احیای نسبی اشتغال استان در 1401

به گزارش خراسان رضوی، مرکز آمار کشور چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سال 1401 را منتشر کرد. این داده‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری کل کشور در این سال به 9 درصد رسیده که نسبت به سال 1400 معادل 2 دهم درصد کاهش یافته و نرخ بیکاری استان خراسان رضوی 7.3 درصد بوده که نسبت به سال  1400 افزایش 7 دهم درصدی داشته، با این‌ حال نرخ بیکاری استان حدود 2 درصد پایین‌تر از کل کشور است.

طبق گزارش‌های سامانه رصد اشتغال کشور در سال 1401 بیش از 116 هزار شغل در خراسان رضوی ایجاد شده است که بیش از تعهد استان بوده با این ‌حال نرخ بیکاری این استان به رغم پایین‌تر بودن نسبت به‌کل کشور در مقایسه با سال 1400 افزایش داشته است. شاید بتوان دلیل عمده این موضوع را در نرخ مشارکت اقتصادی جست وجو کرد. نرخ مشارکت اقتصادی بیانگر نسبت تعداد افراد فعال بالای 15 سال نسبت به‌کل جمعیت بالای 15 سال است که نشان‌دهنده افراد جویای شغل است. بنا بر اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی با هر یک درصد تغییر در این عدد حداقل 60 هزار نفر به جمعیت جویای شغل اضافه یا کم می شود. نرخ مشارکت در کشور در سال 1401حدود 41 درصد و نرخ مشارکت در خراسان رضوی بیش از 43 درصد است، درحالی‌که این شاخص هم برای استان خراسان رضوی و هم کل کشور در سال 1400  معادل 40.9 درصد بوده؛ یعنی افزایش نرخ مشارکت احتمال افزایش نرخ بیکاری را تقویت می‌کند.

برای تحلیل وضعیت اشتغال استان باید روی ‌داده‌های استانی متمرکز شویم. بررسی داده‌های مرکز آمار درباره وضعیت اشتغال خراسان رضوی از سال 1397  تا 1401 بیانگر نکات درخور‌توجهی است. به لحاظ اقتصادی سال 98 برای استان خراسان رضوی یک سال شاخص است که داده‌های آماری هم آن را تایید می‌کند. در سال 98 با اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی شاهد افزایش اشتغال‌زایی به خصوص در مناطق روستایی استان بودیم طوری که در این سال نرخ بیکاری روستایی به 3 درصد هم رسید. داده‌ها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی استان در این سال به بالاترین حد خود یعنی 47.3 درصد رسیده که نسبت به سال 97 افزایش 5 درصدی داشته که این مسئله بیانگر آن است که در سال 98 حداقل 300 هزار نفر به تعداد جویندگان شغل در استان اضافه شود  و طبیعی است که نرخ بیکاری نیز به همان نسبت افزایش یابد،اما داده‌های مرکز آمار حکایت از کاهش نرخ بیکاری استان از 10.3 درصد در سال 97 به 8.3 درصد در سال 98 دارد.

دلیل دیگر برای این موضوع نسبت اشتغال است. نسبت اشتغال بیانگر تعداد کل افراد شاغل به‌کل جمعیت در سن کار است؛ یعنی چه درصدی از افرادی که در سن کار هستند، مشغول‌کارند. داده‌ها نشان می‌دهد در سال 97 تنها 38.5 درصد کل افراد در سن کار دارای شغل یا شاغل هستند و این نسبت در سال 98 به 43.3 درصد رسیده است.

بعد از تحولات سال 99 در استان و شروع بحران کرونا ضربه درخور‌توجهی به اشتغال استان وارد شد به طوری که نرخ مشارکت اقتصادی از 47 درصد به 43 درصد تنزل یافت،اما نرخ بیکاری نیز کاهش پیدا کرد که می‌توان دلیل آن را در کاهش نرخ مشارکت جست و جو کرد، اما آن چه بازگوکننده وضعیت بد اشتغال استان در سال 99 است کاهش نسبت اشتغال است به طوری که این نسبت در مقایسه با سال 98  حدود 2 درصد تنزل یافته است،بنابراین کاهش نرخ بیکاری لزوماً بیانگر کاهش تعداد بیکاران استان نیست؛زیرا به همان نسبت تعداد شاغلان استان هم کاهش یافته ‌اند. این وضعیت در سال 1400 به اوج خود رسید و بحران کرونا ضربه کاملی به اشتغال استان وارد کرد. نرخ مشارکت اقتصادی به کمتر از 41 درصد رسیده است.آن‌طور که رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اذعان کرده بود دلیل عمده آن ناامیدی جویندگان کار از پیدا کردن شغل در وضعیت بحران کروناست.از سویی دیگر تعداد شاغلان استان در این سال کاهش درخور ‌توجهی داشته ‌است که پیشتر در گزارش‌های مفصل به آن پرداخته‌ایم که نسبت اشتغال استان از 43.3 درصد در سال 98 به 38.2 درصد در سال 1400 کاهش یافته است.

با خروج از بحران کرونا در سال 1401  شاهد احیای مجدد اشتغال در استان بودیم که بخش اصلی و عمده آن ناشی از فعال شدن اقتصاد حوزه خدمات استان و ورود زائران بعد از 2 سال تعطیلی به دلیل بحران کروناست. در سال 1401 نرخ مشارکت اقتصادی 3 درصد نسبت به 1400 افزایش یافت؛ یعنی حدود 180 هزار نفر به جمعیت جویای شغل اضافه شدند. هرچند نرخ بیکاری استان از 6.6 درصد به 7.3 درصد رسیده که این موضوع ناشی از اضافه شدن جمعیت جویای شغل است، اما آن چه در این داده‌ها مثبت ارزیابی می‌شود، نسبت اشتغال است. این نسبت که در سال 1400 به 38 درصد تنزل پیدا کرده بود، در سال 1401 به حدود 40 درصد افزایش یافت. هرچند این احیا هنوز به نقطه صفر سال 98 نرسیده و نسبت اشتغال استان در سال 98 بیش از 43 درصد بوده است و تعداد شاغلان استان در پاییز  98 حدود 2 میلیون و 357 هزار نفر بوده که در پایان پاییز 1400 به حدود 2 میلیون نفر رسیده است و این که در سال 1401 هم نسبت اشتغال استان بهبود یافته،اما نرخ بیکاری نیز افزایش داشته و در کلان موضوع به رغم ثبت اشتغال مطلوب در سامانه رصد در سال 1401 هنوز زخم عمیق بحران کرونا بر پیکره اقتصاد و اشتغال استان التیام پیدا نکرده است.

داده‌های مرکز آمار کشور وضعیت اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی را هم نشان می‌دهد. بر اساس این داده‌ها، سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان در سال 1401 در مقایسه با سال 1400 حدود 3 درصد کاهش داشته که این کاهش در درجه نخست، ناشی از بحران خشکسالی و  تقویت اشتغال‌زایی در بخش صنایع و خدمات در این سال است؛زیرا با خروج از بحران کرونا، اقتصاد این دو بخش احیای نسبی داشته است.