به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «غلامحسین شافعی» که در دهمین جلسه کمیسیون مسئولیتهای اجتماعی سخن می‌گفت، متذکر شد: توسعه یک جامعه، در گرو توسعه انسانی آن است. انسانی که اندیشه متعالی دارد، میراث ماندگار خلق می‌کند.
وی ادامه داد: نام‌هایی در گذر ایام ماندگار شدند که میراثی برای تعالی انسان از خود به جای گذاشتند. از میان آن همه صاحبان قدرت و مکنت در تاریخ که سال‌ها حکومت کردند، «امیرکبیر» در خاطره جمعی یک ملت دوام یافت چون مسیر توسعه علم و دانش را برای جامعه بنا گذاشت یا از میان آن همه ورزشکاران نامدار با مدال‌های رنگین، «مرحوم غلامرضا تختی» به پهلوانی در یاد مردمان ثبت شد.
رئیس پارلمان بخش خصوصی ایران متذکر شد: در بخش تولید و اقتصاد نیز مدیرانی که میان مسئولیت کاری و اجتماعی، میان انسان و ماشین، میان انتفاع سازمانی و منافع اجتماعی تناسبی ایجاد می‌کنند، بیشترین ماندگاری و اثرگذاری را خلق می‌نمایند.
او با تاکید بر اینکه در حال حاضر مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها به عنوان یک مولفه شاخص در تحقق توسعه پایدار جوامع مطرح است و در کارنامه شرکت‌های نامدار بین‌المللی، ایفای این مسئولیت در کنار رسالت تولید و خلق ثروت، جایگاه برجسته‌ای دارد؛ خاطر نشان کرد: فعالان اقتصادی همواره در تلاش‌های خیرانه پیشرو بوده‌اند. صنعت و بازار از گذشته تا به امروز، رسالت اجتماعی را در چهارچوب کمک‌رسانی و حمایت از اقشار آسیب‌دیده ایفا کرده است اما در حال حاضر باید به مدد ارکانی همچون کمیسیون مسئولیت اجتماعی در اتاق بازرگانی، تلاش شود تا رویکردهای جدیدی در جهت ایفای مسئولیتهای اجتماعی تعریف گردد که به اثرات پایدار و بهره وری بهتر برای جامعه، منتج می‌شوند.
شافعی در این جلسه یاد مرحوم «مجتبی کاشانی» از مدیران و صنعتگران برجسته اقتصادی کشور را گرامی داشت و عنوان کرد: او در دهه 60 و در نمایشگاهی در تهران با یک شعار متفاوت بر غرفه شرکتی خارجی موسوم به «اشكودا» مواجه می‌شود. این شعار تبلیغاتی یک معادله در ظاهر عاشقانه بوده که برند این شرکت را تلفیق از عشق با بهره هوشی معرفی می‌کرد. در واقع مدیران این شرکت برای احیای انگیزه کارکنان خود، این شعار را انتخاب کرده بودند تا یادآوری کنند كه انسان همه سرمايه یک سازمان است و انگیزه، باور و علاقه اوست که کیفیت و توان تولید را رقم می‌زند. برای مرحوم کاشانی تجاربی از این دست در عرصه مدیریتی، بسیار ارزشمند بود و بعدها بهانه نگارش کتابی از سوی او شد. این خیر اقتصادی که نامش با جامعه یاوری(نهاد خیریه تحت پوشش اتاق مشهد) پیوند خورده، باور داشت كساني كه دل‌شان مي خواهد كيفيـت را بهبـود ببخشند (عاشـق كيفيـت هستند) بيشـتر از كساني كـه مي توانند كيفيت را بهبود بخشند (متخصص كيفيت هستند)، باعث ارتقای كيفي تولیدات می‌شوند.
وی ادامه داد: کونوسوکه ماتسوشیتا بنیان‌گذار گروه صنعتی ماتسوشیتا الکتریک (ناسیونال و پاناسونیک) هم نمونه بین‌المللی از کارآفرینان موفق و مدیران برجسته‌ای بود که رویکردی انسانی به صنعت، تولید و عرصه مدیریت داشت و توجه او به مسئولیتهای اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی بعدها به معیاری در این حوزه تبدیل شد. از او که به عنوان یکی از معماران ژاپن امروز یاد می‌شود، این جمله را نقل می‌کنند که؛«شرکت ما انسان می‌سازد، البته کالاهای الکتریکی هم تولید می‌کند». در واقع باور او به جایگاه ارزشمند مسائل انسانی و اولویت یافتن این بحث بر منافع سازمانی بود.
