افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی با گذار از روش‌های سنتی به مدرن

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، محمدرضا توکلی‌زاده، رئیس اتاق خراسان رضوی، در ابتدای این نشست، با اشاره به ضرورت نوسازی ساختار کشاورزی کشور گفت: باید به‌تدریج سیستم سنتی کشاورزی را به روش‌های نوین و به‌روز تبدیل کنیم. در شرایط کنونی جهان، کشاورزی سنتی منسوخ شده و با توجه به چالش‌های موجود در کشور، از جمله تهدیدهای جدی در حوزه منابع آبی و انرژی، ادامه این روش دیگر کارآمد نیست.

توکلی‌زاده با ذکر این نکته که تهدیدهای موجود در بخش کشاورزی روزبه‌روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند و نقش آن‌ها در تامین امنیت غذایی جامعه پررنگ‌تر می‌شود، تصریح کرد: میزان بارندگی‌ها در سال جاری کاهش چشمگیری داشته و این امر باعث شده است که برخی مناطق تولیدکننده صیفی‌جات نتوانند سطح تولید همیشگی خود را حفظ کنند. این مسئله منجر به افزایش قیمت و ایجاد نوسانات در بازار شده است.

رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی بر لزوم توسعه کشاورزی نوین تاکید و خاطرنشان کرد: باید به سمت کشاورزی پیشرفته و علمی حرکت کنیم. تولیدات گلخانه‌ای یکی از راهکارهای اساسی در این زمینه است که می‌تواند بخش قابل توجهی از نیازهای غذایی استان را تامین کند. در حال حاضر، خراسان رضوی برای تامین برخی از محصولات کشاورزی به سایر استان‌ها وابسته است و توسعه تولیدات گلخانه‌ای می‌تواند این وابستگی را کاهش دهد.

وی در ادامه افزود: برای دستیابی به نتایج مطلوب در حوزه کشاورزی مدرن، نخستین گام، انتقال دانش و تجربیات موفق است. در استان خراسان رضوی کشاورزان توانمندی حضور دارند که با بهره‌گیری از روش‌های نوین توانسته‌اند بهره‌وری تولیدات خود را افزایش دهند. استفاده از این تجربیات ارزشمند، می‌تواند مسیر کشاورزی پایدار و بهینه را برای استان هموار کند.

توکلی‌زاده بر لزوم همگرایی و هم‌افزایی میان فعالان این حوزه تاکید کرد و خواستار همکاری همه‌جانبه میان بخش خصوصی و نهادهای دولتی برای گذار از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن شد.

لزوم بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی

احمد سلحشور، رئیس کمیسیون کشاورزی، امور دام و طیور و صنایع وابسته اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز، بر ضرورت تغییر سبک کشاورزی و استفاده از فناوری‌های نوین تاکید و اذعان کرد: در صورت عدم بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید، امنیت غذایی کشور با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.

سلحشور با اشاره به اهمیت ارتباط میان دانشگاه و صنعت کشاورزی، اظهار داشت: ایجاد تحول در این بخش نیازمند حمایت‌های دولت و وزارت جهاد کشاورزی است تا تسهیلات لازم در اختیار کشاورزان قرار گیرد.

وی همچنین بر تعامل با سازمان جهاد کشاورزی استان تاکید کرد و گفت: همکاری با این سازمان می‌تواند به حل مسائل و مشکلات این حوزه کمک شایانی کند.

تامین امنیت غذایی با روش‌های سنتی کشاورزی امکان‌پذیر نیست

در بخش دیگری از این نشست، سمیرا سبزواری، رئیس دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: در جهان و به‌ویژه ایران، با چالش های فزاینده ای ازجمله تغییرات اقلیمی و کاهش منابع طبیعی به ویژه منابع آب و انرژی مواجه هستیم. علاوه بر این، تامین امنیت غذایی کشور با توجه به رشد سریع جمعیت اهمیت بالایی دارد. از این رو، ادامه مسیر کشاورزی با روش‌های سنتی امکان‌پذیر نیست و باید با تکیه بر دانش و تکنولوژی، این بخش را به‌روز کنیم.

وی در ادامه با اشاره به مفهوم کشاورزی دقیق، اظهار داشت: این روش با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کشاورزان را در مدیریت بهینه مزارع یاری می‌کند. علاوه بر افزایش عملکرد محصولات، این رویکرد به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست نیز کمک خواهد کرد.

سبزواری ابراز امیدواری کرد که با تبادل دانش و تجربیات در حوزه کشاورزی، گام‌های موثری در جهت توسعه پایدار این بخش و اجرایی شدن این فناوری ها در عرصه کشاورزی استان و کشورمان برداشته شود.

چالش‌های موجود در مسیر استفاده از تکنولوژی در کشاورزی

عبدالرضا خزاعی، کارآفرین نمونه حوزه کشاورزی و دامپروری نیز، در این نشست با تاکید بر تغییرات روزافزون تکنولوژی و نقش آن در بهبود کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی و دامی، از ظرفیت‌های متنوع تولید در گلخانه‌ها سخن گفت و افزود: گلخانه‌داران صرفاً محدود به تولید خیار و گوجه نیستند و می‌توانند با کشت گیاهان دارویی در حفظ مراتع نیز نقش داشته باشند.

خزاعی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی تصریح کرد: ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی کشور مطابق با تکنولوژی روز نیست. در حالی که دستگاه‌های مدرن در جهان در حال تولید هستند و فعالان بخش کشاورزی به دلیل تحریم‌ها ناچار به استفاده از ماشین‌آلات موجود هستند.

