قطعی‌های برق و مدیریت ناکارآمد انرژی، کشاورزی را به مرز بحران رسانده است

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، احمد سلحشور، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، با اشاره به تداوم بحران‌های اقلیمی و پیامدهای آن بر بخش کشاورزی گفت: شرایط آب و هوایی، خشکسالی شدید و افزایش دمای هفته‌های اخیر، کشاورزی استان را با چالش‌های بی‌سابقه‌ای روبه‌رو کرده است.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین معضلات امروز، قطعی‌های مکرر برق است که بر خلاف وعده‌های مسئولان، نه‌تنها بخش کشاورزی از آن مستثنا نشده بلکه این قطعی‌ها، به یکی از عوامل اصلی اخلال در فعالیت واحدهای تولیدی و کشاورزی بدل شده است. علیرغم پیگیری‌های مکرر سال گذشته و قول‌هایی مبنی بر خروج بخش کشاورزی از برنامه خاموشی، همچنان شاهد قطعی‌های گسترده در این حوزه هستیم.

سلحشور با اشاره به راهکارهای جایگزین از جمله تولید برق خورشیدی گفت: انتظار ما این است که در شرایط اضطراری، امکان استفاده مستقیم از برق تولیدی توسط سیستم‌های خورشیدی برای مصرف داخلی واحدها فراهم شود، نه اینکه صرفاً الزام به فروش آن به شبکه برق سراسری وجود داشته باشد. در غیر این صورت، تأمین برق اضطراری برای واحدهای کشاورزی به یک معضل جدی تبدیل خواهد شد.

تولیدکنندگان مرغ تخم‌گذار در آستانه ورشکستگی هستند

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به بحران‌های جدی در صنعت طیور، به‌ویژه مرغ تخم‌گذار، اظهار کرد: جای تأسف دارد که امروز تولیدکننده ما متضرر است. قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم تخم‌مرغ بین 46هزار تا ۵۰ هزار تومان است، در حالی‌که در مقاطعی نرخ بازار به ۱۵ هزار تومان هم رسید و اکنون نیز در حدود ۳۰ تا ۳۱ هزار تومان است. این اختلاف شدید، زیان‌های هنگفتی به تولیدکنندگان وارد کرده است. برخی واحدها تا ۹۰ درصد دچار زیان شده‌اند و این به معنای نابودی سرمایه‌هاست.

وی تصریح کرد: واحدهای تولیدی ما به دلیل تحریم‌ها، مشکلات تأمین نهاده و نوسانات نرخ ارز، در تنگنای جدی قرار دارند. سال گذشته در همین بازه زمانی ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار قطعه مرغ تخم‌گذار در استان داشتیم، اما امسال پس از حذف و کشتار اضطراری، این عدد با کاهش ۱.۲ میلیونی مواجه شده است. از سویی، در حالی همچنان تخم‌مرغ از استان‌های دیگر به افغانستان صادر می‌شود که استان ما بار تأمین بازار را بر دوش می‌کشد.

سلحشور  افزود: ورود افراد سرمایه‌دار غیرمتخصص که خارج از زنجیره‌های تولید فعالیت می‌کنند، باعث برهم خوردن تعادل بازار شده و تولیدکنندگان سنتی و قدیمی را به ورطه ورشکستگی کشانده است. در برخی استان‌ها نظیر آذربایجان و خوزستان، ظرفیت‌های جدیدی تا ۶ یا ۷ میلیون قطعه وارد چرخه تولید شده‌اند، در حالی که دو برابر نیاز فعلی کشور مجوز صادر شده است.

محمد صبور، دبیر کمیسیون کشاورزی اتاق خراسان رضوی نیز ضمن بیان دستور کار جلسه و تعیین اعضای کمیسیون و تقویم برگزاری جلسات، عنوان کرد: امید است در چهارچوب آیین‌نامه کمیسیون بتوانیم از ظرفیت تمام اعضا استفاده کنیم و با توجه به هماهنگی‌های به عمل آمده توسط هیئت رئیسه و برابر دستورالعمل کمیته‌های تخصصی، دربرخی از مشکلات و موضوعات که نیاز به همفکری و پیگیری دارد، بتوانیم به اتفاق نظر برسیم؛ این موضوعات توسط رئیس کمیسیون ابلاغ خواهد گردید.

