- امروز : جمعه - 2 آذر - 1403
- برابر با : Friday - 22 November - 2024
اخبار ویژه
تصویب آیین نامه مکاتبات اداری اتاق خراسان رضوی
عزم ایران و افغانستان برای توسعه تجارت ریلی
درخواست توسعه همکاری‌های ایران و ازبکستان در حوزه حمل‌ونقل ریلی
مس مورد نیاز تولیدکننده از کشور قاچاق می‌شود/ اختلاف قیمت مس در ایران و جهان
راهکارهای بهبود فرایند رفع تعهد ارزی و استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات
پیشنهاد دریافت ضمانت از صادرکنندگان به جای رفع تعهد ارزی
لزوم توجه به سنت‌های کارآمد گذشتگان در حوزه مدیریت منابع آب
تاکید بر توسعه روابط تجاری و گردشگری خراسان رضوی با ازبکستان
صنعت ایران
حمایت صنعتی در بیراهه
تحلیل بخش صنعت در ایران نشان می‌دهد که به‌رغم رشد این بخش طی چند دهه گذشته نوسانات آن نیز بسیار زیاد بوده است. براساس شاخص ارزش‌افزوده، عمده‌ترین صنایع کشور مبتنی بر مزیت انرژی ارزان، دسترسی به منابع معدنی و همچنین کشاورزی هستند. همچنین متوسط نسبت واردات واسطه‌ای به ارزش تولیدات در کل اقتصاد ایران ۵.۸درصد و متوسط مذکور برای بخش صنعت ۱۱.۸درصد است. این امر نشان می‌دهد که بخش صنعت در ایران وابستگی بیشتری به واردات برای تولید دارد. همچنین بررسی تحولات شاخص‌های مختلف علم و فناوری در بخش صنعت در ایران نشان می‌دهد که از سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ شمسی، روند ارتقای فناورانه در بخش صنعت کشور به کندی پیش می‌رود. سیاستهای حمایتی از بخش صنعت نیز یا به‌‌‌درستی در جهت توانمندسازی و ایجاد قابلیت‌‌‌های رقابتی و فناوری صنایع مذکور نبوده یا با ایجاد انحصار سبب کاهش انگیزه رشد و نوآوری در این صنایع شده است. دخالت دولت در قیمت‌گذاری، مدیریت غیرمستقیم دولت و... همچنین باعث شده است تا تاثیر حمایت‌‌‌های دولتی از صنایع خنثی شود.
افق پرچالش صنعت ایران
بررسی صنعت ۱۷ کشور در حال توسعه در خاورمیانه و شمال آفریقا (MPO)، نشان از رشد صنعتی در سه‌سال اخیر دارد. صنعت ایران پس از رشد ۷.۸درصدی در ۲۰۲۰ و افزایش ۳.۲درصدی در ۲۰۲۱، در سال ۲۰۲۲ با نرخ رشد ۷.۴درصدی یکی از بالاترین ارقام رشد صنعتی در منطقه را داشته است. با این حال، پیش‌بینی می‌شود این رشد برای سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ به تدریج کاهش یابد که نشان از چالشهای اساسی اقتصاد دارد.
هزینه کیفی انزوای صنعتی
ایران در رتبهبندی شاخص پیچیدگی اقتصادی، به رغم اتخاذ سیاستهای متعدد و خودتحریمی برای رسیدن به خودکفایی صنعتی، جایگاه بالایی نسبت به کشورهای منطقه ندارد. این به آن معناست که در تولیدات و صادرات کشور از دانش پیچیده‌ای استفاده نمی‌شود و کالاهایی اغلب ساده تولید و صادر می‌شود. براساس آمارهای منتشرشده از سوی مرکز توسعه دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۲۱، ایران در شاخص پیچیدگی اقتصادی، رتبه ۷۳ را از میان ۱۳۳کشور جهان به خود اختصاص داده که بیانگر این است که کالای ایرانی از لحاظ دانش و فناوری تولید در سطح بالایی قرار ندارد. اما اگر بخواهیم دقیقتر به اوضاع کیفیت صنعت و تولیدات بپردازیم، بررسی میزان محصولات با فناوری بالا در سبد محصولات غیرنفتی صادراتی، تصویر روشنتری ارائه می‌دهد.
هشت تنگنای تولید ۱۴۰۲
بخش تولید در سال پیش‌رو چه سرنوشتی خواهد داشت؟ این بخش از اقتصاد ایران که فعلا از رکود دور مانده، نیازمند اتخاذ تدابیر مناسب است تا در سال۱۴۰۲ بتواند همچنان کار خود را با رونق نسبی پیش برد. سیاستهای اجرایی در حوزه‌های مختلف اما مسیر پیش‌روی بخش صنعت را با ابهام روبه‌رو کرده است. ازآنجا‌که در سال‌های گذشته بیشترین تاثیر بر بخش تولید از مسیر سیاست‌هایی نظیر سیاست پولی، مالی و سایر سیاستهای دولتی رخ‌داده، توجه سیاستگذار به نحوه تنظیم اقتصاد در سال۱۴۰۲ از زاویه اثرگذاری بر صنایع کشور حیاتی است.
دهه خاموش خلق ارزش
صنعت ایران ۱۰ سال در خلق ارزش درجا زده است. بنا به گزارشی که یونیدو منتشر کرده، طی یک دهه و حدفاصل سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ میزان خلق ارزش در بخش صنعت ایران ثابت مانده است؛ درحالی‌که طی دهه پیش از آن، رشدی سه برابری در خلق ارزش صنعتی ایران رخ داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران از نظر رقابت‌پذیری صنعتی نیز عملکردی مناسب ندارد و علاوه بر این، سهم فناوری‌های نو در صنعت کشور بسیار پایین است.
دوپینگ آماری رونق تولید؟
تولید در نیمسال اول۱۴۰۱ شرایط متزلزلی داشت که بعضا در گزارش‌های شامخ صنعت و شاخص تولیدات بورسی نشانه‌های آن رویت شد. با این‌حال انتشار آخرین نسخه از گزارش کالاهای منتخب صنعتی تصویر دقیق‌تری از عملکرد بخش تولید ارائه کرده است. بارزترین ویژگی گزارشی که وزارت «صمت» تهیه کرده، فقدان حضور کالاهای مهم نظیر پتروشیمی است.
