لزوم بازنگری در نگاه سیاست‌گذاران به واردات

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد، سعید بامشکی، رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی خراسان رضوی، در ابتدای این جلسه تاکید کرد: با وجود حمایت از تولید و صادرات، معتقدیم که در حوزه واردات، تنگ‌نظری‌ها و سخت‌گیری‌های بی‌مورد از سوی برخی ارگان‌ها بیش از حد متعارف است. سیاست‌های نادرست در زمینه واردات و نبود ارتباط تجاری آزاد با دنیا، موجب تشدید محدودیت‌ها برای تجار و واردکنندگان شده و هر روز دامنه سخت‌گیری‌ها از سوی دستگاه‌های دولتی گسترش می‌یابد. این روند نه تنها موجب تضعیف فعالیت‌های قانونی وارداتی شده، بلکه زمینه فرار سرمایه از کشور و گسترش پدیده قاچاق را فراهم آورده است.

بامشکی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت هم‌افزایی میان اعضای کمیسیون اظهار کرد: انتظار داریم اعضا در صورت پیگیری انفرادی چالش‌ها از طریق نهادهای مختلف، موضوعات موردنظر را با کمیسیون نیز در میان بگذارند تا از این طریق نیز به صورت متمرکز پیگیری شود. همچنین، پیشنهاد می‌شود که چالش‌ها به ترتیب اولویت‌ به کمیسیون اعلام شوند تا امکان دعوت از مدیران کل استان برای پاسخگویی فراهم شود.

وی همچنین از اهمیت تقویت تعاملات بین‌المللی سخن گفت و تأکید کرد: پیشنهاد می‌شود اتاق بازرگانی از تجار برجسته و تأثیرگذار سایر کشورها برای حضور در مشهد دعوت کند. این پیشنهاد باید به‌صورت مکتوب به کمیسیون اعلام شود تا اقدامات لازم صورت گیرد.

بامشکی از موضوعات حوزه «ارز» و «گمرک»، به عنوان مهم‌ترین چالش‌های واردات نام برد و گفت: تشکیل کمیته تخصصی در کمیسیون برای این دو بخش ضرورت دارد. همچنین در حال رایزنی با شورای هماهنگی کمیسیون‌ها برای دریافت مجوز ایجاد کمیته بازرگانی دانش‌بنیان هستیم. تدوین پروپوزال این کمیته نیز در دست انجام است. به باور ما، سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی و فعالیت‌های دانش‌بنیان که برای نسل‌های جدید همچون نسل Z  و آلفا جذابیت بالایی دارد، باید در اولویت قرار گیرد.

رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به ضعف تشکل‌های تخصصی در حوزه تجارت، تصریح کرد: پررنگ تر شدن حضور این تشکل‌ها نیازمند توجه و مطالبه‌گری جدی‌تر از سوی فعالان اقتصادی است. ضروری است با ارائه پیشنهادات عملیاتی و هدفمند، به تقویت این بخش کمک شود.

وی همچنین خاطرنشان کرد: کمیسیون در مکاتبه‌ای، مجموعه‌ای از چالش‌های واردکنندگان از جمله مسائل مربوط به سامانه جامع تجارت، فرآیندهای وارداتی، خسارات ناشی از حادثه در گمرک شهید رجایی و پیشنهادات اصلاحی و پیشگیرانه را به مدیران صمت استان منعکس کرده تا این موارد از طریق آنها به وزیر صمت و معاون وی انتقال یابد.

انتقاد از نگاه‌های افراطی و تفریطی به حوزه اقتصاد

در ادامه نشست، محمدحسین روشنک، عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی با انتقاد از نگاه‌های افراطی و تفریطی به حوزه اقتصاد، تأکید کرد: حمایت بیش از اندازه از یک بخش و سرکوب بخش‌های دیگر، مصداق افراط‌گرایی است و این رویکرد در بلندمدت به تضعیف و حتی نابودی برخی بخش‌های اقتصادی خواهد انجامید. بخش خصوصی موافق آزادسازی بی‌قید و شرط واردات نیست؛ زیرا برخی صنایع داخلی همچنان به حمایت نیاز دارند؛ با این حال، نباید فراموش کرد که ایجاد انحصار در برخی حوزه‌ها، از جمله صنعت خودروسازی، تبعات جبران‌ناپذیری مانند به خطر افتادن جان مردم را در پی خواهد داشت.

روشنک با اشاره به اینکه افراط و تفریط در تمامی حوزه‌ها ناپسند است، افزود: سؤال اساسی این است که آیا میزان توجه و حمایت دولت و سیاست‌گذاران از بخش‌های مختلف اقتصادی یکسان است؟ بررسی سهم هر بخش اقتصادی از تسهیلات بانکی به‌روشنی نشان می‌دهد که این توازن وجود ندارد.