رئیس اتاق ایران با تاکید بر اینکه، پارلمان بخش خصوصی یکی از راهبردهای اصلی خود را ترویج مسئولیت اجتماعی در میان فعالان و بنگاه های اقتصادی تعریف نموده، از تلاش های مجموعه‌های خیرانه وابسته به اتاق مشهد(جامعه یاوری) و اتاق ایران(جامعه ابرار) به عنوان مصداقی در این حوزه یاد کرد.
*تلاش دانشگاه فردوسی مشهد برای ارتقای اثرگذاری اجتماعی
محمد کافی، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این جلسه با تقدیر از تلاش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی برای ورود جدی به عرصه مسئولیتهای اجتماعی، بیان کرد: ما هم در دانشگاه فردوسی مشهد تلاش کردیم تا این مفهوم ارزشمند را در راستای رسالت این نهاد علمی- آموزشی تعریف کنیم و همسو با برنامه‌های راهبردی آن قرار دهیم و در ادامه نیز اقدامات صورت گرفته را پایش خواهیم نمود تا اثراتش را بررسی نماییم.
وی با تاکید بر اینکه «مسئولیت»، متفاوت و جدا از «مأموریت» تعریف می شود و باید انگیزه ای فراتر از یک وظیفه سازمانی یا دستور بالاسری برای عمل به آن وجود داشته باشد، متذکر شد: یکی از مأموریت‌های این نهاد دانشگاهی، تربیت دانش آموختگانی است که دارای ظرفیت اشتغال‌پذیری و کارآفرینی باشند و در سمت دیگر تبدیل شدن به یک مرجع علمی در بخش های مرتبط با تکنولوژی، فناوری و… را در زمره رسالت های خود می دانیم.
کافی، قرار گرفتن یک دانشگاه در جایگاه مرجعیت علمی را در گرو ارتقای شهرت آموزشی و پژوهشی آن و توسعه مرزهای دانش با تاکید بر علوم و فناوری‌های پیشران دانست و عنوان کرد: یک مؤلفه ضروری دیگر برای تحقق این امر، ارتقای اثرگذاری اجتماعی دانشگاه است. مسیر این اثرگذاری نیز از طریق مشارکت در رفاه اجتماعی، تصمیم سازی و حضور مؤثر ملّی و منطقه ای، فعالیت‌های داوطلبانه علمی و توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی و همچنین کسب رضایتمندی دانش آموختگان ممکن می شود.
وی با ذکر این توضیح که در مسیر رسیدن به این اهداف، از تعریف دانشگاه و جایگاه آن در منظر مخاطبان، تا احیای مکتب خراسان در مرجعیت علمی کشور را مورد بررسی قرار دادیم، متذکر شد: قرار گرفتن در جایگاه مرجعیت علمی تنها به معنای توسعه مرزهای دانش نیست و این مفهوم را باید فراتر و در پیوند با نقش و اثر اجتماعی دانشگاه، جستجو کنیم.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، اشاره ای هم به نمونه دستاوردهای این مجموعه در حوزه اثرگذاری اجتماعی داشت و بیان کرد: ایجاد کرسی ارتباط با دانشگاه در محل صنایع، استقرار واحدهای تحقیق و توسعه صنعت در مراکز فناوری های پیشرفته دانشگاه، احداث برج فناوری و تأسیس پارک عمل و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد به منظور حمایت از شرکت‌های فناور و دانش بنیان جهت اشتغال مبتنی بر دانایی و… از این شمار بوده اند.
وی خاطر نشان کرد: همچنین در این حوزه موفق به ارتقای مهارت و اشتغال دانشجویان در مؤسسه آموزش عالی اشتغال پذیری و مهارت افزایی گلبهار شدیم. تأمین نیازهای آموزشی و کاربردی جامعه از طریق برگزاری آموزش های عالی آزاد در کالج دانشگاه و طراحی مدل توسعه ارتباط دانشگاه با جامعه، از دیگر اقداماتی است که با رویکرد مذکور دنبال شده است.
کافی ابراز امیدواری کرد که در چهارچوب تعاملات مشترک دانشگاه فردوسی مشهد و اتاق بازرگانی خراسان رضوی، بستر تحولات ارزشمندی در این حوزه فراهم آید.
*خطر بی‌تفاوتی نخبگان نسبت به چالش‌های اجتماعی
محسن شرکا، رئیس کمیسیون مسئولیتهای اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این جلسه، گفت: انسان هایی در مسیر تکامل کامل قرار می گیرند که نسبت به پیرامون خود و جامعه بی تفاوت عمل نکنند. بی تفاوتی و غفلت نسبت به محیط پیرامون، سبب می شود تا یک مسئول، اظهارنظری شخصی یا رویکردی مبتنی بر سلیقه خود داشته و نسبت به تبعات این موضوع برای اجتماع، بی تفاوت باشد.
