در این گزارش، اقدامات و عملکرد اتاق مشهد در حوزه‌های خدمات بازرگانی و ارتباط با اعضاء و فعالان اقتصادی، آموزش و شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی را در گفت‌وگو با مسوولان هر بخش بررسی کرده‌ایم. شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی، از سال ۱۳۸۹ به عنوان نهادی قانونی و فراقوه‌ای به منظور برقراری ارتباط بی‌واسطه بین حاکمیت و فعالان اقتصادی بخش خصوصی و تعاونی کشور شروع به فعالیت کرده است. همزمان با شکل‌گیری شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی در سطح ملی، شوراهای گفتوگوی استانی نیز با تصویب ماده ۱۳ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار از سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را آغاز کردند تا زیر نظر استاندار با همکاری روسای اتاق‌های استان و استقرار دبیرخانه شورا در اتاق‌های بازرگانی استانی، درخواست تشکل‌ها و فعالان اقتصادی استان خود را دریافت و با مشارکت دستگاه‌ها و مسوولان محلی، در راستای بهبود محیط کسب و کار استان عمل کنند.
تعامل مجدانه قوه قضائیه با شورای گفت‌وگو
به گفته علی اکبر لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، این دبیرخانه مرجعی در درون اتاق بازرگانی برای ارجاع موضوعات مرتبط با موانع کسب و کار است تا بهترین راهکارها برای حل و فصل این موانع شناسایی و در نهایت در شورای گفت‌وگو مطرح شود. لبافی می‌افزاید: در شورای گفت‌وگو ارکان حاکمیت و نمایندگان سه قوه در کنار بخش خصوصی حضور دارند و در باره موضوعات استان بحث و تبادل نظر کرده و پیشنهادهای را پیگیری می‌کنند. لبافی در باره فرایند پیگیری مشکلات بخش خصوصی از سوی شورای گفت‌وگو می‌گوید: دبیرخانه شورای گفت‌وگو بخشی از موضوعات را از طریق فعالان اقتصادی و بخشی را هم از سوی دستگاه‌های اجرایی دریافت می‌کند. این دبیرخانه به منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های کارشناسان متخصص این موضوعات را به کمیسیون‌های تخصصی اتاق بازرگانی که متشکل از نمایندگان مراجع مختلف هستند، ارجاع می‌دهد و پس از بررسی کارشناسی به دبیرخانه ارسال می‌شود. در ادامه دبیرخانه با برگزاری جلسه و دعوت از مسوولان دستگاه‌های اجرایی مرتبط موضوع را مطرح کرده و با ارائه پیشنهاد نهایی به شورای گفت‌وگو ارسال می‌کند و درصورت حل و فصل نشدن در این شورا به دولت و مجلس ارسال می‌گردد. لبافی در باره تعامل ۳ قوه با شورای گفت‌وگو معتقد است در این سال‌ها قوه قضائیه بیشترین تعامل را با این شورا داشته و به جد در حل و فصل مشکلات همکاری می‌کند. وی با اشاره به اقدامات این شورا در باره حل و فصل برخی از موانع و مشکلات استانی می‌گوید: با پیگیری‌های به عمل آمده در ماه‌های اخیر توقف‌ها در پایانه مرزی دوغارون با نوبت‌دهی و تامین امکانات از ۴-۵ روز به حداقل رسیده است. همچنین طرح استاد و شاگردی و آموزش در محیط واقعی کار که در سطح استان شروع شده بود در سطح ملی اجرا شد. طرح حل و فصل اختلافات کارگری از طریق تفاهم و گفت‌وگو در محیط کار هم از موضوعاتی بود که در خراسان رضوی پایه‌ریزی شد. البته با تغییر دولت‌ها مدتی اجرای این طرح متوقف شد اما از سال گذشته بار دیگر به مرحله اجرا درآمد و با پیگیری‌های و پیشنهادهای شورای گفتوگوی استان، ۳ماه قبل وزیر کار این طرح را برای اجرا به سراسر کشور ابلاغ کرد.
