از امضای تفاهم‌نامه جامع تا توافقات اجرایی در حوزه‌های راهبردی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، در این رویداد، فعالان اقتصادی و مسئولان اجرایی دو طرف در قالب شش کارگروه تخصصی شامل «صنعت و معدن»، «گمرک و تجارت»، «ترانزیت و حمل‌ونقل»، «کشاورزی»، «آموزش و خدمات فنی‌مهندسی» و «گردشگری و گردشگری سلامت» به گفت‌وگو و تبادل نظر پرداختند.

هدف از تشکیل این کمیته‌ها، بررسی ظرفیت‌های همکاری و تدوین مفاد تفاهم‌نامه‌ای بود که به امضای استاندار خراسان رضوی و والی هرات رسید. مذاکرات فشرده در این کمیته‌ها، ساعت‌ها به طول انجامید تا زمینه برای آغاز فصل جدیدی از همکاری‌های اقتصادی میان دو استان هم‌مرز فراهم شود.

نشست مشترک هرات و مشهد زمینه‌ساز جهش در تجارت دوجانبه

«محمود سیادت»، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان در حاشیه این اجلاس در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: بر اساس توافقات گذشته، قرار بر این بود که سالانه یک نشست از کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی بین خراسان رضوی و ولایت هرات برگزار شود. هدف از این نشست‌ها، بررسی چالش‌ها، تحلیل وضعیت موجود و ارائه راهکارهای مشترک در حوزه‌های گوناگون اقتصادی دو کشور و به خصوص دو استان خراسان‌رضوی و هرات، بود. متاسفانه طی یکی دو سال گذشته برگزاری این کمیسیون به تعویق افتاد؛ اما با پیگیری‌های استاندار خراسان رضوی و تلاش اتاق‌های مشترک، این نشست امسال به سرانجام رسید.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در تشریح مفاد تفاهم‌نامه منعقد شده بین دو طرف گفت: این تفاهم نامه حاصل ماه‌ها کار کارشناسی و بازنگری اسناد دوره پنجم کمیسیون مشترک است و مقرر گردیده گروه‌های متناظر تشکل‌های بخش خصوصی تشکیل شوند تا پیگیری اجرای مفاد تفاهم‌نامه با جدیت دنبال شود.

او با بیان اینکه تعاملات دوجانبه میان سازمان‌ها و تشکل‌های خصوصی دو طرف در حال شکل‌گیری است، افزود: افزون بر اتاق‌های مشترک، تفاهماتی نیز میان اتاق بازرگانی خراسان رضوی و اتاق صنایع و معادن هرات در زمینه‌های آموزشی، مشاوره‌ای، توسعه صنعت و معدن، سرمایه‌گذاری و کشاورزی در دست بررسی است.

سیادت گفت: چهار کمیته تخصصی شامل گمرک و مرز، صنعت و معدن، کشاورزی و حمل‌ونقل لجستیک در ادوار گذشته فعال بودند و امسال با پیشنهادات جدید، دو کمیته «خدمات فنی و مهندسی و آموزش» و «گردشگری و گردشگری سلامت» نیز به ساختار کمیته مشترک افزوده شده‌اند.

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان خاطرنشان کرد:  با توجه به اشتراکات زبانی، فرهنگی، مرزی و تاریخی، پیوندهای اقتصادی خراسان رضوی و هرات ریشه‌دار و استراتژیک است. اکنون که پس از چهار دهه، افغانستان به ثبات نسبی دست یافته و حاکمیت و مردم آن تمایل زیادی به همکاری با ایران دارند، فرصت مناسبی برای توسعه روابط و اجرای پروژه‌های مشترک اقتصادی فراهم شده است. نقش نظارتی و تسهیل‌گری اتاق‌های مشترک نیز در این دوره پررنگ‌تر خواهد بود.

تجارت با افغانستان را از بند دلار رها کنیم

حسین محمدیان، رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز که سکان‌دار کمیته گمرک و تجارت این اجلاس بود، با اشاره به اینکه بخشی از مفاد تفاهم‌نامه مشترک دو استان، در سطح ملی نیازمند تصمیم‌گیری است، گفت: امیدواریم دولت ایران با توجه به نقش محوری خراسان رضوی در تجارت با افغانستان ـ چه از نظر حجم صادرات و چه به‌لحاظ گستره مرز مشترک ـ اختیارات بیشتری را در حوزه مراودات با این کشور به استان تفویض کند تا استاندار خراسان رضوی از جانب دولت و اتاق بازرگانی به‌عنوان نماینده بخش خصوصی، بتوانند در حوزه تجارت با افغانستان اظهارنظر، تصمیم‌گیری و اجرا داشته باشند.

