سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در ابتدا با مشارکت سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان بر اساس معاهده ازمیر در سال ۱۹۸۴ تاسیس شد. افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در سال ۱۹۹۲ به این سازمان ملحق شدند. از جمله اهداف دیگر سازمان گسترش تجارت درون منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و همچنین تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی است.
آمار تجارت با کشورهای عضو اکو
براساس آخرین آمار منتشر شده توسط گمرک ایران درخصوص روابط تجاری میان ایران و کشورهای عضو اکو، تجارت ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی در سال ۱۴۰۳ از نظر حجمی به ۳۶میلیون و ۲۳۵ هزار تن و از منظر ارزشی به ۲۷میلیارد و ۶۲۶میلیون دلار رسید. از مجموع تجارت ایران با کشورهای عضو اکو در سال ۱۴۰۳ به میزان ۸میلیون و ۲۲۷ هزار تن به ارزش ۱۳میلیارد و ۵۴۳میلیون دلار به واردات و ۲۸میلیون و ۸ هزار تن به ارزش ۱۴میلیارد و ۸۳میلیون دلار به صادرات اختصاص داشت.
بر اساس این گزارش صادرات غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۳ به کشورهای عضو اکو به لحاظ وزن ۳۸.۷ درصد و به لحاظ ارزش ۳۷.۵ درصد افزایش داشته است. همچنین میزان واردات از کشورهای عضو اکو در این مدت به لحاظ وزن ۳۶ درصد و از حیث ارزش ۵۴.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین بیشترین میزان صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای عضو اکو طی مدت زمانی مذکور معادل ۶میلیارد و ۸۸۹میلیون دلار کالا به ترکیه، ۲میلیارد و ۴۲۳میلیون دلار به پاکستان، ۲میلیارد و ۴۱۴میلیون دلار به افغانستان، ۶۸۱میلیون دلار به جمهوری آذربایجان و ۵۷۲میلیون دلار به ترکمنستان صادر شده است. بر اساس این گزارش در بین کشورهای عضو اکو بیشترین میزان واردات نیز از ترکیه به میزان ۱۲میلیارد و ۴۷۴میلیون دلار، پاکستان ۷۰۶میلیون دلار و تاجیکستان ۹۳میلیون دلار بوده است.
با توجه به آمار یاد شده باید این‌طور ادعا کرد که ترکیه مهم‌ترین شریک تجاری ایران در میان کشورهای عضو منطقه اکو است. براساس آمار منتشر شده توسط سازمان توسعه تجارت ایران، ترکیه در سال ۱۴۰۳ چهارمین مقصد بزرگ صادراتی ایران بوده است. میزان ارزش صادرات ایران به ترکیه در سال گذشته ۶۴ درصد و از منظر وزنی ۷۹ درصد افزایش یافته است.
در میان گروه‌های کالایی صادر شده به ترکیه گاز طبیعی با سهم ۴۲ درصدی در رتبه نخست قرار دارد. پس از آن نیز شمش آلومینیوم سهم ۹ درصدی را از این سبد صادراتی در اختیار دارد. کود اوره سهم ۸ درصدی، سایر صنایع معدنی فلزی سهم ۸ درصدی، شمش روی ۴ درصد، محصولات پلاستیکی و مواد اولیه پلیمری نیز هر کدام سهم ۳درصدی از سبد صادراتی ایران به کشور ترکیه دارند. در طول سال ۱۴۰۳ ارزش صادرات گاز طبیعی ایران به این کشور ۲۰۶ درصد، شمش آلومینیوم ۴۸ درصد و لوله و پروفیل ۱۰۰ درصد بیشتر شده است. بررسی آمار سبد وارداتی ایران از ترکیه نیز بیانگر آن است که در سال گذشته ۳۵ درصد از مجموع واردات از ترکیه را طلای خام، ۱۳ درصد محصولات حیوانی و صنایع وابسته، ۱۲ درصد خودرو و نیروی محرکه، ۷ درصد صنایع غذایی، ۵ درصد ماشین‌سازی و تجهیزات و ۴ درصد صنایع برق و الکترونیک است. بنابراین باید این‌طور ادعا کرد که ایران محصولات با ارزش‌افزوده پایین‌تر به ترکیه صادر و محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر از این کشور وارد می‌کند.