وی تاکید کرد: جامعه زمانی توسعه پیدا می کند که روشنفکران، دانشگاهیان، فعالان اقتصادی و… فراتر از پیرامون خود بیاندشند و مطالبه گر باشند و نسبت به اتفاقات و چالش‌های جامعه نظیر فقر، آسیب های اجتماعی، بحران اخلاقی و… ، کنش‌گری نشان دهند. بروز و تشدید بحران‌های اقتصادی و اجتماعی یک هشدار برای همه افرادی است که در جامعه نقش و اثری دارند و تبعاتش می‌تواند در سطوح وسیع‌تری دامنگیر جامعه شود.
او خاطر نشان کرد: بدنه صاحبنظر و دانشگاهی کشور نباید نسبت به تصمیمات غلطی که می‌تواند آینده کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد، سکوت کنند. کنش‌گری در شرایطی که بحران اقتصادی و فقر رو به فزونی است، یک ضرورت می‌نماید.
شرکا همچنین بر توجه به رویکردهای تازه، خلاقانه و نوآورانه در زمینه ایفای مسئولیتهای اجتماعی تاکید کرد.
*دولت رسالت خود را در حوزه تامین اجتماعی ایفا کند تا مسئولیت اجتماعی بخش خصوصی بر حوزه های پایدار تمرکز یابد
مجید محمدزاده، فعال اقتصادی و عضو کمیسیون مسئولیتهای اجتماعی اتاق مشهد نیز در همین خصوص عنوان کرد: یکی از وظایف شاخص دولت در قبال جامعه، ارائه خدمات و تأمین اجتماعی است. زمانی حمایت‌ها و کمک‌های بخش خصوصی در چهارچوب مسئولیت اجتماعی معنا و اثر پیدا می کند که ساختارهای تأمین اجتماعی به درستی و کارآمدی ایجاد شده باشند. طبیعتاً دولت‌ها باید بودجه‌های ویژه سالانه ای را به این موضوع تخصیص دهند و اولویت‌شان نیز تحقق این موضوع باشد.
وی ادامه داد: اگر زیربنای تأمین اجتماعی به درستی پایه گذاری شود، در بحران هایی نظیر شیوع کرونا، بروز بیماری، بیکاری و… دولت نقش خود را ایفا می کند و بنگاه ها و شرکت‌های اقتصادی هم در پرداختن به مسئولیت اجتماعی، ارتقای تکنولوژی، زیرساخت های دانش پزشکی، تحقیقات، توسعه امکانات آموزشی و… ورود پیدا می کنند که قطعاً اثرگذاری بیشتری خواهند داشت.
مهران دانشور، نایب رئیس این کمیسیون نیز در این جلسه عنوان کرد: جامعه ما از جهات مختلف اقتصادی، اجتماعی و… نیازمند درمان است. استراتژی هایی باید به صورت پایه ای برای اصلاح بعضی رویکردها صورت بگیرد که اثراتش بهبود شرایط خواهد بود.
وی تاکید کرد: درست است که نگاه ما در حوزه مسئولیت های اجتماعی معطوف به آینده است اما جامعه بیمار امروز به شرایط اورژانسی هم دچار است. آنچه از اعضای این کمیسیون انتظار می رود، تلاش برای احیای امید در جامعه است چون استراتژی های بلندمدت تنها در صورت احساس رضایت و امید جامعه، کارآمد خواهد بود. تقاضا داریم در مورد مسئولیت اجتماعی به این شرایط اورژانسی جامعه نیز توجه شود.
*خلاء گفتمان در جامعه و اهمیت تبیین رویکردهای مبتنی بر مسئولیت اجتماعی، برای مدیران
علی یوسفی، استاد دانشگاه و عضو کمیسیون مسئولیتهای اجتماعی نیز در این جلسه عنوان کرد: امروز ما از خلاء گفتگو و تبادل دیدگاه در جامعه رنج می‌بریم. به نظر می‌رسد که آحاد جامعه در سکوت به تحمل رنج خو گرفته‌اند. این مسئله می تواند تبعات جدی برای اجتماع رقم بزند. طبیعتا ایجاد هر گفتمانی منوط به آن است که مخاطب گفتگو هم مشخص شود.
