اقتضائات حضور قدرتمند در مناقصات بین‌المللی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، «محسن خندان دل»، رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاوره‌ای و عمران اتاق مشهد در این سمینار به تشریح نقش مهندسی ارزش در مناقصات بین‌المللی پرداخت گفت: حضور در مناقصات به ویژه مناقصات بین‌المللی راهکار مناسبی است تا فعالان اقتصادی بتوانند در حوزه گسترش فعالیت‌های خود گام‌های بلندی بردارند و لازمه آن، اطلاع از راهکارها، قوانین، شکل فعلی قراردادهای خارجی و اشراف به روش کار در آن کشورهاست.

وی با بیان اینکه لازمه حضور و برنده شدن در مناقصات بین‌المللی، رعایت حداقل دو مولفه «بهره‌وری» و «مهندسی ارزش» است، گفت: دلیل اینکه حضور فعالان اقتصادی در مناقصات بین‌المللی کمرنگ بوده و سهم ایران در این عرصه ناچیز است، عدم دستیابی به حد مطلوب در این مولفه‌هاست.

خندان دل بیان کرد: برای داشتن نقشی موثر در مناقصات بین‌المللی لازم است که عوامل کاهنده در توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی و محیط پیرامون خود را خوب بشناسیم، از آنجا که تحلیل درستی از  مولفه‌های بهره وری و مهندسی ارزش نداریم، در عرصه مناقصات بین‌المللی نیز به درستی عمل نکرده‌ایم.

رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاوره‌ای و عمران اتاق مشهد تاکید کرد: در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگر نیاز به دیپلماسی اقتصادی داریم؛ اما در شرایطی که اقتصاد کشور دچار سیاست‌زدگی است، نمی‌توان در یک مناقصه بین‌المللی پیروز بود؛ زیرا شرایط بازار متاثر از تغییرات است و با یک تغییر و تحول سیاسی، طرح‌های اقتصادی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.

وی با تاکید بر اینکه باید میزان باز بودن اقتصاد و محدودیت‌هایی که در آن وجود دارد را شناخت، گفت: امروز نیازمند دیپلماسی اقتصادی هستیم؛ اما در کشورمان درگیر اقتصاد دیپلماسی یا به عبارت دیگر، اقتصاد سیاسی هستیم. اقتصاد سیاسی هر لحظه می‌تواند بازار را تغییر دهد و در این صورت حتی اگر در یک مناقصه بین‌المللی پیروز شویم با یک تغییر و تحول سیاسی، پروژه ما تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

نگاهی به صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران

وی به بررسی شرایط صادرات خدمات فنی و مهندسی از ایران پرداخت و افزود: میزان رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشور تقریبا از کمتر از پنج دهم درصد رشد در سال 1368 آغاز شده و به 2 دهم درصد در سال 1402 رسیده است؛ البته یک افزایش و کاهش‌هایی هم در صادرات خدمات مزبور داشته‌ایم که تابع شرایط آن زمان بوده است؛ اما در همین مدت در کشورهای همسایه ‌ایران مانند عراق، عربستان و امارات متحده عربی شرایط صادرات خدمات فنی و مهندسی تغییرات زیادی داشته است به ویژه عراق که یکی از بازارهای هدف صادراتی است و سهم این کشور در صادرات خدمات فنی و مهندسی از ایران نیز بیشتر شده است، در واقع این سه کشور عملیات حضور در بازارهای فنی و مهندسی را تغییر داده‌اند.

خندان دل گفت: در کشورهای پیشرفته غربی، تغییرات زیادی در صادرات خدمات فنی و مهندسی که حاشیه سود بسیار بالایی دارد، در حال رخ دادن است، امروزه بخش آی.تی، دانش بنیان، علم و فناوری در صادرات این نوع خدمات نقش مهمی ایفا می‌کنند، در واقع صادرات این نوع خدمات با محوریت موارد مزبور از 17 میلیون دلار در سال 2015 میلادی به 2 تریلیون دلار در سال جاری رسیده است؛ اما سهم ایران از این میزان هنوز همان 2 دهم درصد است.

وی یکی از مهمترین مشکلات حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی در ایران را فقدام بانک‌های اطلاعاتی متقن در این زمینه دانست و گفت: با این حال آمار از همان سهم 2 دهم درصدی ایران از بازار جهانی صادرات خدمات فنی و مهندسی تغییر زیادی نخواهد داشت که ‌این صادرات نیز عمدتا توسط شرکت‌های دولتی یا خصولتی انجام می‌شود و سهم بخش خصوصی واقعی در این میان ناچیز است.

