به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «علی‌اکبر لبافی»، رئیس این دبیرخانه در ابتدای این نشست با بیان اینکه ناوگان حملونقل کامیونی استان نیاز به نوسازی دارند، اظهار کرد: به دلیل عدم نوسازی و افزایش هزینه‌های حمل بار، سهم استان از حملونقل بین‌المللی مناسب نیست.
وی افزود: برای صادرات و تراتزیت کالا میان ایران و افغانستان، سهم استفاده از ناوگان حملونقل افغانستانی بیشتر از ایران است، چراکه عنوان می‌گردد هزینه حملونقل بین‌المللی با کامیون‌های ایرانی بیشتر از کامیون‌های افغانستانی است. این درحالی است که سوخت در ایران ارزان‌تر از افغانستان است و سوالی که در اذهان متبادر می‌شود این است که علت افزایش هزینه حملونقل بین‌المللی با ناوگان ایرانی چیست؟
لبافی تاکید کرد: یکی از دلایل افزایش هزینه حمل بار با ناوگان ایرانی، توقف این ناوگان در مرز افغانستان و هزینه‌های مترتب بر آن است. افزایش توقف، هزینه حمل را بیشتر می‌کند و از سویی، ناوگان ایرانی در زمان برگشت از این کشور، خالی است. ضمن اینکه در مرز، مسیر ویژه‌ای برای کامیون‌های باربری وجود ندارد و این امر معطلی آنان را در پِی دارد. این عوامل سبب افزایش هزینه‌های باربری با ناوگان ایرانی شده است؛ لذا ضرورت دارد که مزیت رقابتی و ظرفیت‌های حملونقلی استان افزایش یابد و موانع این حوزه برطرف گردد.
افزایش هزینه حمل بار با ناوگان ایرانی به دلیل توقف کامیون‌ها در مرز است
سپس «ابراهیم عطایی»، نایب رئیس کمیسیون حملونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به مرزهای مشترک ایران و افغانستان، عنوان کرد: استان سیستان و بلوچستان یک مرز مشترک با افغانستان دارد که بخشی از صادرات از این مسیر صورت می‌گیرد و به دلیل فقدان ناوگان حملونقل بین‌المللی مناسب در این استان، تمامی حملونقل در مرز مشترک سیستان و بلوچستان با افغانستان توسط ناوگان افغانستانی انجام می‌شود.
وی، مرز دوغارون را یکی از مرزهای مهم میان ایران و افغانستان دانست و افزود: متاسفانه برخی از معضلات و چالش‌ها در مرز دوغارون تاکنون رفع نشده است. مسئولان افغانستان در تلاشند که حملونقل بین‌المللی با ناوگان این کشور را افزایش دهند. به همین خاطر شرایطی برای ناوگان ایرانی در مرز به وجود آورده و توقف کامیون‌های ایرانی افزایش پیدا کرده است.
عطایی خاطرنشان کرد: افزایش هزینه حملونقل بین‌المللی با ناوگان ایرانی به دلیل توقف کامیون‌ها در مرز است و با افزایش تردد در مرز دوغارون، برخی از چالش‌ها برای ناوگان ایرانی رفع می‌شود. درصورتی‌که توقف در مرز کاهش پیدا کند، هزینه حمل نیز کاهشی خواهد بود.
وی در بخش دیگر سخنانش به عدم توازن در صف کامیون‌های افغانستان و ایران در مرز دوغارون اشاره و تاکید کرد: افغانستان عقیده دارد که تمامی کامیون‌ها برای خروج از مرز باید در یک صف قرار گیرند. درحالی که با افزایش صف‌ها و جداسازی کامیون‌های باری از غیرباری، توقف در مرزها کاهش پیدا می‌کند. همچنین، با افزایش خدمات گذرنامه در مرز بخشی از این چالش رفع خواهد شد. باید راندمان فعالیت در مرزهای مشترک ایران و افغانستان و تعداد گمرک‌های مرزی میان دو کشور افزایش پیدا کند.
عطایی یکی دیگر از چالشهای ناوگان ایرانی در مرزهای مشترک ایران و افغانستان را عدم صدور مجوز برای استراحت رانندگان ایرانی در کامیون‌ها دانست و بیان کرد: با ۲۴ ساعته‌شدن (فعالیت شبانه‌روزی) مرزهای مشترک ایران و افغانستان، برخی از چالش‌ها در این حوزه رفع می‌شود؛ اما متاسفانه امکان و شرایط این امر فراهم نیست و باید از حداکثر امکانات فعلی برای بهبود شرایط استفاده کرد.
