لزوم توسعه گردشگری خراسان رضوی با نگاه علمی و حفاظت از منابع طبیعی

به گزارش روابط عمومی اتاق مشهد، سمیرا سبزواری، مدیر مرکز مطالعات و بررسی‌های اقتصادی اتاق خراسان رضوی، در این جلسه از آغاز فرآیند بازنگری و اولویت‌بندی علمی فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان خبر داد و گفت: هدف نهایی، رسیدن به فهرستی محدود از پروژه‌های اولویت‌دار و پیشران در هر بخش اقتصادی است.

جایگاه ویژه گردشگری در جذب سرمایه‌گذاران

او اظهار کرد: بر اساس تاکید معاونت اقتصادی استانداری، لازم است از کتاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری، مجموعه‌ای مشخص از فرصت‌های دارای اولویت انتخاب شود که این مهم از طریق امتیازدهی، وزن‌دهی و شاخص‌های تخصصی هر بخش انجام خواهد شد.

به گفته وی، کتاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان در حال حاضر شامل ۱۶۶ طرح در حوزه‌های صنعت، گردشگری و صنایع‌دستی است که پیش‌تر عمدتا در قالب کتاب و فایل PDF ارائه شده بود.

سبزواری افزود: اگرچه این فرصت‌ها در گذشته معرفی و حتی برخی از آن‌ها انتخاب شده بودند؛ اما نیاز به بازنگری، پالایش و دسته‌بندی مجدد آن‌ها به‌طور جدی احساس می‌شد.

وی تصریح کرد: به‌منظور تسهیل تحلیل و ارزیابی، تمامی اطلاعات و آمار مربوط به این فرصت‌ها به فایل اکسل منتقل شده تا امکان دسته‌بندی بر اساس شهرستان، حجم سرمایه‌گذاری و سایر شاخص‌ها فراهم شود. این اقدام در گروه سرمایه‌گذاری و تامین مالی انجام شده است.

سبزواری با اشاره به جایگاه ویژه گردشگری در جذب سرمایه‌گذاران گفت: این بخش همواره نسبت به سایر حوزه‌ها پیشرو بوده و پیش‌تر نیز بسته‌های نسبتا کاملی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری ارائه کرده است. در حال حاضر، فرصت‌های گردشگری و صنایع‌دستی در شش زیربخش موضوعی دسته‌بندی و آماده ارائه شده‌اند.

وی با تاکید بر استفاده از مدل علمی امتیازدهی و وزن‌دهی خاطرنشان کرد: هدف نهایی این فرآیند، انتخاب ۲۰ تا ۳۰ فرصت اولویت‌دار از میان ۱۶۶ طرح موجود با لحاظ ملاحظات زیست‌محیطی، منابع طبیعی و شرایط اقتصادی استان است. پس از نهایی شدن این مرحله، تدوین بسته‌های سرمایه‌گذاری و معرفی پروژه‌های پیشران در دستور کار قرار خواهد گرفت.

اولویت‌بندی علمی فرصت‌های سرمایه‌گذاری گردشگری در خراسان رضوی

سید حامد حکم‌آبادی، کارشناس مسئول گروه سرمایه‌گذاری و تامین مالی مرکز مطالعات و بررسی‌های اقتصادی اتاق مشهد نیز، با تاکید بر جایگزینی نگاه کیفیت‌محور و قابلیت اجرا به جای رویکرد صرفاً فهرست‌محور در تعیین فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان، اظهار کرد: در بازه اردیبهشت و خرداد امسال، با استفاده از شاخص‌هایی مانند دستورالعمل انتخاب طرح های پیشران‌ها و اسناد آمایش و توسعه استان، ۶۰ فرصت از مجموع ۵۲۶ طرح مندرج در کتاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان توسط اداره کل امور اقتصادی استان انتخاب شد که سهم گردشگری و صنایع دستی از این فهرست، ۱۲ فرصت بود. بررسی کارشناسی نشان داد بخش قابل توجهی از فرصت‌ها صرفاً ظرفیت هستند و بسیاری فاقد بررسی دقیق زیرساخت‌ها، مجوزها و شاخص‌های مالی بودند.