کاهش ۳۲ درصدی بارندگی، زنگ هشدار برای کشاورزی خراسان رضوی است

در ادامه این جلسه، رسولی، مسئول بخش کشاورزی اداره کل هواشناسی استان به بررسی چالش‌های بخش کشاورزی استان با اشاره به بحران اقلیمی پرداخت و گفت: کاهش شدید بارندگی در خراسان رضوی به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های فعالان حوزه کشاورزی، معدن و صنعت تبدیل شده است. امروز دیگر نمی‌توان مسائل اقلیمی را صرفاً پدیده‌ای نظری دانست؛ بلکه همه ما آثار مستقیم آن را لمس می‌کنیم. فصل بهاری که باید همراه با بارندگی‌های مناسب و هوای مطلوب باشد، اکنون تبدیل به دوره‌ای نگران‌کننده از خشکی، کاهش بارش و آلودگی‌های زیست‌محیطی شده است؛ به‌گونه‌ای که حتی علوم پزشکی استان نیز به شکل مجازی هشدارهایی درباره تبعات مستقیم این شرایط بر سلامت عمومی صادر کرده‌اند.

رسولی با بیان اینکه مدیریت مصرف و تغییر نگرش در نحوه استفاده از منابع باید در دستور کار دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد، اظهار کرد: این وضعیت ایجاب می‌کند نهادهای دولتی با اصلاح الگوهای مصرف انرژی و منابع، بستر مناسبی برای گذر از بحران فراهم کنند. متأسفانه در برخی جلسات شاهد هستیم که امکانات سرمایشی و روشنایی بدون ملاحظات مصرفی استفاده می‌شود؛ در حالی که کشور نیازمند یک تحول واقعی در مدیریت انرژی است.

وی با استناد به آمارهای رسمی گفت: از ابتدای مهر تاکنون، استان خراسان رضوی تنها 121 میلی‌متر بارش دریافت کرده است؛ در حالی‌که در دوره بلندمدت 178 میلی‌متر بوده است. این بدان معناست که استان با کاهش 57میلیمتر بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت مواجه است؛ کاهشی که زنگ خطر جدی برای آینده کشاورزی، منابع آبی و امنیت غذایی استان به‌حساب می‌آید.

وی با تأکید بر ضرورت آگاه‌سازی عمومی گفت: اطلاع‌رسانی هدفمند و صادقانه به مردم باید در اولویت قرار گیرد. هدف از این آگاهی‌بخشی ترساندن نیست، بلکه ایجاد آمادگی اجتماعی برای مواجهه با شرایط پیچیده‌تر است. در غیر این صورت، مسیر مدیریت بحران از اهداف اصلی خود منحرف خواهد شد.

کاهش بارندگی در مشهد نگران‌کننده‌تر از میانگین استان است

رسولی با استناد به آمارهای بارندگی در سطح شهرستان‌های استان اظهار کرد: میزان بارش در مشهد تا این لحظه تنها ۱۳۶ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش چشم‌گیر 39 درصدی مواجه است. این آمار زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم مشهد به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر استان، نقشی کلیدی در مصرف و مدیریت منابع آبی دارد.

وی با نمایش نمودارهای مربوط به تغییرات بارندگی در استان افزود: وضعیت بارش در مشهد و سایر شهرهای پرجمعیت استان به‌وضوح در ناحیه کم‌رنگ‌تر نقشه قرار گرفته‌ است؛ به این معنا که بخش عمده‌ای از مناطق شهری و صنعتی خراسان رضوی در شرایطی بحرانی از حیث بارش قرار دارند. خط روند بارش‌ها نشان می‌دهد که از اوایل اردیبهشت‌ماه به بعد، فاصله معناداری میان وضعیت فعلی و سال گذشته ایجاد شده است.

رسولی ادامه داد: بررسی آماری به تفکیک شهرستان‌ها نشان می‌دهد که تقریباً تمامی مناطق استان، به‌جز شهرستان فریمان، کاهش بارش نسبت به دوره مشابه سال قبل را تجربه کرده‌اند. به‌ویژه در فروردین‌ماه، که انتظار بارش‌های مؤثر بیشتری وجود داشت، این روند کاهشی کاملاً مشهود است. بررسی وضعیت خشکسالی خراسان رضوی بر اساس شاخص SPEI نشان می دهدتا پایان فروردین حدود 82 درصد استان متاثر از خشکسالی می باشد. میانگین درجه حرارت نیز افزایش قابل ملاحظه داشته است بطوریکه میانگین دما از ابتدای سال زراعی تا 26 اردیبهشت 12.2 درجه سانتی گراد بوده که در مقایسه با میانگین بلند مدت (10.7درجه سانتی گراد) از افزایش 1.5 درجه برخوردار است.