مصوبه‌ای به نفع شرکت‌های دانش‌بنیان
به گفته لبافی با مصوبه شورای گفت‌وگو در ماه‌های اخیر، قرار است برای شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۱۰۰ هکتار زمین در شهرک‌های صنعتی توس و ۱۰۰ هکتار هم در شهرک ماشین‌سازی توس اختصاص یابد که این موضوع در دست اقدام است. وی با اشاره به پیشنهادهای، پیگیری‌ها و اقدامات شورای گفت‌وگو در دوره نهم در خصوص برخی مشکلات فعالان بخش خصوصی، می‌گوید: حل‌وفصل مشکلات ناشی از عدم‌ثبت ارزش دارایی‌های نامشروع در ادارات ثبت به عنوان سرمایه آورده، حل‌وفصل مشکلات شهرک صنعتی شماره ۵ مشهد، پیگیری مسائل شهرک‌های صنفی صنعتی در حوزه اتاق اصناف، حل‌وفصل مشکلات تعاونی یارانه ثامن، حل وفصل مشکلات انشعابات مجتمع درودگران و پنجره‌سازان، استانی کردن کمیسیون عالی معادن، مصوباتی در خصوص صنایع محور غرب مشهد، رفع موازی کار‌ی‌ها در تفاهم نامه‌های حوزه‌های حملونقل، پایانه‌ها، استاندارد، معاونت غذا ودارو و دامپزشکی، ابلاغ و اجرای استقرار واحدهای تولیدی به عنوان محل اخذ مالیات عوارض ارزش افزوده، آیین‌نامه یکسان‌سازی بانک‌ها به منظور تهاتر بدهی‌های بخش خصوصی و بانک‌ها درقالب اسناد خزانه و رفع افزایش شدید تعرفه‌های گاز ۷۰۰ واحد تولیدی، از مواردی است که در شورای گفت‌وگو پیگیری و به نتیجه رسید. لبافی با تاکید بر ادامه پروژه راه‌آهن خواف به هرات با پیگیری‌های شورای گفت‌وگو اظهار می‌کند: این پروژه که در سال ۹۶ با سرمایه‌گذاری بیش از ۲هزار میلیارد تومان عملیات اجرایی آن به پایان رسیده بود، به دلایلی متوقف و به ریل‌ها آسیب وارد شده بود. با پیگیری شورای گفت‌وگو بهسازی این پروژه در حال انجام است و تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد. وی تاکید می‌کند: اغلب این موضوعات از طریق کمیسیون‌های اتاق خراسان رضوی استخراج و به این شورا ارجاع داده شده است.
نگاهی به عملکرد حوزه خدمات بازرگانی اتاق خراسان رضوی
فعالان اقتصادی، صرف‌نظر از آنکه برای کسب و کار و تجارت خود نیازمند کارت بازرگانی باشند یا نه؛ می‌توانند با عضویت در اتاق‌های بازرگانی، از خدمات متعدد دیگری بهره‌مند شوند و در کنار آن، بخشی از جریان فعالیت تشکلی بخش‌خصوصی باشند. این موضوع ذیل واحدهای «خدمات بازرگانی» و «دفتر ارتباط با اعضاء و فعالان اقتصادی» اتاق مشهد تعریف شده است. به گفته «علیرضا عزیزی»، سرپرست واحد خدمات بازرگانی اتاق خراسان رضوی، وظایف این واحد صدور و تمدید کارت عضویت اعضا، صدور و تمدید کارت بازرگانی، صدور گواهی مبدا و همچنین اسناد تجاری موردنیاز بازرگانان و اعضای اتاق است. صدور گواهی‌های موردنیاز اعضای اتاق و بازرگانان برای ادارات مختلف در داخل و خارج از کشور هم از وظایف واحد خدمات بازرگانی است. عزیزی می‌گوید: صدور کارت بازرگانی و اسناد تجاری در واقع مجوز صادرات و واردات بوده و مسوولیت مهمی است. اسناد تجاری در کشورهایی که مخاطبین ما فعالیت می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرد و مطابقت این کارت‌ها بر اساس آیین‌نامه‌ها و مستندات صحیح از اهمیت خاصی برخوردار است. در این دوره سعی شده است تا این مراحل به صورت الکترونیکی انجام گیرد تا ارباب رجوع بتواند برای انجام فرایند با ورود به سامانه مربوطه، در مرحله اول اطلاعات لازم را بارگذاری کند که در صورت تکمیل و صحت مدارک به متقاضیان به صورت پیامکی اطلاع‌رسانی می‌شود تا برای برابر با اصل کردن مدارک به اتاق مراجعه کنند. در حوزه اسناد تجاری هم در نظر داریم تا مراحل صدور به صورت الکترونیکی باشد تا اسناد کاغذی کلا حذف شود البته لازمه تحقق این امر برقراری ارتباط با کشورهای هدف تجار و بازرگانان است که پیشنهاد آن به اتاق ایران داده شده است و اتاق ایران کشور روسیه را به عنوان پایلوت برای این منظور در نظر گرفته است.
