فرصت‌سوزی در دشت‌های دارویی خراسان رضوی

هر چند تمام این امتیازات نشان‌دهنده جایگاه 
خراسان رضوی در موضوع گیاهان دارویی است؛ اما از تهیه سند توسعه ملی گیاهان دارویی ۱۰ سال گذشته و این سند نتوانسته اهداف خود را محقق کند؛ ولی شنیده شده به دلیل اینکه استان اصفهان زمینه قوی‌تری در فراوری گیاهان دارویی دارد، قرار است به عنوان هاب گیاهان دارویی کشور انتخاب شود.
در جلسه بهمن ماه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی در موضوع به‌روزرسانی و تنظیم آیین‌نامه‌های سند ملی توسعه گیاهان دارویی گفت: به جز مسائل مالی، هیچ مانعی برای توسعه کشت گیاهان دارویی در استان وجود ندارد. موضوع اصلی برای توسعه فعالیت در این حوزه، تعیین الگوی کشت است که بر عهده سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد و این سازمان باید متناسب با ظرفیت‌ها، محدودیت‌های منابع آبی و شرایط اقلیمی استان، الگوی کشت مناسب را ارائه دهد. کشت محصولات مختلف در این استان، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است. یک طراحی مناسب بر پایه الگوی کشت علمی می‌تواند ارزش افزوده قابل‌توجهی برای خراسان رضوی به همراه داشته باشد.
به دنبال صحبت‌های استاندار خراسان رضوی، در ادامه این جلسه مقرر شد برش استانی سند ملی توسعه گیاهان دارویی خراسان رضوی در جلسه اردیبهشت ماه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی تدوین و ارائه شود و تا زمان برگزاری این جلسه پیگیری‌های لازم توسط این دبیرخانه شورا صورت بگیرد.

جلسات برای تدوین برش استانی سند توسعه ملی گیاهان دارویی ادامه دارد
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درباره اینکه آیا برش استانی سند ملی توسعه گیاهان دارویی تدوین شده یا خیر، ضمن اشاره به جلسه بهمن ماه سال گذشته این شورا عنوان کرد: تهیه سند توسعه گیاهان دارویی استان مطرح و مقرر شد جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و معاونت غذا و دارو در مدت دو ماه این سند را تنظیم و در جلسه اردیبهشت این شورا ارائه کنند. پس از پیگیری‌های فراوان برای بررسی اقدام‌های دستگاه‌ها، در چند روز گذشته جلسه‌ای برگزار شد تا این دستگاه‌ها گزارش کاری خود را ارائه دهند.

علی‌اکبر لبافی گفت: براساس گزارش کارهای ارائه شده منابع طبیعی مسئول مشخص کردن مراتع استان برای کشت گیاهان دارویی وظیفه خود را انجام داده بود و همه مراتع شناسایی شده و معاونت غذا و دارو در موارد فراوان تکلیف دارد که هنوز نتوانسته از مرکز پاسخ لازم را بگیرد که از جمله آن ایجاد آزمایشگاه تخصصی منطقه شرق کشور است. جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی  متولی این سند هستند و این انتظار را داشتیم که این دو دستگاه و معاونت غذا و دارو بیش از این تلاش کنند تا این اتفاق بیفتد.
وی در تکمیل گفته‌های خود اظهار کرد: خاستگاه اصلی برخی از گیاهان، خراسان رضوی است و با توجه به سطح گسترده زیر کشت و خشکسالی‌ها باید یک سند توسعه داشته باشیم. فقط بحث کشت گیاهان دارویی وجود ندارد و فراوری و تجارت آن‌ها هم مطرح است که این سند باید کامل باشد و کشت، فراوری و تجارت در آن دیده شود. سند ملی توسعه گیاهان دارویی در سال ۱۳۹۲ به صورت کشوری مصوب و تهیه شده؛ اما هیچ یک از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های آن از جمله تهیه برش‌های استانی به مرحله اجرا نرسیده و دیگر توقعی نیست که پس از ۱۲ سال از زمان تصویب سند ملی، برش استانی آن تهیه شود و بنابر درخواست بخش خصوصی و تأکید استاندار خراسان رضوی فراهم کردن این سند در دستور کار این شورا قرار گرفته است.