وی همچنین به سیاست‌های ارزی اشاره کرد و گفت: متأسفانه این سیاست‌ها برای تولیدکنندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان به‌صورت یکسان اعمال نمی‌شود که همین مسئله موجب آسیب‌پذیری فعالان اقتصادی شده است. خوشبختانه اجزای مختلف اتاق بازرگانی نسبت به این مسائل آگاه‌اند و در راستای اصلاح این رویکردها، مطالبه‌گری می‌کنند.

عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ادامه بر لزوم ارتقاء جایگاه کارت بازرگانی تاکید و اضافه کرد: صادرات برای کشور حیاتی است و نمی‌توان آن را جدا از تولید دانست. در عین حال، واردکنندگان نیز فعالیت خود را با مجوز رسمی از وزارت صمت آغاز کرده‌اند، بنابراین نباید نهادهای دولتی با نگاهی ناعادلانه به این حوزه برخورد کنند.

وی عنوان کرد: در تلاش هستیم تا اتحادیه واردکنندگان استان را با رویکرد جوان‌گرایی و جانشین‌پروری تقویت کنیم. این اتحادیه با حضور فعالان حوزه تجارت و واردات ماشین‌آلات و کالاهای صنعت پایه شکل خواهد گرفت و از تمامی علاقه‌مندان دعوت می‌شود آمادگی خود را برای عضویت و همکاری اعلام نمایند.

واردات؛ حوزه‌ای تحت فشار انتقادات غیرکارشناسی

در ادامه این نشست، مرتضی قندچی، نایب‌رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی خراسان رضوی، با اشاره به دشواری‌های فعالیت در حوزه واردات، اظهار کرد: متاسفانه واردات به‌طور ذاتی با مخالفت‌های بسیاری از طرف بخش‌های دولتی و حتی خصوصی روبروست و همواره هدف اصلی انتقادات قرار گرفته است؛ در حالی که این نوع نگاه حداقل در مورد واردات مواد اولیه و ماشین آلات قطعا، اشتباه و غیرسازنده است.

وی همچنین مشکلات ارزی، ریالی، مسائل گمرکی و بیمه در ارزیابی خسارات واردکنندگان آسیب دیده در فاجعه بندر شهید رجایی را از جمله چالش‌های این روزهای این حوزه دانست و افزود: پیگیری این مسائل از طرف اتاق بازرگانی منوط به ارائه گزارش‌های مستند و مکتوب از سوی اعضا به کمیسیون است. در خصوص طرح و پیگیری مشکلات واردکنندگان از جمله در بحث حادثه بندرعباس، باید از ظرفیت رسانه‌های ملی و استانی برای بازتاب چالش‌ها بهره گرفت.

قندچی تأکید کرد: مستندسازی دقیق مسائل و ارسال آن به کمیسیون موجب می‌شود تا کمیته‌های تخصصی با پشتوانه محکم‌تری نسبت به پیگیری و حل مشکلات اقدام کنند.

در ادامه این جلسه، مروری تحلیلی بر عملکرد دو سال گذشته این کمیسیون صورت گرفت و اهم چالش‌ها و مطالبات فعالان اقتصادی در حوزه واردات بررسی شد.

شناسایی چالش‌ها از دل جلسات

سید حامد حکم‌آبادی، دبیر کمیسیون، با اشاره به نتایج پایش جلسات این بازوی مشورتی- تخصصی اتاق مشهد در بازه اردیبهشت تا دی‌ماه، اظهار کرد: چالش‌های بنیادی در سیاست‌گذاری و مقررات تجاری، مسائل ارزی و بانکی، ضرورت توسعه و تسهیل تجارت خارجی، آموزش و توانمندسازی اعضا، از محورهای اصلی مباحث کمیسیون در این بازه زمانی بوده‌ است.

وی افزود: بی‌ثباتی و خلق‌الساعه بودن قوانین، ابهام در مقررات و نبود شفافیت، همچنین عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصی در فرآیند سیاست‌گذاری، از مهم‌ترین چالش‌های ساختاری در حوزه مقررات تجاری هستند. در کنار این موارد، مشکلاتی نظیر تخصیص ارز، سیاست‌های ارزی ناپایدار، تعرفه‌های متغیر، محدودیت‌های اعتباری و ضعف در خدمات بانکی، واردکنندگان را با موانع متعددی مواجه کرده است.

دبیر کمیسیون مدیریت واردات اتاق خراسان رضوی، بر اهمیت توسعه تجارت با کشورهای همسایه و استراتژیک مانند افغانستان، چین و آسیای میانه تأکید کرد و گفت: تسهیل فرآیندهای گمرکی، کاهش موانع اخذ مجوز، ساماندهی روندهای مربوط به آزمایش و نمونه‌برداری، حل مشکلات ترخیص مواد اولیه و حقوق ورودی، باید در دستور کار قرار گیرد.

