بررسی سیاست‌های کشت و خرید چغندر قند

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «احمد سلحشور»، رئیس کمیسیون کشاورزی، دام و طیور و صنایع وابسته اتاق مشهد، با اشاره به چالش‌های ناشی از کاهش مصرف آب و برق در بخش کشاورزی گفت: در راستای کاهش مصرف آب و برق در بخش کشاورزی، باید برنامه‌ای جامع برای کشاورزان و تولیدکنندگان تدوین شود. در حال حاضر، نقشه راه مشخصی در این زمینه وجود ندارد و لازم است این موضوع در شورای گفت‌وگو پیگیری شود.

سلحشور در ادامه با اشاره به وضعیت تامین جو در کشور خاطرنشان کرد: ثبت سفارش جو به موقع انجام نگرفته و میزان کشت داخلی نیز به‌شدت کاهش یافته است و این امر بر قیمت این محصول اثرگذار خواهد بود. سطح زیر کشت جو خراسان رضوی از ۱2۰ هزار هکتار در سال‌های گذشته، به حدود ۷۰ هزار هکتار کاهش یافته است.

وی با تأکید بر لزوم حل مشکلات حوزه چغندر قند اظهار کرد: هرچند مشکلات این حوزه غیرمنتظره بوده، اما قابل حل هستند. ضروری است که موضوعات مرتبط با کاشت، قیمت‌گذاری و سایر عوامل مرتبط مشخص شوند تا بتوان با تعاملات مناسب، آن‌ها را رفع کرد. همچنین، لازم است کارخانه‌های مرتبط نیز در این فرآیند مشارکت فعال داشته باشند.

رئیس کمیسیون کشاورزی، دام و طیور و صنایع وابسته اتاق مشهد همچنین یادآور شد: طی یک سال گذشته، اتاق بازرگانی در همکاری با وزارت جهاد کشاورزی، یک دفتر کشاورزی تأسیس کرده که وظیفه آن شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهای اجرایی است. پیشنهادات این دفتر از طریق وزارتخانه پیگیری می‌شود.

ظرفیت بالای اتاق بازرگانی در حل مشکلات کشاورزی

«مجید جعفری»، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، در این جلسه با اشاره به وضعیت خاص کشاورزی استان اظهار کرد: این حوزه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و عملیاتی است. تدوین برنامه‌های اجرایی در سطح مزرعه از جمله اقداماتی است که می‌تواند از دل این کمیسیون استخراج شود، چرا که تولیدکنندگان، متخصصین و کارشناسان حوزه کشاورزی در این جلسات حضور دارند.

وی ادامه داد: سیاست‌گذاری‌های بخش کشاورزی نیازمند بازنگری و توجه ویژه است. در سال‌های گذشته، روش‌های مختلفی برای برنامه‌ریزی اتخاذ شد، اما خروجی آن‌ها برای بهره‌برداران مطابق با انتظارات نبود. دلیل اصلی این امر، عدم توجه به واقعیت‌های موجود در حوزه کشاورزی بود.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با تأکید بر نقش دولت به‌عنوان تسهیل‌گر بخش خصوصی گفت: بحران آب یکی از مسائل محوری در تمامی نشست‌های مرتبط با کشاورزی است. در حال حاضر، حدود ۴ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که بر اساس طرح‌های ارائه‌شده، قرار است این میزان به ۲.۹ میلیارد متر مکعب کاهش یابد. روش‌های کنونی آبیاری پاسخگوی نیازهای آینده نیست و باید از طریق مراکز تحقیقاتی و نشست‌های مشترک، روش‌های نوین را توسعه دهیم.

وی همچنین بر اهمیت توسعه صنایع تکمیلی و ایجاد زنجیره‌های ارزش تأکید کرد و گفت: زمانی که فعالیت‌ها در قالب زنجیره ارزش انجام شوند، تمامی بخش‌های مرتبط با یکدیگر ادغام شده و ارزش افزوده بیشتری حاصل خواهد شد. این زنجیره‌ها نیازمند حمایت‌های متنوعی هستند و در این مسیر می‌توان از ظرفیت کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی بهره برد. این کمیسیون می‌تواند پل ارتباطی مؤثری میان بخش دولتی و خصوصی باشد.

جعفری در ادامه خاطرنشان کرد: برقراری ارتباط با نهادهای ملی و بین‌المللی از جمله برنامه‌های پیش روی ما است. اگر این ارتباطات از طریق اتاق بازرگانی انجام شود، تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت؛ زیرا بخش خصوصی در این زمینه از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است و محدودیت‌های دولتی را ندارد.

«محمد صبور»، دبیر کمیسیون کشاورزی، امور دام و طیور و صنایع وابسته اتاق بازرگانی مشهد نیز در ادامه این نشست، به پیشنهاد مشاور اتاق مشترک ایران و افغانستان در خصوص همکاری با افغانستان برای کشت چغندر و استفاده از ظرفیت خالی کارخانجات داخلی اشاره کرد.

وی افزود: این همکاری می‌تواند به دو شکل انجام شود؛ یا ایران چغندر را خریداری و در داخل کشور فرآوری کند، یا چغندر وارد شده و شکر پس از استحصال به افغانستان بازگردانده شود.

حمایت وزارت جهاد کشاورزی از سرمایه‌گذاران در حوزه کشت فراسرزمینی

در ادامه، «پیمان حصادی»، مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی، با تاکید بر سیاست‌های وزارتخانه در تثبیت سطح زیر کشت بهاره، از برنامه‌ریزی برای افزایش راندمان و حمایت از کشت پاییزه چغندرقند در مناطق مستعد خبر داد.