سند ملی توسعه گیاهان دارویی پس از ۱۲ سال به ایستگاه بازنگری رسید
رئیس دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان کرد: به روزرسانی باید در سطح ملی در سند توسعه گیاهان دارویی انجام شود؛ اما این سند در سال ۹۲ تصویب و ابلاغ شده است با گذشت بیش از ۱۰ سال و هدف‌گذاری‌هایی که تا افق ۱۴۰۴ در سند دیده شده بود  تنها حدود ۳۰ درصد آن در مسیر تحقق قرار گرفت و سایر مفاد و هدف‌گذاری‌های آن در برنامه‌ریزی‌های کلان و آیین‌نامه‌های اجرایی تحقق پیدا نکرده و با توجه به ظرفیت‌های خراسان رضوی پیشنهاد شد برش استانی سند باید تدوین شود.
سمیرا سبزواری گفت: محوریت ما این است بتوانیم سند توسعه گیاهان دارویی خراسان رضوی را تدوین کنیم که مصوباتش ابلاغ شد و با توجه به اینکه محوریت و متولی این حوزه، سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی خراسان رضوی با همکاری دستگاه‌های اجرایی هستند، به عنوان بخش خصوصی این درخواست را داشتیم که این سند با همکاری نمایندگان بخش خصوصی و همه متولیان این بخش تدوین شود. در جلسه چند روز گذشته متولیان قول دادند در جلسات فشرده با بخش خصوصی، تولیدکنندگان گیاهان دارویی و صادرکنندگان و حوزه‌های سلامت، دارویی و بهداشت تا پایان خرداد این سند نهایی شود.

وی تدوین سند براساس زنجیره تکمیل گیاهان دارویی را ضروری دانست و تصریح کرد: بحث ما این است که زنجیره کامل گیاهان دارویی یعنی تولید، فراوری و صادرات، درمان، ضوابط کیفی و استانداردها، آموزش و حتی موضوع عطاری‌ها و نظارت بر آن‌ها در این سند دیده شود تا به نوعی این سند بتواند همه ابعاد و موضوعات مربوط به گیاهان دارویی استان را پوشش دهد ضمن آنکه استان‌هایی مانند اصفهان، کرمانشاه و همدان در فراوری گیاهان دارویی جایگاه خوبی دارند.
رئیس دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درباره تعیین اصفهان به عنوان هاب گیاهان دارویی کشور اظهار کرد: مطالبی در این حوزه عنوان شده است که با توجه به ظرفیت‌هایی که اصفهان در فراوری گیاهان دارویی دارد و این استان زنجیره آن را کامل‌تر دیده، پتانسیل آن را دارد تا به عنوان هاب گیاهان دارویی انتخاب شود. این در حالی است که خاستگاه بسیاری از گیاهان دارویی خراسان بزرگ است و اگر سیاست‌گذاری‌ها به سمت جذب صحیح سرمایه‌گذاری در این بخش سوق داده شود این استان از ظرفیت بالایی در زنجیره ارزش گیاهان دارویی برخوردار است.

حرف آخر…
هر چند خراسان رضوی ظرفیت بالایی در گیاهان دارویی دارد و گیاهانی چون زیره سبز، نعنا فلفلی، گل‌ محمدی، آنغوزه، باریجه، زیره سیاه کوهی، خاکشیر، رازیانه، شیرین‌بیان و بالنگو جزو گیاهان اصلی هستند که در این استان کشت زراعی می‌شوند و از نظر سطح زیر کشت رقم قابل توجهی دارند؛ اما باید گفت براساس اطلاعات بدست آمده قرار است بازدیدهایی در زمینه انتخاب اصفهان به عنوان هاب گیاهان دارویی انجام شود که نشان‌دهنده جدی بودن این موضوع است. به هر حال انتخاب هر استانی با منطقه‌ای به عنوان مرکز یا هاب آن موضوع، فرصت‌هایی را مطرح می‌کند که می‌تواند مقدمه رشد و توسعه آن استان یا منطقه باشد و این پرسش را به میان می‌آورد که چرا باید فرصت‌های خراسان رضوی مانند انتخاب آذربایجان غربی به عنوان استان معین صادرات سیب، آغاز پروژه آزادراه حرم تا حرم، برقی‌سازی قطار مشهد-تهران، توسعه آزاد‌راه‌ها و سایر موضوعات دیگر یک به یک به استان‌های دیگر برود و در این میان خراسان رضوی برای فرصت‌تراشی، راه طولانی‌تری را در پیش بگیرد؟