حکم‌آبادی هدف کمیسیون در دوره پیش‌رو را شفاف‌سازی و ثبات‌بخشی به محیط مقرراتی، تسهیل دسترسی به منابع ارزی، ارتقاء تعامل با نهادها و شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، و تبدیل کمیسیون به نهادی مرجع و مطالبه‌گر در سطح استان عنوان کرد.

انتظار ۲۰ ساله برای استقرار نماینده ارزی بانک مرکزی در استان

در ادامه این جلسه، علیرضا فرامرزی، مشاور حوزه گمرک اتاق خراسان رضوی، به نبود نماینده ارزی بانک مرکزی در استان اشاره کرد و گفت: سال‌هاست این مطالبه از سوی فعالان اقتصادی مطرح شده، اما هنوز محقق نشده است.

وی خواستار انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی برای رفع چالش‌های موازی‌کاری در حوزه استاندارد و گمرک شد تا از هزینه‌های بخش خصوصی کاسته و بر چابک‌سازی دولت افزوده شود.

فرامرزی با انتقاد از عدم آشنایی برخی مدیران دولتی با سازوکار تجارت در استان، اظهار کرد: برخی حتی نمی‌دانند بازارچه مرزی دوغارون، یک‌طرفه است. این موضوع نشان می‌دهد مطالبه‌گری قوی از سوی بخش خصوصی ضروری است.

تقویت کمیته‌ها، شرط اثربخشی مطالبه‌گری

سیدعلی گرجی‌نیا، مسئول کمیته ارزی کمیسیون مدیریت واردات اتاق مشهد نیز در بخشی از این جلسه، بر اهمیت تقویت کمیته‌ها و مشارکت اعضا تأکید کرد و گفت: در دوره قبل برخی مسائل با همکاری اعضا به نتیجه رسید. در این دوره نیز چالش‌ها باید ابتدا در کمیته‌ها بررسی کارشناسی شده و سپس به مسئولان منتقل شود.

محمدجواد کتیبه، مدیر توانمندسازی یکی از صنایع استان، گمرک را یکی از گلوگاه‌های اصلی واردات دانست و گفت: ناآشنایی بخش دولتی با عارضه‌های واردات سبب شده بسیاری از مشکلات بی‌پاسخ بماند.

وی پیشنهاد کرد: کمیته‌های ویژه‌ای برای عارضه‌یابی تشکیل شود تا پیشنهادهای مؤثری به دولت ارائه گردد.

محمود رخصت، از فعالان صنعتی استان، به توقف فعالیت تجار در زمان تمدید کارت بازرگانی اشاره کرد و خواستار ایجاد امکان صدور کارت‌های مدت‌دار و کاهش فرآیندهای اداری شد.

محمدرضا میرشکاری، از فعالان حوزه داروسازی، با اشاره به پیوند ناگسستنی واردات و تولید، اظهار کرد: ۹۰درصد فعالیت‌های تولیدی وابسته به واردات است و مشکلات وارداتی، مستقیماً به تولید ضربه می‌زند.

وی خواستار دعوت از مسئولان اداره کل صمت برای حضور در جلسات کمیسیون شد تا مسائل حوزه تجارت را از نزدیک بشنوند.

رویکرد پژوهشی برای تقویت فرآیند واردات

مهلا بهرام‌زاده، مشاور کمیسیون مدیریت واردات اتاق خراسان رضوی نیز، از اجرای پژوهشی با هدف شناسایی چالش‌های حوزه واردات خبر داد و گفت: این پژوهش با هدف ارائه چشم‌اندازی دقیق برای آینده واردات استان انجام می‌شود و قرار است گزارش نهایی آن در نشست فوق‌العاده کمیسیون ارائه گردد.

وی تأکید کرد: کمیسیون به دنبال تقویت فرآیند واردات به‌عنوان یک زنجیره است و باید مسائل اعضا به مسئولان کشوری منتقل شود.

سنگ‌اندازی‌ها در گمرکات؛ از خراسان تا سایر استان‌ها

در پایان نشست، عباس ملت‌خواه، عضو کمیسیون مدیریت واردات اتاق مشهد، با انتقاد از سخت‌گیری‌های گمرکی در استان، گفت: شرایط ترخیص کالا در گمرکات خراسان رضوی به‌گونه‌ای است که بسیاری از فعالان اقتصادی ترجیح می‌دهند کالاهای خود را از سایر استان‌ها ترخیص کنند.

وی افزود: اختلافات میان اداره کل گمرک، سازمان غذا و دارو و استاندارد باعث تشکیل پرونده برای فعالان اقتصادی می‌شود و این در حالی است که آنها تمامی روندهای قانونی را طی کرده‌اند.