افزایش حوزه‌های مشاوره‌ای اتاق مشهد در بخش ارتباط با اعضاء و فعالان اقتصادی
سرپرست دفتر ارتباط با اعضا و فعالان اقتصادی اتاق خراسان رضوی در خصوص برنامه‌های این دفتر که مکملی بر ماموریت‌های اصلی پارلمان بخش خصوصی استان است، می‌گوید: اهتمام ما در این دفتر، پیگیری درخواست‌ها و دغدغه‌ها و راهکاریابی برای حل چالش‌های پیش روی بخش خصوصی از طریق کارگروه‌های گوناگون و نیز ارائه مشاوره در حوزه‌های مختلف به فعالان اقتصادی (از امور گمرکی گرفته تا قوانین صادرات و واردات، مطالعات بازار، تامین اجتماعی، مالیات، امور بانکی و…) بوده است.
عزیزی می‌افزاید: برخی از مشکلات، مسائل و چالش‌های پیش روی فعالان اقتصادی به همت دفتر ارتباط با اعضا و فعالان اقتصادی، در کارگروه‌های مختلفی با ساختار قانونی، بررسی و پیگیری می‌شود. نمونه آن نیز گروه کاری مالیات، تامین اجتماعی و گمرک ذیل ستاد تسهیل است که راهبری آن بر ذمه اتاق گذاشته شده است.
سه کمیته هم در بحث رفع مشکلات و پایش مسائل عمده حوزه تجارت خارجی ایجاد کرده‌ایم. در بخش مشاوره هم علاوه بر ارائه راهکار از سوی خُبرگان هر حوزه، در دو موضوع تامین اجتماعی و مالیاتی نیز مشاوران ما در هیات‌های حل اختلاف این دو بخش حضور دارند و ضمن راهنمایی، نماینده فعال بخش خصوصی در این هیات‌ها میباشند.
عزیزی در ادامه می‌گوید: ما نمایندگان اتاق را در سطح استان و شعبات مختلف هیات‌های حل اختلاف تامین اجتماعی و مالیات در شهرستان‌ها فعال کردیم تا به بهترین نحو مشکلات فعالان اقتصادی را در این حوزه‌ها حل کنند البته از فعالان اقتصادی انتظار داریم تا پیش از ارجاع اختلافات به هیات حل اختلاف از مشاوره‌های اتاق در این زمینه استفاده کنند. وی تصریح می‌کند: از خدماتی که در حوزه دفتر ارتباط با اعضاء و فعالان اقتصادی اتاق خراسان رضوی تعریف شده است، ارائه مشاوه در حوزه‌های مالیاتی، تامین اجتماعی، گمرک، قوانین و مقررات صادرات و واردات، مطالعات و تحقیقات بازار، کارت بازرگانی، بانکی، حقوقی و داوری و… است. راه‌اندازی سیستم الکترونیکی نوبت‌دهی مشاوران اتاق در سال ۱۳۹۸، ظرفیتی را فراهم کرد تا مخاطبان با سرعت بیشتری به خدمت رایگان مشاوره دست پیدا کنند. عزیزی خاطرنشان می‌کند: تعداد مشاوران حوزه‌های مختلف مانند مشاوره در امور گمرکی، قوانین و مقررات صادرات و واردات، کارت بازرگانی و گواهی مبدا و حوزه مطالعات بازار در دوره نهم نسبت به دوره‌های قبل افزایش یافته است. همچنین برای تسهیل در امور، امکانات برای ارتباط مجازی وتبادل اطلاعات با اتاق برای اعضا فراهم شده است. نرم‌افزار دایرکتوری اعضا هم در حال راه‌اندازی است که تا دوماه دیگر رونمایی خواهد شد.
خدمات آموزشی اتاق مشهد در دوره نهم
مرکز آموزش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، مجری برنامه‌های آموزشی اتاق مشهد، در راستای توانمندسازی و ارتقا دانش و آگاهی اعضای اتاق و فعالان اقتصادی است. اتاق خراسان رضوی از معدود اتاق‌های کشور است که ساختمان و بخش مجزایی برای ارائه آموزش‌ها دایر کرده است. به گفته «پیام رشیدی»، سرپرست مرکز آموزش اتاق بازرگانی خراسان رضوی، این مرکز به منظور ساماندهی آموزش‌ها و جمع‌آوری اطلاعات، سامانه آموزشی و پرتال جامع آموزشی ایجاد کرده است و مخاطبان که اعضای اتاق هستند می‌توانند با ورود به این سامانه به سهولت در دوره‌های آموزشی ثبت‌نام و نیازهای خود را اعلام کنند.
رشیدی می‌افزاید: در واقع این سامانه برای تسهیل ارتباط مخاطبان با مرکز آموزش و ارائه خدمات با احصا نیازها از سال ۹۶ ایجاد شده و در دوره نهم اتاق، به بلوغ و پویایی رسیده است.