خندان دل افزود: در هر صورت برای موفقیت در عرصه صادرات خدمات فنی و مهندسی توجه به مقوله مهمی‌تحت عنوان مهندسی ارزش بسیار حائز اهمیت است، از این طریق و با ایجاد تعادل بین بهره وری، مدیریت زمان و هزینه خواهید توانست در یک مناقصه بین‌المللی موفق شوید.

وی اظهار کرد: سه کشور آمریکا، ژاپن و کره جنوبی تاکنون موفق شده‌اند از مهندسی ارزش بهترین استفاده را در کاهش و مدیریت زمان و هزینه و افزایش بهره وری داشته باشند،

گریزی به چندوچون ورود به عرصه مناقصات بین‌المللی

در بخش دیگری از این سمینار، «ناصر انزلی چی»، رئیس انجمن شرکت‌های مدیریت صادرات ایران به تشریح اهمیت مناقصات بین‌المللی پرداخت و گفت: در سال 2020، 73 درصد از مجموع بازارهای صادراتی دنیا به حوزه خدمات اختصاص داشت که 51 درصد از این 73 درصد در قالب شرکت در مناقصات انجام شده است.

وی، میزان اهمیت مناقصات را منوط به ویژگی‌هایی چون اندازه و حجم بازار، جدیت و اعتبار و مقبولیت خریدار، اشراف و آگاهی نسبت به رقبا و راهبردهای آنها در بازار هدف، الزام فروشنده به رعایت ساختارها، هدایت بنگاه‌های متقاضی به تکمیل ساختارهای کاغذی، ورود به وندور لیست به مثابه حضور دائم در نمایشگاه‌ها و… ذکر کرد.

انزلی چی به قواعد و ضوابط حاکم بر مناقصه اشاره کرد و گفت: مناقصات یا مبتنی بر رویه‌های فیدیک (فدراسیون بین‌المللی مهندسان مشاور) و یا مبتنی بر رویه‌های داخلی کشورها است که باید این موضوع در بازارهای هدف صادرات خدمات فنی و مهندسی از سوی صادرکنندگان بررسی شود.

وی بخش ارائه و پذیرش اسناد در مناقصات بین‌المللی را شامل مناقصات تماما کاغذی، مناقصات با فراخوان و انتشار اسناد به شکل الکترونیکی و پذیرش اسناد به صورت کاغذی و مناقصات تماما الکترونیکی ذکر و بیان کرد: در نظر داشته باشید که تمام مناقصات در مرحله ارائه تضامین مستلزم تامین اسناد کاغذی فیزیکی است.

رئیس انجمن شرکت‌های مدیریت صادرات ایران به مراجع عمده جمع آوری اطلاعات مناقصات اشاره کرد و گفت: اساسا یک مرکز جامع که بتواند اطلاعات تمام مناقصات را منعکس کند، وجود ندارد. اطلاعات مناقصات در مراجع مختلفی موجود است که شناسایی این مراجع و یافتن مناسب‌ترین گزینه‌ها و کنترل منظم آنها سهم به‌سزایی در اطلاع یافتن به موقع از مناقصات دارد، در نظر داشته باشید که اطلاع دیر و نابه‌هنگام از مناقصه (از دیدگاه افراد حرفه‌ای) با بی اطلاعی از آن هیچ تفاوتی ندارد؛ چرا که در این صورت، تامین همه اسناد مقدور نخواهد بود.

انزلی چی بیان کرد: حضور شرکت‌های ایرانی در مناقصات بین‌المللی الزامی است؛ در غیر این صورت از بازارهای جهانی حذف خواهند شد؛ اما رمز موفقیت در بازار مناقصات، آن است که یک بنگاه اقتصادی یا یک شرکت آنچنان چابک باشد که در مدت حداقل 2 ماه از زمان اعلام فراخوان تا شرکت در مناقصه بتواند اسناد را بدون اشتباه و با حاشیه سود بالا جمع آوری و ارائه کند، در واقع رمز موفقیت یک بنگاه، مدیریت زمان و هزینه در قالب ارائه اسناد معتبر و مناسب برای شرکت در یک مناقصه بین‌المللی است.