وی خاطرنشان کرد: هم اکنون ناوگان افغانستانی برای حمل بار با محدودیت تناژ مواجه نیستند که این امر سبب کاهش مزیت رقابت‌پذیری ناوگان ایرانی می‌شود.
نرخ حمل بار رابطه مستقیمی با زمان حمل کالا دارد
«قربانی»، عضو کمیسیون حملونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی مشهد نیز تاکید کرد: افزایش زمان حملونقل، مزیت رقابتی را از ناوگان ایرانی بین‌المللی اخذ کرده است. نرخ حمل بار، رابطه مستقیمی با زمان حمل کالا دارد.
وی ادامه داد: با افزایش زمان کاری در مرزهای مشترک ایران و افغانستان، توقف‌ها کاهش پیدا می‌کند. هم اکنون مدت زمان توقف کامیون‌های ایرانی در مرز دوغارون به ۲۰ روز رسیده است. از سویی، طبق قوانین کشور افغانستان، رانندگان کامیون حق خواب در این ناوگان را نداشته و باید در کنار ماشین استراحت کنند.
«سید محمد دانش»، عضو کمیسیون حمل و نقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق مشهد تاکید کرد: باید ساختار مدیریت مرزها در ایران و افغانستان اصلاح گردد. همچنین، برنامه‌ریزی جامعی برای ۵ سال آتی برای مرز دوغارون، صورت گیرد. اصلاح ساختار مرزها، برقراری نظم، افزایش خدمات دهی و… از راهکارهای موجود در حل مسئله توقف ناوگان در مرز ایران و افغانستان است. بحث دیگر، تعیین متولی اصلی در مرزهاست؛ در مرز دوغارون نیازمند معرفی یک متولی واحد هستیم.
با تکمیل طرح جامع دوغارون، کاهش توقف‌ها و روان‌سازی تردد در مرز صورت می‌گیرد
در ادامه، «علیرضا تیموری»، نماینده اداره کل راهداری و حملونقل جاده‌ای استان با تاکید بر اینکه کرایه حملونقل بین‌المللی به صورت توافقی تعیین می‌شود، عنوان کرد: مهم‌ترین علت تفاوت کرایه حمل بار توسط ناوگان افغانستانی و ایرانی، توقف طولانی ناوگان ایرانی در مرزهاست. متاسفانه در مرز افغانستان، اولویت تردد به ناوگان افغان داده می‌شود. اداره کل راهداری و حملونقل جاده‌ای استان تمهیداتی برای این موضوع اندیشیده است. به گونه‌ای که ازای ورود هر کامیون ایرانی، یک کامیون افغان حق ورود به کشور را دارد. در روزهای اخیر این مسئله سبب کاهش توقف ناوگان شده و کرایه حمل نیز اندکی کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: بر اساس قوانین کشور افغانستان، محدودیت بارگیری وجود ندارد و کامیون‌های افغان با چالش اضافه تناژ مواجه نیستند. به همین خاطر دو الی سه برابر یک کامیون ایرانی بار جابه‌جا می‌کنند که سبب کاهش هزینه‌های حمل بار برای آنان می‌شود. کامیون‌های ایرانی امکان چنین کاری را ندارند.
تیموری با تاکید بر اینکه کاهش هزینه‌های حمل برای صادرکنندگان مزیت محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: بهترین راهکار موجود، افزایش ساعت کاری در مرزها و افزایش بهره‌وری فعالیت‌ها در مرز است. بر اساس قوانین راهداری و حملونقل جاده‌ای استان، رفتار متقابل نسبت به تصمیمات کشور مقابل، امری طبیعی بوده که در روزهای اخیر منجر به تسهیل تردد شده است.
وی ادامه داد: طرح جامع دوغارون نیز درحال تکمیل است. ارگان و نهادهای متولی متعددی در این طرح دخیل هستند و با تکمیل این طرح، برخی از چالشهای میان ایران و افغانستان در مرز رفع خواهد شد. این طرح تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. با تکمیل طرح جامع دوغارون، توقف‌ها در مرز کاهش و روان‌سازی تردد صورت می‌گیرد.
پیشنهاد استفاده از ایستگاه راه‌آهن شمتیغ برای صادرات به افغانستان
سپس، «غلامعلی نبوی‌نژاد»، کارشناس گمرک مشهد با تاکید بر اینکه وضعیت سرعت خروج کامیون‌های ایرانی سبب افزایش هزینه‌های حمل بار شده است، عنوان کرد: چالش و موانع قانونی برای کاهش زمان توقف در مرز دوغارون و سرعت خروج آنان از مرز افغانستان وجود دارد که گمرک مشهد امکان رفع این موارد را ندارد. در این راستا ضرورت دارد بخشی از قوانین در این حوزه اصلاح گردد.