وی همچنین بر لزوم بهره‌گیری از روش‌های نوین مدیریت منابع آبی تاکید کرد و گفت: در شرایط کمبود آب، باید به اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری، کشت دیم و توسعه محصولات کم‌آب‌بر پرداخت. نکته اینکه وابستگی کامل به حمایت‌های دولتی راهکار مناسبی نیست و کشاورزان می‌توانند با استفاده از علم و فناوری، چالش‌های خود را مدیریت کنند.

کاهش ریسک کشاورزی با بهره‌گیری از کشاورزی دقیق

محمد حسن فلاح، متخصص اکولوژی گیاهان زراعی نیز در ادامه این نشست، به موضوع کشاورزی دقیق و تعاریف این حوزه پرداخت و بیان کرد: کشاورزی دقیق یک مجموعه از فناوری‌ها است که با استفاده از داده‌های دقیق، امکان تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تر در مدیریت مزارع را فراهم می‌آورد. این روش نه تنها بهره‌وری و تولید محصول را افزایش می‌دهد؛ بلکه به بهینه‌سازی مصرف منابع، کاهش هزینه‌های تولید، کاهش اثرات زیست‌محیطی و ارتقاء مدیریت مزرعه با تکیه بر داده‌ها کمک می‌کند. هدف کشاورزی دقیق، ایجاد کشاورزی پایدار برای نسل‌های آینده است.

وی افزود: در کشاورزی سنتی، تصمیمات بر مبنای تجربه و رفتارهای سلیقه‌ای اتخاذ می‌شود، در حالی که کشاورزی دقیق بر اساس داده‌ها و فناوری‌های پیشرفته است. این روش به مدیریت بهینه هر بخش از مزرعه، بر اساس شرایط خاص آن، کمک می‌کند. اصول کشاورزی دقیق شامل داده‌محوری، مکان‌محوری و استفاده از فناوری‌های نوین است. اجرای این روش نیازمند استفاده از فناوری‌های به‌روز است. یکی از فناوری‌های اصلی در کشاورزی دقیق، تصاویر ماهواره‌ای و پهبادی است که در پایش سلامت مزرعه و مدیریت آبیاری نقش مؤثری دارند.

وی در ادامه یادآور شد: فناوری‌هایی مانند سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و نقشه‌برداری، حسگرهای هوشمند خاک و هوا، سیستم‌های هدایت خودکار ماشین‌آلات کشاورزی، ربات‌ها و ماشین‌آلات هوشمند کشاورزی، و مدل‌سازی رشد گیاه، از جمله ابزارهای لازم برای تحقق کشاورزی دقیق به شمار می‌روند. این فناوری‌ها از طریق سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری زراعی به مدیریت مزرعه کمک کرده و با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده و مدل‌های شبیه‌سازی، توصیه‌هایی برای مدیریت مزرعه ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها می‌توانند در مدیریت آبیاری، تغذیه خاک، پیش‌بینی عملکرد و حتی بیمه خطرات کشاورزی کاربرد داشته باشند.

فلاح در خصوص مزایای کشاورزی دقیق گفت: این روش به بهینه‌سازی مصرف منابع، کاهش استفاده از مواد شیمیایی، بهبود سلامت خاک و صرفه‌جویی در مصرف آب کمک می‌کند. با این حال، چالش‌هایی مانند هزینه‌های اولیه بالا، نیاز به آموزش فنی و زیرساخت‌های فناوری محدود در برخی مناطق برای اجرای کشاورزی دقیق وجود دارد.

ضرورت پیاده‌سازی کشاورزی دقیق در مواجهه با چالش‌های کم‌آبی

سپس، ساسان خزاعی، متخصص بیوتکنولوژی کشاورزی و مدیر بخش کشاورزی یک مجتمع نمونه کشوری در حوزه کشاورزی و دامپروری، با بیان اینکه کشاورزی سنتی دیگر قادر به پاسخگویی نیازها نیست، اظهار کرد: به دلیل کاهش منابع آبی، لازم است شیوه‌های مدیریتی خود را تغییر دهیم. پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت جدید می‌تواند به بهبود تولیدات و کاهش اثرات منفی عوامل مؤثر بر محصولات کمک کند.

وی افزود: اولین و مهم‌ترین اقدام برای اجرای کشاورزی دقیق، ثبت سیستماتیک و کامل داده‌های مزرعه است. ما در تلاش هستیم تا تخصص‌های مختلف را وارد فرآیند مزرعه کنیم تا اطلاعات دقیق در عمل پیاده‌سازی شود.

خزاعی همچنین بیان کرد: از جمله اهداف اصلی در راستای کشاورزی دقیق، بهبود مدیریت تغذیه، تنظیم تاریخ کاشت بهینه برای مدیریت بهتر تنش خشکی، تغییر آبیاری از روش‌های تجربی به آبیاری دقیق، ثبت حجم آبیاری و پایش ماهواره‌ای است. همچنین، بهره‌وری اقتصادی آب از دیگر اهدافی است که باید در پیاده‌سازی این روش مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث کاهش عملکرد محصولات کشاورزی می‌شود، شدت تنش خشکی است. بسیاری از کشاورزان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. در برخی فصول سال، با کمبود آب مواجه هستیم، در حالی که در برخی مواقع دیگر، میزان آب زیاد است. احداث استخرهای ذخیره آب کشاورزی می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا در تمام فصول سال از منابع آبی موجود بهره‌برداری کنند.