پس از آغاز ترانزیت تمام ریلی و حرکت قطار کانتینری قزاقستان از مسیر ایران، روز دوشنبه 30 خرداد هم اولین قطار باری بین‌المللی «عبور از دریای خزر» از «یین چوان» در شمال غرب چین به سمت بندر انزلی حرکت کرد تا پازل‌های تکمیل کننده نقش حیاتی ایران در مسیر ترانزیتی شرق به غرب، وارد مرحله جدیدی شود. 28 خرداد ماه نیز برای نخستین بار محموله ترانزیت چندوجهی از روسیه به هند مسیر خود را از طریق کریدور شمال-جنوب موسوم به INSTC آغاز کرد که پس از ورود به بندرعباس از طریق آب‌های ایران به سواحل غرب هند ارسال خواهد شد. در همین حال معاون اول رئیس‌جمهور عصر دیروز(چهارشنبه) در جلسه کارگروه ترانزیت کشور با اشاره به موقعیت جغرافیایی استثنایی ایران، ترانزیت را یکی از مزیت‌های اصلی کشور دانست و به مسائل اخیر بین‌المللی و بسته شدن مسیرهای برخی کشورهای همسایه به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، اشاره کرد وگفت: فرصتی استثنایی پیش روی ایران قرار گرفته تا با توسعه ظرفیت‌های موجود بتواند خلأ پیش آمده در منطقه را جبران و به درآمدهای بیشتری دست پیدا کند.
خط ریلی بین‌المللی جدید از چین به ایران چه اهمیتی دارد؟
به گزارش ایرنا از پایگاه «ای سی ان اس چین»، اولین قطار باری بین‌المللی «عبور از دریای خزر» روز دوشنبه (۳۰ خرداد) از یین چوان در منطقه خودمختار هوی نینگ شیا واقع در شمال غرب چین به سمت بندر انزلی ایران حرکت کرد تا اولین مسیر باربری دریای خزر از نینگ‌شیا به کشورهای غرب آسیا باشد. آن طور که رسانه‌های چینی نوشته‌اند قطار باری بین‌المللی کاسپین ترن روز دوشنبه از منطقه نینگ‌شیای چین رهسپار ایران شد و از طریق خاک قزاقستان و سپس عبور این محموله تجاری از دریای خزر، بعد از طی کردن مسافتی حدود ۸۵۰۰ کیلومتر، تا حدود ۲۰ روز دیگر وارد بندر انزلی می‌شود. این قطار دارای ۵۱ کانتینر استاندارد با وزن محموله حدود ۱۴۰۰ تن است و قرار است حدود ۲۰ روز دیگر به بندر انزلی در شمال ایران برسد.
بر اساس گزارش رسانه چینی سی سی تی وی، قطاری که از منطقه نینگ‌شیای چین رهسپار ایران شده، حامل انواع کالا به ارزش بیش از ۳۰ میلیون دلار است.تارنمای روزنامه گلوبال تایمز چین نیز به نقل از کارشناسان نوشت که ایجاد این مسیر تجاری بین‌المللی کم هزینه، چین را از طریق ایران به منطقه خاورمیانه متصل می‌کند و مسیری تازه برای صادرات محصولات چین به این منطقه از جهان ایجاد می‌شود.از آن جا که چین بزرگ‌ترین کشور وارد کننده مواد خام در جهان به شمار می‌رود، کارشناسان تاکید دارند که این مسیر تجاری برای کوتاه‌تر و ارزان‌تر کردن روند واردات انواع کالا از جمله مواد خام به چین، ارزش بسیار زیادی برای غول صنعتی و اقتصادی جهان دارد.
سفارت ایران در چین نیز آغاز حرکت نخستین قطار باری چین-ایران به سمت شبکه ریلی کشورمان را تایید کرد. این مسیر جدید در مقایسه با مسیر سابق قطار بین‌المللی میان یین چوان و ایران، زمان لازم برای انتقال کالا را ۲۰ روز کاهش می‌دهد و در هر کانتینر نیز ۸۹۷ دلار یا ۶ هزار یوان چین صرفه جویی می‌کند. همچنین از طریق حمل کالا از این مسیر ریلی –دریایی – جاده ای، رقمی حدود ۹۰۰ دلار به ازای هر کانتینر، در هزینه حمل ونقل صرفه جویی می‌شود.