وی به موضوع «مسئولیت» نیز اشاره کرد و ادامه داد: در تعریف از مسئولیت باید بر دو نکته کلیدی تمرکز شود. این مفهوم می تواند از احساس «تعلق» نشأت بگیرد که در حوزه مسئولیتهای اجتماعی تعلّق به جامعه، بنای آن را شکل می دهد و در جنبه دیگر آن نیز می‌تواند متأثر از «تعهّد» باشد چنانکه افرادی داشته‌ها و متعلّقات خود را به نفع جامعه و تعالی آن هزینه کنند.
یوسفی تأکید کرد: مسئولیت پذیری می تواند جنبه عام داشته باشد یا بر مسئولیت پذیری سازمان‌ها تمرکز پیدا کند و در شکل سازمانی آن نیز طبیعتاً زمینه آن وجود دارد تا با روش‌های فناورانه و مبتکرانه، جریان مسئولیت پذیری را فراگیر نماییم.
او یادآور شد: یکی از دستورکارهای کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتاق بازرگانی می تواند برقراری ارتباط با سازمان‌ها و گفتگوی عمیق با مدیرانی باشد که به این مفهوم باور دارند تا اولویت‌های آن‌ها در این حوزه بررسی و رویکردها و راهبردهای ایشان برای تحقق این رسالت، مشخص شود.
وحید اردکانیان، فعال بخش کشاورزی و عضو کمیسیون مسئولیت های اجتماعی اتاق مشهد نیز در همین خصوص بیان کرد: بحران‌هایی که امروز دامنگیر بخش‌های مختلف نظیر کشاورزی شده، قابل بررسی، پیش بینی و مقابله بوده است. مراکز عملی و دانشگاهی باید پاسخگو باشند که در مقام مرجعیت علمی، در این سال‌ها چه مطالبه گری و پیگیری موضوع داشته‌اند؟
وی خاطر نشان کرد: قطعاً دانشگاه فردوسی و سایر مراجع علمی کشور می توانند در این حوزه نقش مؤثری ایفا کنند. جامعه دانشگاهی ما باید در جهت استانداردسازی مفاهیم اساسی حرکت کند تا مغالطه در برداشت آن‌ها انجام نگیرد. به هر رو سیاستگذاری‌های ما گاهی از این برداشت ها و تعاریف اشتباه از مفاهیم مهم و خطیر، تأثیر می پذیرد. از طرفی باید از این تعاریف به سطوح بالاتر حرکت کنیم و به سمت هدایت سیاستگذاری هایی گام برداریم که در آینده بر کلان جامعه اثرگذار خواهند بود.
دکتر اسلامی، استاد دانشگاه فردوسی نیز در این جلسه با اشاره به ابعاد مسئولیت اجتماعی در سطوح مختلف، متذکر شد: شاید انبوه مشکلات و چالش های امروز جامعه اجازه ندهد که ما به همه مشکلات بپردازیم و حتی برای بخش بزرگی از آن نسخه یا راهکاری ارائه کنیم. البته باید توجه داشت که هم اکنون بیش از 20 نهاد در کشور، رسالت رسیدگی به رفاهیات جامعه را بر عهده دارند و حدود 40درصد بودجه کشور در حوزه رفاه اجتماعی و مسائل مرتبط با آن صرف می گردد با این حال همچنان شاهد بروز مشکلات و کمبودهای جدی در بخش های مختلف هستیم.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم در حوزه مسئولیت های اجتماعی ورود کنیم باید تلاش های ما مبتنی بر رویکردهای نوین باشد و از حمایت نخبگان برای این موضوع بهره بگیریم. اگر نهادهای بزرگ و کلان ما نتوانسته اند در حوزه رفاه اجتماعی با آن بودجه های کلان‌شان گامی بردارند، ضرورت دارد تا نگاه نسبت به سیاست ها و راهبردها و اقداماتشان عوض شود.
او به ظرفیت نخبگانی در بخش دانشگاهی کشور اشاره و بیان کرد: با این ظرفیت هم باید گره ها گشوده می شد اما اگر راه به جایی نبردیم، شاید یک دلیل آن عدم بهره گیری از تجارب کشورها و مراجعی بوده که در حوزه مسائل اجتماعی موفق عمل کرده اند. یک ضعف جدی ما کمبود ترجمه های خوب در این حوزه است.
*نیازمند حمایت فکری دانشگاه برای کمک به ایفای مسئولیت اجتماعی در بنگاه های اقتصادی هستیم
محمود امتی، رئیس شورای نظارت راهبردی کمیسیون های اتاق خراسان رضوی نیز در همین خصوص عنوان کرد: باید حلقه اتصال مسئولیت اجتماعی در پارلمان بخش خصوصی با پایگاه دانشگاهی استان مشخص شود تا از توان هر دو بخش بیشترین بهره برداری به نفع تحقق این مفهوم صورت بگیرد.