وی ادامه داد: با مشورت خبرگان، ۱۴ فرصت مغفول دیگر شناسایی شد تا فهرست نهایی فرصت‌های گردشگری به ۲۶ مورد برسد. کل فرصت‌های سرمایه‌گذاری حوزه گردشگری و صنایع دستی یعنی 166 فرصت در شش گروه اصلی شامل «میراث فرهنگی و آثار تاریخی»، «جاذبه‌های طبیعی و بوم‌گردی»، «گردشگری سلامت و تندرستی»، «تفریحی، ورزشی و سرگرمی»، «مراکز اقامتی و خدمات رفاهی» و «صنایع دستی و بازارچه‌ها» دسته‌بندی شده‌اند.

حکم‌آبادی از طراحی یک مدل ارزیابی هشت‌محوره خبر داد که شاخص‌های فنی، اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، حقوقی و نوآوری را شامل می‌شود و هر فرصت بین یک تا پنج امتیاز دریافت می‌کند.

وی افزود: این روش با معیارهای شفاف و قابل دفاع، امکان تصمیم‌گیری سریع و جذب سرمایه‌گذاران برای پروژه‌های اولویت‌دار گردشگری و صنایع دستی استان را فراهم می‌کند.

بازنگری تخصصی در اولویت‌بندی فرصت‌های سرمایه‌گذاری گردشگری

سپس مژگان ثابت تیموری، رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق خراسان رضوی، با تاکید بر ارزشمند بودن اقدامات پژوهشی انجام‌شده در حوزه شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، خواستار بازنگری تخصصی و عمیق‌تر در فرآیند ارزیابی و اولویت‌بندی این فرصت‌ها شد.

وی گفت: با وجود محدودیت زمانی فشرده، کار انجام‌شده قابل تقدیر است؛ اما در برخی انتخاب‌ها و امتیازدهی‌ها ابهاماتی وجود دارد که نیازمند بررسی مجدد توسط متخصصان و مشاوران بیرونی است.

ثابت تیموری با اشاره به تجربه خود در پروژه‌های ارزیابی حوزه انرژی و محیط زیست افزود: در برخی موارد مشخص نیست چرا یک گزینه امتیاز بالاتری دریافت کرده است، در حالی که با شاخص‌های رایج ارزیابی همخوانی ندارد. این موضوع می‌تواند در مراحل بعدی به دوباره‌کاری و از دست رفتن فرصت‌ها منجر شود.

وی همچنین بر ضرورت دسته‌بندی دقیق فرصت‌ها و توجه به پایداری محیط زیستی تاکید کرد و گفت: تلفیق برخی حوزه‌ها مانند گردشگری سلامت، بوم‌گردی و گردشگری آبی در یک گروه کلی صحیح نیست و باید با نظر جمعی متخصصان اصلاح شود.

شفافیت و پروژه‌های آماده، کلید جذب سرمایه‌گذاری

ناصر غفران، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق مشهد، شفافیت در مدیریت سرمایه‌گذاری و ارائه بسته‌های مدون و قابل فهم را شرط اصلی جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دانست.

وی افزود: سرمایه‌گذار باید بداند ورود او به این حوزه چه خروجی مشخصی دارد و جایگاه او در این ساختار چیست.

به گفته غفران، ارائه پروژه‌ها به‌صورت مشخص و آماده اجرا و حمایت عملی دستگاه‌های متولی، مهم‌ترین عامل رونق گردشگری در استان است.

وی همچنین نقش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را کلیدی دانست و بر هدفمندسازی منابع و مشوق‌های مالی تاکید کرد.

چالش‌ها و محدودیت‌های محیطی گردشگری استان

امید خدادادی، دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق مشهد نیز بر اهمیت توجه به پایداری محیط زیست و محدودیت منابع آبی در توسعه گردشگری تاکید کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در طبیعت‌گردی باید با ارزیابی دقیق شرایط محیطی انجام شود تا از آسیب به مناطق حساس جلوگیری شود.

خدادادی به‌طور ویژه از مناطق کنگ و رادکان یاد کرد و گفت: این مناطق دیگر به لحاظ محیطی، ظرفیت توسعه گردشگری را ندارند و باید از فهرست فرصت‌های سرمایه‌گذاری حذف شوند.

به‌روزرسانی مستمر فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان

در ادامه نشست، سیدهادی حسینی، نماینده اداره‌کل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی، بر ماهیت مستمر فرآیند شناسایی و تدوین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در استان تاکید کرد و گفت: این فرآیند طبق قانون باید حداقل هر شش ماه یک‌بار به‌روزرسانی شود.