نبوی‌نژاد در بخش دیگر سخنانش پیشنهاد استفاده از مرز ریلی میان ایران و افغانستان برای افزایش صادرات را مطرح و بیان کرد: استفاده از مرز ریلی، موجب افزایش صادرات می‌شود. مرز ریلی، کاهش توقف و هزینه حمل را به دنبال دارد. با فعالسازی و افزایش ترددها در ایستگاه راه‌آهن شمتیغ (در مرز مشترک ایران و افغانستان)، هزینه حمل بار کاهش پیدا می‌کند.
تاکید بر استفاده از دیپلماسی برای رفع چالش‌ها در مرز دوغارون
«مهدی وطن‌پرست»، رئیس گروه تولید استانداری خراسان رضوی نیز با تاکید بر حضور نماینده وزارت امور خارجه در شرق و شمال کشور در جلسات دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان، بیان کرد: باتوجه به محدودیت‌های ناوگان ایرانی، مزیت رقابتی آنان در مقابل ناوگان افغانستانی کاهش پیدا کرده است. با گسترش مرزهای مشترک و گمرکات، سرعت عبور و مرور کامیون‌ها در مرز افزایش پیدا می‌کند و با استفاده از ظرفیت دیپلماسی، برخی از چالش‌ها قابلیت رفع دارند.
لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان در جمع‌بندی مباحث این دستور کار عنوان کرد: کاهش توقف در مرزها، افزایش بهره‌وری نیروهای انسانی در مرزها، محدودیت برای کاهش تناژ بار ناوگان افغانستانی و… از جمله راهکارهای پیشنهادی این جلسه است که در جلسه مشترک با نماینده وزارت امور خارجه در شرق و شمال کشور مطرح خواهد شد و نتیجه به متولیان این حوزه ارسال خواهد شد. همچنین، تدوین طرح جامع دوغارون در این حوزه اهمیت زیادی دارد.
چالشهای رانندگان ناوگان حملونقل بین‌المللی برای نوسازی کامیون‌ها
سپس جلسه وارد بررسی دستورکار دوم شد. «سارا مسعودیان»، کارشناس اداره کل راهداری و حملونقل جاده‌ای استان با تاکید بر لزوم نوسازی تمامی ناوگان، اظهار کرد: در گذشته، تسهیلات و شرایطی برای نوسازی ناوگان فرسوده فراهم می‌شد که دیگر وجود ندارد و با توجه به شرایط موجود، رانندگان امکان نوسازی ناوگان حملونقل باری را نداشته و به تسهیلات نیاز دارند.
شرکت‌های حملونقلی امکان استفاده از ظرفیت‌های قانونی برای نوسازی ناوگان حملونقل بین‌المللی ندارند
«امید خدادادی»، دبیر کمیسیون حملونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی مشهد نیز بیان کرد: در بند «ث» ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، به نوسازی ناوگان حملونقل و واردات کامیون کارکرده اشاره شده است. همچنین، بند «الف» تبصره 3 ماده واحده قانون اصلاح ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو و تبصره یک ماده 8 تصویب‌نامه در خصوص دستورالعمل اجرایی اسقاط خودروهای فرسوده جهت واردات و تولید انواع خودرو موضوع ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو، از مواد قانونی است که اجرایی نمی‌شود.
وی خاطرنشان کرد: تنها مالکان اصلی ناوگان، امکان نوسازی را دارند. درحال حاضر این قانون اجرایی نمی‌شود و شرکت‌های حملونقلی امکان استفاده از این شرایط ندارند و سامانه ثبت سفارش برای واردات کامیون نیز بسته است.
قربانی، عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق مشهد نیز تصریح کرد: با توجه به اینکه ثبت سفارش جهت واردات کامیون از آذرماه سال قبل صورت نگرفته است، در ابتدا باید این امکان فراهم گردد؛ ضمن اینکه در خصوص تفویض اختیار از مرکز به استانها نیز باید پیگیری لازم صورت گیرد.
دانش، عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق مشهد نیز عنوان کرد: باید سازوکاری فراهم گردد تا امکان ثبت سفارش برای شرکت‌های حملونقلی به وجود آمده و نوسازی ناوگان صورت پذیرد.
لبافی در پایان تاکید کرد: ابتدا باید سامانه ثبت سفارش‌ها برای واردات کامیون بازگشایی شود. در خصوص چالش خودمالکی و شرکتی ناوگان نیز باید بحث و بررسی شود تا پیشنهاد اصلاحی برای این موضوع ارائه گردد. بررسی ظرفیت‌های قانونی برای ارائه تسهیلات ارزان قیمت به منظور نوسازی ناوگان نیز در جلسات آتی صورت خواهد گرفت.
