت معرفی کرد.

وی گفت: این مقوله به معنای استفاده از روش‌های کمی و علمی برای حل مسائل پیچیده تصمیم‌گیری است که ریشه در توسعه صنایع و تجارت در دوران جنگ جهانی دوم دارد. هدف تحقیق در عملیات، یافتن بهترین راه حل ممکن با توجه به محدودیت‌ها و منابع موجود است.

علوی با اشاره به اهمیت تحقیق در عملیات برای فعالان اقتصادی، توضیح داد: این ابزار در تصمیم‌گیری در شرایط عدم قطعیت، تخصیص بهینه منابع، بهینه‌سازی خدمات و تحلیل زنجیره تامین و لجستیک کاربرد دارد. طبق گزارش موسسه  INFORMS، شرکت‌هایی که از مدل‌های تحقیق در عملیات در برنامه‌ریزی تولید استفاده کرده‌اند، تا ۲۵ درصد کاهش هزینه‌های عملیاتی و تا ۳۰ درصد افزایش بهره‌وری را تجربه کرده‌اند.

علوی تاکید کرد: تحقیق در عملیات می‌تواند به عنوان یک ابزار راهبردی، اتاق بازرگانی را در مسیر تصمیم‌گیری علمی، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری یاری دهد و با سرمایه‌گذاری اندک در آموزش و پیاده‌سازی، تحولی در عملکرد ایجاد کند.

در بخش پایانی، یزدانبخش، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی، در جمع‌بندی مباحث مطروحه در این نشست اظهار کرد: کمیسیون صنعت استان قصد دارد با دعوت از مسئولان کمیسیون‌های صنایع غذایی و صنعت اتاق سایر استان‌ها، تعامل و پیوند میان کمیسیون‌ها را تقویت کند. همچنین پیشنهاد گردید کمیته هنر و صنعت در کمیسیون فعال شود تا با راهنمایی‌های این کمیته، صاحبان صنایع بتوانند در تقویت برند و توسعه بازارهای هدف موفق عمل کنند، اقدامی که به طور مستقیم به اشتغال‌زایی در استان کمک خواهد کرد.