محمدیان تاکید کرد: در شرایط فعلی، ظرفیت صادرات به افغانستان بسیار فراتر از ارقام موجود است. با توجه به چالش‌های تجاری اخیر میان افغانستان و پاکستان، ایران می‌تواند جایگزین بخشی از کالاهای پاکستانی در بازار افغانستان شود. افزون بر آن، علاقه مردم افغانستان به همکاری با ایران و سابقه میزبانی چندین‌ساله مهاجران افغان در کشور ما، بستر مناسبی برای گسترش روابط اقتصادی فراهم کرده است. بنابراین باید از این فرصت تاریخی به‌درستی بهره‌برداری کنیم.

محمدیان یکی از موضوعات همیشگی و اساسی در روابط تجاری با افغانستان را «تجارت ریالی» دانست و تصریح کرد: ما آمادگی داریم که با بانک مرکزی و کارشناسان ذی‌ربط وارد گفت‌وگو شویم تا درباره ضرورت و امکان‌پذیری این نوع از مبادله توضیح دهیم. با توجه به دشواری انتقال دلار از افغانستان، و در راستای فرمایشات رهبری مبنی بر لزوم کاهش وابستگی به دلار، اکنون بهترین فرصت برای استفاده از ارزهای محلی در تجارت دوجانبه فراهم شده است. افغانستان نیز آمادگی پذیرش ریال را دارد و اگر بانک مرکزی زیرساخت‌های لازم را فراهم کند، می‌توانیم صادرات به این کشور را به شکل قابل توجهی افزایش دهیم.

تجارت یک‌طرفه با افغانستان ماندگار نخواهد بود

وی خاطرنشان کرد: تجارت، امری دوسویه است. اگر تنها به صادرات یک‌طرفه فکر کنیم و بدون هماهنگی و درک شرایط طرف مقابل، دستورالعمل‌هایی را از داخل دیکته کنیم، این روند پایدار نخواهد ماند. در حال حاضر، دولت طالبان از مشاوران اقتصادی خبره بین‌المللی بهره‌مند است و حتی کشورهایی که به‌ظاهر این دولت را به رسمیت نمی‌شناسند، روابط اقتصادی مؤثری با افغانستان برقرار کرده‌اند. در حالی‌که ما از این عرصه مهم غافل مانده‌ایم. پیشنهاد ما این است که تجارت با افغانستان در اولویت برنامه‌های اقتصادی استان قرار گیرد و سازوکارهای متناسب با این همکاری دوجانبه طراحی و پذیرفته شود.

مذاکره برای صادرات دانش فنی و تجهیزات صنعتی به افغانستان

عبدالله یزدان‌بخش، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد نیز، با اشاره به محورهای مطرح‌شده در کمیته صنعت این اجلاس، اظهار کرد: در جریان این نشست، مباحث متنوعی میان دو طرف در حوزه‌های مختلف صنعت، گمرک، آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای، سرمایه‌گذاری، انتقال دانش فنی و صادرات ماشین‌آلات مطرح شد. از جمله موضوعات مهم، بررسی ظرفیت‌های موجود در مرز دوغارون و اسلام‌آباد برای برنامه‌ریزی و تسهیل ارتباطات گمرکی و صنعتی میان دو استان بود.

وی با اشاره به ظرفیت‌های آموزش‌های تخصصی، افزود: در این نشست پیشنهاد شد که با راه‌اندازی واحدهای آموزشی فنی‌وحرفه‌ای در مناطق مرزی، زمینه ارتقای مهارت‌های فنی نیروهای افغانستانی فراهم شود. در همین راستا، مباحثی در زمینه انتقال دانش فنی و حمایت از ایجاد زیرساخت‌های آموزشی در دستور کار قرار گرفت.