الزامات توسعه روابط تجاری با اکو
محمدرضا مودودی، رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در ارزیابی عملکرد تجاری ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی(اکو) اظهار کرد: با وجود ظرفیت‌های قابل‌توجه ایران در حوزه اقتصادی و تجاری، سهم کشورمان در مناسبات بین‌المللی محدود است. در چنین فضایی برگزاری نشست‌های منطقه‌ای می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای تعمیق روابط تجاری و توسعه تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی، ایفای نقش کند. هرچند انتظار می‌رود با اصلاح روابط و سیاست‌های اقتصادی و تجاری این مسیر تسهیل شود.
وی از توسعه تجارت درون‌منطقه‌ای به‌عنوان راهکاری اساسی برای حفظ امنیت و ثبات برای کشور و منطقه نام برد و افزود: همکاری با کشورهای عضو اکو همچنین می‌تواند روزنه‌ای برای بهبود شرایط تجاری و به‌دنبال آن اثرگذاری بر اقتصاد کشور باشد. بدون تردید براساس مستندات آماری می‌توان این‌طور ادعا کرد که در حال حاضر سهم تجارت ایران با کشورهای اکو متناسب با ظرفیت‌های این کشورها نیست. کشورهای عضو اکو جمعیت قابل‌توجه حدود ۵۰۰میلیون نفری دارند. این جمعیت عظیم به‌منزله بازار بزرگ خریدوفروش محصولات مختلف است.
مودودی گفت: در شرایطی که اقتصاد ایران با تحریم‌های گسترده جهانی مواجه است و بر شدت این محدودیت‌ها نیز افزوده می‌شود، توسعه روابط در منطقه و کشورهای همسایه اهمیت دارد. برهمین‌اساس نیز توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اهمیت دارد. بنابراین انتظار می‌رود با اجرای راهکارهای عملیاتی همچون حذف موانع تجاری اعم از تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، تاسیس خطوط حمل‌ونقل مشترک، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و بسترهای تجارت الکترونیک، تسهیل امور گمرکی و… تجارت در این منطقه تقویت شود. نشست‌های این‌چنینی به نفع تعاملات بین‌المللی و اقتصادی ایران با سایر کشورهای دنیا است. مشارکت ایران در چنین رویدادهایی به حل مسائل اقتصادی ایران کمک می‌کند. در همین‌حال این رویداد فرصتی برای شناسایی ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری است.
مودودی در پاسخ به سوالی مبنی بر راهکارهای اساسی برای برقراری روابط موثر میان ایران با کشورهای عضو اکو گفت: در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر تحریم‌های اعمال شده بر اقتصاد کشور، ایران‌هراسی در صحنه بین‌المللی رواج یافته است. حال در چنین شرایطی سیاستگذاران می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران و ارتقای روابط با کشورمان را به طرف‌های خارجی ارائه دهند. حضور هدفمند در این نشست‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی بر ارتقای روابط اقتصادی و تجاری ایران با سایر کشورها داشته باشد.
وی افزود: درهمین‌حال برای توسعه روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و کشورهای منطقه انتظار می‌رود که بتوانیم به‌عنوان بخشی از زنجیره ارزش در کشورهای عضو اکو عمل کنیم. این فعال عرصه تجارت ترکیه، پاکستان و افغانستان را شرکای اصلی ایران در مبادلات تجاری با کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی عنوان کرد و گفت: توجه به سبد تجاری با کشورهای یاد شده می‌تواند بیانگر اهمیت تعاملات اقتصادی و تجاری ایران با این منطقه باشد. در همین‌حال امکان برنامه‌ریزی برای ارتقای روابط تجاری با توجه به نیازهای کشورها فراهم خواهد شد.
مودودی افزود: ما باید بپذیریم که شرایط کشور ما ویژه است. ما در حال رویارویی با غرب هستیم. ما در شرایط جنگ اقتصادی قرار گرفته‌ایم. بنابراین تجدیدنظر در شیوه فرماندهی اقتصادی کشور در موقعیت کنونی ضروری به‌نظر می‌رسد. در چنین فضایی انتظار می‌رود فرماندهی واحدی برای بخش اقتصاد شکل بگیرد که توان تصمیم‌گیری داشته باشد. این فرماندهی واحد براساس ضرورت‌ها تصمیم بگیرد و قوانین و مقررات مزاحم را حذف کند. درهمین‌حال باید منابع محدود مالی کشور به اجرای مگاپروژه‌هایی اختصاص یابد که توان رقابتی ایران را در عرصه صادرات ارتقا دهند. درواقع به‌جای صرف منابع کشور در بخش‌های غیر ضروری باید آن را در حوزه‌های اساسی صرف کرد. چنانچه بتوانیم از نظر درونی خود را بهبود بخشیم، از این شرایط سخت به سلامت عبور خواهیم کرد.
ثبت دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