وی افزود: متأسفانه این شرایط، فشار مضاعفی را بر منابع آبی، به‌ویژه در حوزه کشاورزی، صنعت و مصارف شهری وارد می‌کند. اگر این روند ادامه یابد و مدیریت صحیحی در تخصیص منابع آبی اعمال نشود، در تابستان با بحران‌هایی جدی در تأمین آب شرب و مصارف تولیدی مواجه خواهیم بود.

وی تأکید کرد: اکنون زمان آن است که با رویکردی علمی و با مشارکت همه‌جانبه بخش خصوصی و دولتی، نسبت به تدوین راهکارهای پایدار برای عبور از بحران کم‌آبی اقدام کنیم. آینده کشاورزی، صنعت، و حتی سلامت عمومی در گروی تصمیماتی است که امروز اتخاذ می‌شود.

نیازمند تدابیر فوری در حوزه آب و انرژی هستیم

مجید جعفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در ادامه این جلسه، با بیان اینکه شرایط کنونی استان در حوزه کشاورزی بسیار سخت و نگران‌کننده است، خواستار اتخاذ تدابیر فوری و حمایت‌های جدی برای عبور از این وضعیت شد.

وی با اشاره به اهمیت امنیت غذایی به عنوان یک مؤلفه سیاسی و استراتژیک برای کشور، افزود: اگر به اهمیت اجرای امنیت غذایی اعتقاد داریم، باید با حساسیت ویژه‌ای به وضعیت کنونی نگاه شود و تصمیمات کاربردی و اجرایی در کوتاه‌ترین زمان ممکن اتخاذ گردد.

جعفری با بیان اینکه استان خراسان رضوی در وضعیت خشکسالی شدید به‌سر می‌برد، تصریح کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان آماده همکاری کامل با دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی و نهادهای مسئول برای مدیریت این بحران است. بدون شک، در حوزه‌های مختلف از جمله دام، زراعت و تولیدات باغی و گلخانه‌ای، نیازمند حمایت جدی هستیم.

وی بیان کرد: افزایش قابل توجه قیمت نهاده‌ها و خدمات در تمامی حوزه‌های مرتبط با کشاورزی، فشار مضاعفی را بر تولیدکنندگان وارد کرده و چنانچه تدابیر لازم اتخاذ نشود، شاهد آسیب‌های جدی در زنجیره تأمین غذا خواهیم بود. از هم‌اکنون باید بسته‌های حمایتی و برنامه‌ریزی‌های مشخص برای کاهش تأثیر خشکسالی و بحران انرژی در دستور کار قرار گیرد تا بتوانیم از این شرایط دشوار عبور کنیم.

ضرورت بازنگری در تصمیم‌گیری‌های حوزه کشاورزی بر پایه واقعیت‌های میدانی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: ما در حوزه کشاورزی به نظامی نیاز داریم که بتواند بر مبنای اطلاعات واقعی، تحلیل دقیقی از وضعیت تولید ارائه دهد. به عنوان نمونه، نصب GPS روی ماشین‌آلات کشاورزی می‌تواند به‌صورت شبانه‌روزی اطلاعاتی از میزان فعالیت‌ها ارائه دهد اما نباید این ابزار به‌تنهایی به‌عنوان شاخص تصمیم‌گیری تلقی شود؛ چرا که هنوز مشخص نیست میزان مصرف سوخت هر تراکتور دقیقاً در کجا و برای چه فعالیتی صرف شده است.

جعفری تصریح کرد: ما با تولید بیش از نیاز نیز مشکلی نداریم، اما باید برای مازاد تولید برنامه‌ریزی کرد. فرهنگ مصرف داخلی باید تقویت شود و مجوزهای تولید متناسب با واقعیت‌ها صادر شود. تجربه نشان داده که تصمیم‌های مقطعی نمی‌توانند مشکلات کشاورزی را حل کنند و نگاه راهبردی ضروری است.