حسینی افزود: فرصت‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای و مقطعی نیستند و باید متناسب با تغییر شاخص‌های مالی، اقتصادی و محیط کسب‌وکار اصلاح و تکمیل شوند.

وی با اشاره به اولویت‌بندی بخش‌های اقتصادی بیان کرد: تمرکز امسال بر حوزه صنعت است و در کنار آن، بخش کشاورزی و اقتصاد بخش خصوصی نیز بر اساس جذابیت و بازدهی سرمایه مورد توجه قرار گرفته‌اند.

حسینی توضیح داد: ابتدا فهرست بلندی از فرصت‌ها تهیه می‌شود و سپس به فهرست کوتاه‌تر و بسته‌های سرمایه‌گذاری تبدیل می‌شوند که شامل مجوزها، زیرساخت‌ها، تامین آب، خدمات زیربنایی و اطلاعات مالی است.

وی تاکید کرد: بخشی از این بسته‌ها به عنوان پروژه‌های پیشتاز انتخاب می‌شوند که اثرگذاری اقتصادی بالایی دارند و بسیاری از فرصت‌های شناسایی‌شده در حال حاضر فاقد طرح توجیهی کامل هستند و اسناد فنی و اقتصادی آن‌ها در دست تدوین است تا اطلاعات دقیق‌تری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد.

ضرورت پایداری و توجه به جاذبه‌های فرهنگی گردشگری

صادق کاظمیان، عضو کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق خراسان رضوی گفت: قبل از اجرای هر پروژه گردشگری باید شرایط آب و محیط زیست به‌طور دقیق بررسی شود تا توسعه با منابع طبیعی و محیط زیست سازگار باشد.

کاظمیان همچنین به ظرفیت‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی استان اشاره کرد و افزود: مناطق تاریخی مانند نیشابور قابلیت‌های بالایی دارند که باید معرفی و بهره‌برداری بیشتری از آن‌ها انجام شود.

چالش‌های ساماندهی اقامتگاه‌های بوم‌گردی

محمدحسن حسین‌پور، رئیس جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی، به نبود نظارت و مجوز کافی برای بسیاری از اقامتگاه‌ها اشاره کرد و گفت: این موضوع مشکلات جدی در مدیریت گردشگری ایجاد کرده است.

وی افزود: توجه به فرهنگ بومی و تعامل با جوامع محلی از ارکان موفقیت در این حوزه است و گردشگری بدون ساماندهی می‌تواند به محیط زیست آسیب زده و باعث نارضایتی مردم شود.

رعایت ضوابط زیست‌محیطی در طرح‌های گردشگری

بتول عابدی، کارشناس اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، تاکید کرد: اجرای هر پروژه گردشگری به‌ویژه در نزدیکی تالاب‌ها منوط به ارائه اطلاعات دقیق و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی است.

وی افزود: پروژه‌های دارای مساحت بیش از ۱۵ هکتار و یا اجرای طرح‌ها در مجاورت زیستگاه‌های حساس باید ارزیابی‌های لازم را طی کنند و در غیر این صورت هیچ مجوزی صادر نخواهد شد.

بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری مشهد و اطراف آن

محمد عارف، کارشناس معاونت اقتصادی و گردشگری شهرداری مشهد، از ظرفیت‌های گردشگری مشهد و شهرستان‌های اطراف خبر داد و گفت: این ظرفیت‌ها می‌تواند مکمل گردشگری زیارتی باشد.

وی به نقش نیشابور و کلات نادری در توسعه گردشگری استان اشاره کرد و افزود: شهرداری با تاسیس شرکت توسعه گردشگری و همکاری با هتلداران، ظرفیت‌های خالی هتل‌ها را به شرکت‌های گردشگری معرفی می‌کند تا چرخه اقتصادی ایجاد شود و سرمایه‌گذاران بتوانند فعالیت خود را سریع آغاز کنند.

بازنگری در شناسایی فرصت‌های گردشگری استان

حمیدرضا عطاران، کارشناس اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، با اشاره به شش دهه تلاش برای شناسایی فرصت‌های گردشگری گفت: بسیاری از فرصت‌ها صرفاً عنوان هستند و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده‌اند.

وی افزود: همکاری بین‌دستگاهی با فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها ضروری است و توجه به منابع آب و ملاحظات محیط زیستی در فرآیند واگذاری‌ها باید مدنظر قرار گیرد تا توسعه گردشگری استان همزمان با حفاظت از منابع طبیعی انجام شود.