یزدان‌بخش همچنین گفت: یکی از محورهای گفت‌وگو با فعالان اقتصادی هرات، بررسی زمینه‌های همکاری صنعتی در حوزه فرآوری محصولات باغی افغانستان بود. طرف افغان اعلام کرد که بخشی از محصولات باغی و میوه‌ای آن‌ها به‌صورت خام به فروش می‌رسد و خواهان خرید ماشین‌آلات ایرانی برای خشک‌کردن و فرآوری این محصولات هستند. حتی نمونه‌هایی از ماشین‌آلات ساخت داخل، خصوصاً تولیدات مشهد، مورد توجه آن‌ها قرار گرفت و توافق شد که پیگیری‌هایی برای ارائه قیمت و شرایط فروش انجام شود.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، توانمندی‌های فنی و مهندسی ایران، به‌ویژه در طراحی و ساخت ماشین‌آلات، می‌تواند به‌عنوان یکی از محورهای صادرات به افغانستان توسعه یابد. کمیسیون صنعت اتاق مشهد این موضوع را به‌عنوان یکی از راهبردهای همکاری دنبال خواهد کرد.

یزدان‌بخش با اشاره به پیشنهاد شکل‌گیری منطقه آزاد صنعتی در نقطه مرزی دوغارون، افزود: این طرح از سوی ایران مطرح شد و در صورت موافقت طرف افغان، می‌تواند بستر مناسبی برای شکل‌گیری همکاری‌های پایدار صنعتی و انتقال فناوری باشد. البته در سمت افغانستان نیز منطقه اسلام‌آباد به‌عنوان قطب صنعتی مورد توجه قرار گرفته است.

وی تاکید کرد: با توجه به علاقه‌مندی مسئولان اقتصادی افغانستان به خرید تجهیزات، دانش فنی و سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت، لازم است ظرفیت‌های فنی مهندسی و صنعتی ایران با جدیت بیشتری به آن‌ها معرفی و از این فرصت برای گسترش صادرات صنعتی کشور استفاده شود.

تمرکز بر انتقال دانش، توسعه مهارت و اجرای پروژه‌های زیرساختی در افغانستان

سپس، محسن خندان‌دل، رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی، مشاوره‌ای و عمران اتاق مشهد، اظهار کرد: در پیش‌نویس تفاهم‌نامه همکاری میان خراسان رضوی و ولایت هرات، کمیته خدمات فنی و مهندسی و آموزش به‌عنوان یکی از محورهای تازه‌اضافه‌شده، نقش قابل توجهی ایفا کرد و در چهار محور اصلی وارد مذاکره و توافق با طرف افغان شد.

وی با اشاره به محور نخست گفت: مهم‌ترین موضوع، بازخوانی ساختار آموزش‌های مهارتی در کشور افغانستان بود. بر این باوریم که مهارت آموزی در این کشور نیازمند بازنگری جدی است و می‌توان با همکاری سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای و مرکز آموزش اتاق بازرگانی استان، دوره‌های تخصصی را به‌صورت حضوری و مجازی برگزار کرد. همچنین مقرر شد با طرف افغان برای احیای مرکز آموزش فنی‌وحرفه‌ای در هرات که حدود سه سال است تعطیل شده، همکاری لازم انجام شود.

خندان‌دل افزود: محور دوم گفت‌وگوها، پروژه‌های فنی و مهندسی به‌ویژه در حوزه‌های عمرانی و خدماتی بود. توافق شد که در قالب مطالعات میدانی و دریافت اطلاعات از طرف افغان، امکان‌سنجی اولیه برای تعریف پروژه‌های مشترک انجام شود. این پروژه‌ها می‌توانند شامل بازخوانی زیرساخت‌های شهری، عمرانی، راه‌سازی، انتقال آب و انرژی ـ به‌ویژه انرژی‌های نوین همچون بادی و آبی ـ باشند.

وی ادامه داد: در محور سوم، دو طرف درباره نحوه اجرای پروژه‌ها از طریق قراردادهای مشخص و مبتنی بر اطلاعات دقیق، به تفاهم اولیه دست یافتند. هدف این است که پروژه‌ها با اتکا بر اطلاعات معتبر و نیازسنجی واقعی و از طریق مشارکت بخش خصوصی، وارد فاز اجرا شوند.

خندان‌دل تاکید کرد: هیچ پروژه‌ای بدون وجود کنسرسیوم مشترک، چهارچوب مطالعاتی استاندارد و پروتکل مشخص به‌صورت پایدار پیش نخواهد رفت. بر همین اساس، مقرر شد با انجام مکاتبات و مذاکرات لازم، بستر لازم برای تدوین و توافق بر سر یک چهارچوب مطالعاتی مشترک فراهم شود. این استانداردها به گونه‌ای تنظیم خواهند شد که حتی اگر در آینده مجریان فعلی حضور نداشتند، پروژه‌ها بتوانند توسط دیگران بر اساس همان پروتکل ادامه یابند.