وی با اشاره به ظرفیت‌های صنعتی خراسان رضوی، کشت فراسرزمینی را راهکاری مناسب دانست و اعلام کرد که وزارت جهاد از سرمایه‌گذاری در این حوزه حمایت صددرصدی خواهد کرد.

حصادی همچنین تصریح کرد: تولید چغندر در افغانستان، با توجه به هزینه‌های پایین‌تر و نبود آلودگی در خاک، گزینه‌ای منطقی است و می‌توان از ظرفیت کارخانجات داخلی استفاده نمود.

افزایش کشت چغندر در خراسان رضوی

سپس، «محمد میری دیسفانی»، معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی، عنوان کرد: در سال 1403 سطح کشت ابلاغی چغندر قند برای این استان 17 هزار هکتار با هدف تولید 935 هزار تن و متوسط عملکرد 55 تن در هکتار تعیین شده است. البته در استان رکوردهای بالای 100 تن نیز وجود دارد.

وی افزود: در حال حاضر، یک میلیون و 576 هزار تن چغندر تحویل کارخانه‌های قند در استان شده که شامل هفت کارخانه در خراسان رضوی و یک کارخانه در شیروان می‌شود.

میری با اشاره به افزایش 35.7 درصدی تحویل چغندر از خارج استان و 22.1 درصدی در داخل استان نسبت به سال قبل، گفت: به‌طور میانگین 25 درصد افزایش در کل تحویل‌ها داشته‌ایم.

او همچنین، به کاهش 8 دهم درصدی عیار چغندر به دلیل تنش‌های محیطی و قطع برق اشاره کرد و افزود: دوره یخبندان پاییز نیز به طولانی‌تر شدن زمان برداشت چغندر انجامید.

معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان یادآور شد: سیاست‌های بهبود عملکرد در حال پیگیری است و کشاورزانی در استان مشغول به کار هستند که تمامی مراحل کاشت و برداشت را به‌صورت مکانیزه انجام می‌دهند.

وی همچنین به توسعه کشت نشایی، افزایش کشت متراکم، آبیاری موضعی و تقویت ماده آلی خاک اشاره کرد، بر اهمیت کیفیت و عیار محصول تأکید کرد.

میری به آمار تولیدات پاییزه نیز اشاره کرد و گفت: کشت چغندر پاییزه از 137 هکتار در سال گذشته به 275 هکتار در سال جاری افزایش یافته است؛ اما نگرانی‌هایی نیز وجود دارد و تهدیدات اقلیمی، قطع برق و طغیان آفات مشکلاتی برای تولید به‌وجود آورده و هزینه‌های سم‌پاشی نیز افزایش یافته است.

عدم توازن در قراردادهای چغندر

«غلامحسین هادی‌زاده:، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز نیز، به وضعیت قراردادهای چغندر بین کشاورز و کارخانه اشاره کرد و گفت: باید در متن قراردادها تجدیدنظر شود. این قراردادها به سال 1351 برمی‌گردد و اکنون نیاز به تغییر دارند. منافع هر دو طرف باید در نظر گرفته شود و اگر کشاورز عیار محصول خود را افزایش می‌دهد، باید هزینه‌های آن جبران شود.

او خواستار قیمت‌گذاری کارشناسی بر اساس شرایط اقلیمی شد و خاطرنشان کرد: قیمت شکر در کشورهای همسایه بالاتر است؛ اما قیمت شکر در ایران از همه جا کمتر است زیرا همه هزینه‌ها در نظر گرفته نمی‌شود.

ظهور واسطه‌گری در خرید چغندر

در ادامه این نشست، «احد جعفریان»، عضو هیات رئیسه اتاق اصناف کشاورزی استان، در مورد موضوع عیار چغندر قند اظهار کرد: گاهی شاهد تفاوت‌های فاحش بین عیار کارخانه‌ها هستیم. به‌طوری‌که یک کشاورز ممکن است نمونه‌ای از یک زمین را به دو کارخانه ارسال کند و نتایج عیار آن‌ها با یکدیگر تفاوت زیادی داشته باشد.

او افزود: موضوع مهم دیگر، تفاوت قیمت خرید در سال بین کارخانه‌ها و حتی در یک کارخانه است.

جعفریان ادامه داد: گروه‌هایی در این مسیر بازار دلالی ایجاد کرده‌اند که این امر آثار مخربی به‌دنبال دارد.

«محمد احمدی»، کارشناس بخش چغندر قند سازمان جهاد کشاورزی استان نیز خاطرنشان کرد: تولید چغندر قند همیشه مورد توجه است و باید در یک کانال مشخص پیگیری شود.

او بر اهمیت کشت فراسرزمینی این محصول تأکید کرد و گفت: با این کار هم مشکل چغندر حل می‌شود و هم از آب مجازی استفاده خواهیم کرد. این موضوع می‌تواند در استان اشتغال‌زایی نیز داشته باشد.

احمدی به عیارسنجی چغندر قند با همکاری مرکز تحقیقات و جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت: نظارت بر این فرآیند با جهاد کشاورزی است و دستورالعمل‌های مربوط به آن قرار است بازنگری و به‌روز شود. ناظران عیارسنجی آموزش می‌بینند و کشاورزان نیز در این روند نظارت خواهند داشت. مسیر عیارسنجی به‌طور جدی زیر نظر است.

«عباس شمس‌آبادی»، از فعالان صنعت قند نیز گفت: برای تعیین عیار چغندر در کارخانه ناظر وجود دارد و از کشاورزان خواسته شده که صنف تشکیل دهند و نماینده آن‌ها به‌عنوان ناظر عیارسنجی در محل حاضر شود.

او همچنین تأکید کرد: کارخانجات با کشاورزان هم‌درد هستند و به‌دلیل ظرفیت خالی کارخانه های قند مجبور به واردات چغندر از غرب کشور شده‌اند.