فرصت ترانزیتی جدید میان ایران و اروپا
علاوه بر قطار باری از چین به ایران، روز شنبه گذشته هم قطار باری حامل محموله کانتینری گوگرد مسیر ریلی قزاقستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، مسیری که می‌توان از آن به عنوان ریل طلایی اتصال چین به اروپا نیز نام برد، یک روز پیش از سفر توکایف به تهران از ترکمنستان وارد ایستگاه راه آهن اینچه برون دراستان گلستان شد و عصر همان روز هم سوت آن در تهران به صدا درآمد. این مسیر ریلی ظرفیت آن را دارد که در آینده، اصلی‌ترین خط اتصال چین -اروپا باشد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و همتای قزاقستانی وی سال گذشته در حاشیه اجلاس همکاری‌های شانگهای در تاجیکستان با یکدیگر دیدار و گفت و کردند و دراین دیدار قرار شد همکاری‌های دو جانبه از جمله همکاری‌های ریلی افزایش یابد. بر این اساس یک روز پیش از ورود توکایف به تهران، نخستین قطار کریدور جدید ریلی KITI (قزاقستان – ترکمنستان – ایران – ترکیه) وارد ایستگاه راه‌آهن تهران شد. این قطار حامل ۲۴ دستگاه واگن لبه‌کوتاه حامل ۴۸ کانتینر ۲۰ فوتی گوگرد به مقصد ترکیه و سپس اروپاست. یکی از نکات مهم اجرایی شدن ترانزیت کالا درمسیر ریلی قزاقستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه این است که بخشی از کالاها و بارهای کریدور چین – روسیه – اروپا، به مسیری مناسب‌تر یعنی مسیر چین – قزاقستان – ترکمنستان – ایران – ترکیه و سپس اروپا هدایت می‌شود که این موضوع می‌تواند برای ایران یک دستاورد بزرگ و فرصتی طلایی در زمینه ترانزیت کالا باشد. چین و اروپا به دلیل مبادلات و همکاری‌های تجاری روز افزون، نیازمند افزایش مسیرهای امن برای تبادل کالا هستند و ایران یکی از حلقه‌های طلایی اتصال چین به عنوان بزرگ‌ترین صادر کننده کالا در جهان به کشورهای اروپایی و برعکس خواهد بود.
کریدور شمال -جنوب راه ارتباطی روسیه و هند
یکی دیگر از کریدورهای مهمی که طی روزهای اخیر حمل بار از آن از مسیر کشورمان آغاز شده، کریدور شمال –جنوب است.به گزارش 28 خرداد ماه ایرنا برای نخستین بار با عبور آزمایشی دو محموله کانتینر ۴۰ فوتی از کریدورِ شمال-جنوب توسط شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نخستین محموله ترانزیت چندوجهی از مبدأ روسیه به مقصد هند از طریق ایران ارسال و کریدور شمال-جنوب بعد از سال‌ها مذاکره و رایزنی فعال شد.محموله ذکرشده شامل ۲ کانتینر ۴۰ فوتی محموله «لمینیت چوب» و تناژ ۴۱ تن، به‌صورت آزمایشی از مبدأ «سن‌پترزبورگ» واقع در روسیه به راه افتاده و پس از انتقال به بندر آستاراخان از طریق دریای خزر وارد ایران می‌شود.این محموله چند تنی که اکنون به بندرعباس رسیده، قرار است در مسیر بعدی از طریق خلیج‌فارس به سواحل غربی هند برسد.
حلقه‌های مهم باقی مانده
در عین حال یکی از نکات مهمی که برای استفاده از مسیرهای ترانزیتی از کشورمان حائز اهمیت است، تکمیل خطوط آهن و جاده‌ای است. علاوه بر نیاز به تکمیل مسیر بندرعباس از طریق تهران، رشت، انزلی به آستارا باید راه آهن چابهار- زاهدان نیز مورد توجه جدی قرار گیرد. در غیر این صورت این مسیرهای ترانزیتی که انتقال بار از آن آغاز شده در حد بسیار محدود باقی خواهند ماند و منافع مالی گسترده آن برای کشورمان تامین نخواهد شد.
درهمین حال دکتر مخبر روز گذشته به وزیر راه و شهرسازی مأموریت داد ظرف سه ماه طرح جامع توسعه ترانزیت کشور را تدوین و یک برنامه عملیاتی کامل به گونه‌ای که مجری، زمان بندی اجرا و منابع مالی آن مشخص باشد را ارائه کند. همچنین مقرر شد طرح‌های ریلی اولویت دار برای اتصال شبکه راه آهن کشور به مسیرهای بین‌المللی معین و برنامه ریزی لازم برای تسریع در اجرای آن‌ها انجام شود. رستم قاسمی، وزیر راه پیشتر اعلام کرده بود که ترانزیت 20میلیون تن بار، درآمد 20میلیارد دلاری برای کشور در پی خواهد داشت. در ضمن به گفته هدایتی، هر 100 تن بار 10 شغل مستقیم و حدود 50شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند.