تدوین برنامه مشترک کشاورزی و دامپروری میان خراسان رضوی و هرات

احمد سلحشور، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، از انعقاد یک تفاهم‌نامه همکاری میان این کمیسیون و اتاق زراعت و مالداری افغانستان خبر داد و گفت: هدف اصلی از امضای این تفاهم‌نامه، ایجاد چهارچوبی نظام‌مند و بلندمدت برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های متقابل، تبادل دانش فنی، توسعه تجارت محصولات کشاورزی و دامی و زمینه‌سازی برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک با رویکرد توسعه منطقه‌ای و تامین منافع دوسویه است.

وی با اشاره به چالش‌های موجود در تامین علوفه در کشور افزود: در صورت صدور مجوزهای لازم از سوی سازمان قرنطینه، امکان واردات علوفه از افغانستان به ایران فراهم خواهد شد که می‌تواند به بهبود وضعیت تامین خوراک دام در کشور کمک کند.

سلحشور در ادامه گفت: در حوزه دام و گوشت، قرار شد ایران در زمینه تجهیز و ارتقاء کشتارگاه‌های افغانستان همکاری کند. استانداردسازی این مراکز و رعایت الزامات بهداشتی، از جمله محورهای توافقات انجام‌شده در این زمینه بود. همچنین گفت‌وگوهای مؤثری با طرف افغان، به‌ویژه نمایندگان اتاق زراعت و مالداری و نهادهای دولتی مربوطه صورت گرفت که به آشنایی بهتر و درک مشترک از ظرفیت‌های همکاری انجامید.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق مشهد تاکید کرد: توافق شد طی دو ماه آینده، جلسات کارشناسی برای تدوین جزئیات این تفاهم‌نامه برگزار شود و طرفین با تدوین یک چهارچوب دقیق، برای اجرایی‌سازی مفاد آن گام بردارند. مقرر شده پس از نهایی شدن این سند، نشست مشترک دیگری نیز برگزار شود تا روند اجرای توافقات با سرعت بیشتری دنبال شود.

ایجاد آزمایشگاه مواد معدنی در هرات و نمایشگاه دائمی در مشهد، دو گام فوری در همکاری با افغانستان

غلامرضا نازپرور، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق مشهد نیز، با اشاره به اینکه مذاکرات با رویکرد اجرایی پیش رفت، اظهار کرد: دو پیشنهاد مشخص و عملیاتی در حوزه معدن در این نشست ارائه شد که مورد استقبال طرف افغانستانی قرار گرفت؛ نخست، ایجاد یک آزمایشگاه تخصصی آنالیز مواد معدنی در هرات با همکاری یکی از شرکت‌های تخصصی عضو خانه معدن ایران بود؛ و دوم، برپایی یک نمایشگاه دائمی مواد معدنی افغانستان در ایران به‌منظور معرفی ظرفیت‌های این کشور به سرمایه‌گذاران ایرانی.

نازپرور افزود: افغانستان تنوع قابل توجهی از مواد معدنی دارد؛ اما بسیاری از فعالان معدنی ایران اطلاعات دقیقی درباره این ذخایر ندارند. ایجاد نمایشگاه دائمی می‌تواند پنجره‌ای باشد برای شروع همکاری‌های جدی در حوزه سرمایه‌گذاری، فرآوری و صادرات مشترک.

وی همچنین به مذاکرات صورت‌گرفته در حوزه اکتشاف، استخراج، مشاوره فنی، امکان‌سنجی، تامین تجهیزات و حتی آموزش‌های تخصصی مانند گوهرسنگ‌ها اشاره کرد و گفت: در خصوص فرآوری سنگ‌های ساختمانی افغانستان در واحدهای صنعتی خراسان رضوی نیز توافق اولیه صورت گرفت تا امکان ورود موقت این سنگ‌ها، فرآوری در ایران و صادرات مجدد فراهم شود.

به گفته نازپرور، افغانستان می‌تواند از ظرفیت‌های فنی و تکنولوژیک ایران بهره‌مند شود و در مقابل، ایران نیز از مواد معدنی متنوع این کشور استفاده کند. این همکاری می‌تواند نمونه‌ای واقعی از یک تعامل اقتصادی برد-برد باشد.

گزارش تصویری ششمین نشست کمیته مشترک اقتصادی استان خراسان رضوی و ولایت هرات افغانستان