وی ادامه داد: در زمینه مسئولیت های اجتماعی باید چند موضوع مشخص شود. اینکه یک بنگاه اقتصادی چه کاری می تواند برای کمک به جامعه و رفع نقایص و مشکلات آن انجام دهد و دیگر اینکه فعالیت همان بنگاه نیز مبتنی بر چه رویکردی باشد تا برای جامعه و محیط زیست، خسرانی رقم نخورد.
وی تاکید کرد: نقش دانشگاه در این حوزه می تواند توجه به موضوع از طریق ارائه ایده های لازم باشد و به نوعی حلقه اتصال بخش خصوصی و بنگاه های اقتصادی به جامعه بشود و ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی را به مرحله کارآمدی برساند.
او رسالت کمیسیون مسئولیت اجتماعی را متفاوت از دیگر کمیسیون های تخصصی اتاق دانست و عنوان کرد: زمانی این کمیسیون موفق عمل خواهد کرد که بتواند علاوه بر عملکرد معمول، آثار قابل لمسی را در جامعه بوجود آورد.
امید احمدیان، فعال صنعتی و عضو کمیسیون مسئولیت های اجتماعی اتاق مشهد در بخش دیگری از این جلسه بیان کرد: ترویج تغییر بعضی رفتارها و سوء رفتارهای اجتماعی و فرهنگسازی برای مقابله با آسیب های این حوزه، یک ضرورت است. اگر به سمت و سوی فرهنگ سازی گام برداریم و در این حوزه طرح های کارآمد اجرا کنیم، می توانیم اثرات پایداری که عنوان شد را محقق نماییم.
وی ادامه داد: یکی از اقدامات کارآمد ما در این کمیسیون می تواند پرداختن مثلاً به معضل ترافیک باشد و مبتنی بر آن یک رویکرد فرهنگسازی، طرح ریزی و اجرا شود. در صورت کسب توفیق نیز تجربه مذکور می تواند به دیگر شهرهای کشور منتقل گردد. فراموش نکنیم که اصلاحات در عادت های فرهنگی و اجتماعی می تواند گاهی تحولات بزرگی به نفع رفاه جامعه ایجاد نماید.
*مروری بر رسالت های کمیسیون مسئولیت های اجتماعی اتاق مشهد
در ابتدای این جلسه ناصر صادقی، دبیر کمیسیون مسئولیت های اجتماعی در سخنانی عنوان کرد: کشور ما علاوه بر شیوع بیماری کرونا، مبتلا به گرفتاری‌های دیگری نیز هست، که آن مشکلات، سبب وارد آمدن خسارات متعددی به منافع عمومی شده است.
وی ادامه داد: سیاست‌های نسنجیده و اجرای نادرست قوانین و برنامه‌ها، وجود بعضی فشارها و مشکلات که موجب تشدید مهاجرت نخبگان شده، رشد بحران در بخش اقلیمی و زیست محیطی به ویژه کمبود منابع آب، وضعیت تحصیلی و فضای آموزشی در سطوح مختلف، تشدید بحران اخلاقی و آسیب های اجتماعی و رشد نگران کننده جرایم و…، عواملی هستند که بر زندگی اجتماعی شهروندان اثر می‌گذارند و مسئولیت ما را برای توجه به این موضوعات، دوچندان می کنند.
وی تاکید کرد: جلسات کمیسیون مسئولیت های اجتماعی، فرصت و امکانی برای دریافت دیدگاه‌های صاحبنظران در حوزه‌هایی است که می‌توانند به سیاستگذاری‌های اتاق در زمینه‌های اجتماعی و بهبود محیط کسب و کار کمک کنند. اگر این کمیسیون حتی در یک حوزه بتواند مشاوره‌ی مناسب به اتاق برای اقدام بدهد، به نحوی که ایفای آن بهبود زندگی اجتماعی برای بخشی از شهروندان را منجر شود، قطعا آثار آن ماندگار و تبعاتش در جهت پایداری امنیت اجتماعی بسیار ارزشمند خواهد بود.
او گزارشی از اقدامات و پیگیری های این کمیسیون ارائه کرد و گفت: تاکنون طرح هایی نیز برای پیگیری به ویژه از منظر پژوهش جهت کمک به «فرهنگسازی» در جامعه پیشنهاد شده که از جمله آن در موضوع ترافیک مشهد بوده است و تلاش داریم از دیدگاه صاحبنظران این حوزه و نخبگان دانشگاهی برای تعریف راهبردهای آینده این کمیسیون بهره بگیریم.