وی با تأکید بر لزوم همراهی همه نهادها و فعالان بخش خصوصی بیان کرد: اگر قرار است نسخه‌ای برای تولید ارائه شود، این نسخه باید مبتنی بر واقعیت‌های میدانی باشد. نمی‌توان انتظار داشت مشکلات تنها با تلاش یک نهاد یا بخش حل شود.

او همچنین خواستار تدوین الگوهای متفاوت برای هر شهرستان شد و گفت: شرایط اقلیمی و منابع آبی در نقاط مختلف استان متفاوت است و نمی‌توان نسخه واحدی برای همه مناطق پیچید. تجربه‌های موفق گذشته نشان داده که باید به‌صورت منطقه‌ای برنامه‌ریزی کرد. حتی در شرایط بحرانی نیز می‌توان با انتخاب درست الگوهای کشت، کشاورزی را به منبع درآمد پایدار تبدیل کرد. شرط آن، پذیرش واقعیت‌ها و فاصله گرفتن از تصمیم‌گیری‌های بر پایه توهمات است.

وی با اشاره به مسائل مربوط به واردات نهاده‌ها و آسیب‌هایی که به تولید داخل وارد شده، اظهار کرد: اگر تولید داخلی آسیب می‌بیند، باید سازوکار مشخصی در قالب کنسرسیوم‌ها برای تأمین نهاده‌های مورد نیاز طراحی شود. همچنین نقش بیمه کشاورزی باید بازتعریف و از انحصار خارج شود تا حمایت واقعی از تولیدکننده صورت گیرد.

جعفریان، عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی استان نیز، در ادامه این جلسه اظهار کرد: نصب GPS یکی از راهکارهای توزیع مناسب سوخت در بخش کشاورزی است، فقط نبایستی انحصاری برای شرکت‌های تامین کننده GPS به وجود آید .

سپس، محمدرضا خبیری، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق خراسان رضوی در خصوص مشکل واحدهای مرغداری اظهار کرد: هنگامی که تخم مرغ گران می‌شود حوزه‌های نظارتی ورود پیدا می‌کنند و موضوع در دستور کار سازمان های نظارتی و جهاد کشاورزی قرار می‌گیرد؛ بایستی برای شرایط فعلی هم تدابیری اندیشیده شود زیرا صنعت مرغ تخمگذار رو به زوال است.

احمدرضا رضازاده، دبیر اتاق اصناف کشاورزی استان نیز، بیان کرد: قیمت سوخت تراکتورها بر اساس گزارشات موجود تغییر خواهد کرد، قیمت برق چاه‌های کشاورزی نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا خواهد کرد؛ این امر بخش کشاورزی را دچار مشکلات زیادی خواهد کرد.

همچنین، فرامرزی، عضو خانه کشاورز استان بیان کرد: نقش کمیسیون کشاورزی و اعضای کمیسیون برای اینکه مشکلات بهتر دیده و تدابیر لازم اندیشیده شود، بسیار مهم است؛ متاسفانه برای بخش کشاورزی، تصمیمات از خارج از مجموعه کشاورزی گرفته می‌شود که برای تولیدکنندگان مشکل ساز است .

هادی زاده، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز استان، تاکید کرد: در کمیسیون بیان مشکلات صرفاً چاره ساز نیست و بایستی راهکارهایی از جمله تاب‌آوری در مورد خشکسالی ارائه گردد.

محمدرضا رضوی خبیر، مدیرعامل صندوق توسعه سرمایه‌گذاری کشاورزی استان نیز عنوان کرد: اجرای الگوی کشت مناسب، کشاورزی حفاظتی، آبخیزداری و آبخوان‌داری از راهکارهای مقابله با خشکسالی است. لازم است با بررسی نقاط آسیب پذیر از پدیده خشکسالی با روش‌های سنجش از دور، دیتاها و ابزارهای لازم به منظور مدیریت بحران در اختیار بهره‌برداران قرار گیرد. همچنین به موضوعاتی چون بذر ارقام مقاوم به خشکی، بسته حمایتی برای مقابله با خشکسالی و حمایت از زنجیره‌های تولید از سوی دستگاه‌های متولی باید توجه شود.