وی با اشاره به دوره‌های آموزشی برگزار شده در مرکز آموزش اتاق بازرگانی می‌گوید: از آغاز دوره نهم اتاق تاکنون قریب به ۵۵۰ دوره آموزشی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برگزار شده است که در این دوره‌ها بیش از ۱۲هزار نفر از فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان به آموزش مهارت‌های کسب و کار، بازرگانی بین‌المللی، حملونقل، حوزه مربوط به قوانین کسب و کار به میزان حدود ۲۵۲هزار نفر ساعت تحت آموزش قرار گرفتند. به گفته رشیدی ۴۰درصد از خدمات آموزشی در حوزه تجارت و مهارت‌های بازرگانی خارجی، ۳۰درصد در حوزه آموزش دوگانه شغلی، ۱۰درصد در حوزه حملونقل، ۵درصد در حوزه آموزش مهارت‌های کسب و کار و قوانین و مقررات و ۱۰درصد آموزش‌ها هم مربوط به مدیران، کارکنان، تشکل‌های اقتصادی، مدیران و کارکنان اتاق بوده است. افزون بر فعالان اقتصادی و اعضای اتاق، ۱۰درصد از مخاطبان دوره‌های آموزشی را دانشجویان تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین ویژگی مرکز آموزش اتاق بازرگانی مشهد در دوره نهم توجه به آموزش‌های تشکلی و و اهمیت به آموزش جوانان و نوجوانان بوده است. رشیدی با بیان این نکته، از برگزاری دوره‌های «فرهنگستان نوآوری» در دوره نهم اتاق بازرگانی خراسان رضوی یاد می‌کند و می‌گوید: این دوره‌ها با هدف حمایت از نسل نوجوان و جانشین‌پروری راه‌اندازی شده است. در این بخش با فراخوان نوجوانان علاقه‌مند به کارآفرینی و مهارت‌های کسب و کار، برای طی دوره‌های آموزشی ثبت‌نام می‌کنند و با دارا بودن استاندارهای لازم و انجام آزمون پذیرش می‌شوند. البته برای این دوره‌های آموزشی، یارانه قابل‌توجهی معادل ۹۵درصد هزینه آموزش‌ها از سوی اتاق پرداخت می‌شود و علاقه‌مندان بسیاری در آزمون ورودی شرکت می‌کنند.
سرپرست مرکز آموزش اتاق بازرگانی خراسان رضوی، در باره طراحی دوره‌های آموزشی کارشناس حرفهای و مدیر ارشد بازرگانی خارجی نیز می‌گوید: ۳دوره آموزشی در حوزه‌های حملونقل، صادرات و واردات، دیجیتال مارکتینگ در سطح کارشناس حرفهای و مدیر بخش طراحی شده است. با توجه به اینکه بیشتر آموزش‌ها در حوزه تجارت است ۲ دوره خاص کارشناس حرفهای و مدیر ارشد بازرگانی خارجی طراحی شده که در بخش کارشناس حرفهای ۲ دوره در سال گذشته برگزار شد و دوره مدیریت ارشد بازرگانی خارجی هم در سال آینده برای افرادی که دوره اول را گذرانده‌اند، برگزار خواهد شد که به سطح مدیر ارشد بازرگانی خارجی ارتقا می‌یابند. همچنین ۲ دوره مدیریت اجرایی درحوزه حملونقل و صادرات و واردات با همکاری دانشگاه فردوسی برگزار شده که بخش‌های مربوط به آموزش‌های حرفهای این دوره‌ها در مرکز آموزش برگزار شده است و مدارک آن از سوی دانشگاه فردوسی صادر می‌گردد. دوره‌های مدیریت ارشد منابع انسانی و دیجیتال مارکتینیگ نیز طراحی شده و سال آینده اجرا خواهد شد.
رشیدی پروژه آموزش دوگانه شغلی ایران و آلمان را از پروژه‌های مهم مرکز آموزش می‌داند و اظهار می‌کند: این پروژه با همکاری مرکز آموزش فنی و حرفهای انجام شد و هدف آن ارتقا و ایجاد مهارت در آموزشگاه فنی و حرفهای و نیز محیط واقعی کار برای افرادی است که مایلند وارد بازار کار شوند. وی خاطرنشان می‌کند که مرکز آموزش اتاق بازرگانی خراسان رضوی از اولین اتاق‌های کشور بود که با شروع پاندمی کرونا و تعطیلی کشور، به سرعت آموزش را از طریق پلت‌فرم‌های مجازی راه‌اندازی کرد و به صورت آنلاین ارائه می‌کرد. سرپرست مرکز آموزش اتاق مشهد معتقد است که بنگاه‌های اقتصادی باید با مرکز آموزش اتاق ارتباط مستمر داشته باشند و نیازهای خود را به این مرکز اعلام، پیگیری و مطالبه کنند تا این مرکز با انگیزه و انرژی در خصوص رفع نیازها و حل مشکلات آنان گام‌های مثبتی بردارد.
