پنجه معارضین در خاک حیات صنعتی مشهد

مشهد از سمت غرب از صنایع مختلف اشباع شده و توسعه صنایع دیگر در محدوده مزبور ممکن نیست، بخش غربی مشهد تا قوچان مملو از واحدهای صنعتی پراکنده مستقر در اطراف یا در قالب شهرک‌های صنعتی است که در طول سال‌های گذشته به تدریج توسعه یافته و همزمان با گسترش شهر به بخش جدایی ناپذیر آن تبدیل شده است، در حالی که منابع آب شهر نیز در همان بخش واقع شده و مسئولان، استقرار واحدهای جدید را در این بخش مضر می‌دانند.
استقرار بیش از هزار و 800 واحد صنعتی در محور غرب که اغلب روی آبخوان‌ها نیز قرار گرفته‌اند، دیگر چاره‌ای برای مسئولان جز جلوگیری از گسترش صنایع در این محدوده باقی نگذاشته است؛ اما به جای آن ، گزینه دیگری برای سرمایه گذاران در شرق مشهد در نظر گرفته‌اند که شامل بیش از هزار هکتار زمین برای سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی است؛ اما نکته این جاست که شهرک صنعتی شماره 5 در این منطقه با مشکلات زیرساختی متعددی مواجه شده است.
شهرک صنعتی شماره 5 مشهد در مساحتی هزار و 500 هکتاری، در محدوده «تپه سلام» واقع شده که از نظر مسافت و نزدیک بودن به شهر، بهترین مکان به شمار می‌آید تا سرمایه گذاران واحدهای صنعتی در آن مستقر شوند. این شهرک به عنوان بزرگ ترین شهرک صنعتی خراسان رضوی تا 3 هزار هکتار قابلیت توسعه دارد؛ اما اعلام می شود وجود حدودا بیش از 70 معارض و متصرف شناسایی شده در آن، مانع انجام عملیات آماده‌سازی شده است.
  اهمیت تسریع در عملیاتی شدن شهرک صنعتی شماره 5
روز به روز تقاضا برای استقرار واحد تولیدی به‌ویژه شرکت‌های دانش بنیان در اطراف مشهد بیشتر می شود، برخی صاحبان صنایع به دلیل تمرکز امکانات در مشهد و البته مقرون به صرفه‌نبودن هزینه‌ها، حاضر نیستند در مناطق دیگر صنعتی استان مستقر شوند و از آن جایی که جذب سرمایه‌گذاری برای ما حائز اهمیت است، باید این نیاز به شکل مقتضی از جانب دولت پاسخ داده شود. به نظر می‌رسد که ایجاد شهرک صنعتی 5 مشهد می تواند راه حلی مطمئن برای گشودن این گره باشد.
رئیس دبیرخانه شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی در این باره متذکر شد: شهرک صنعتی شماره ۵ مشهد قرار است، سرریز صنایع این کلان شهر را در خود جای دهد و با توجه به مشکل تامین زمین در بسیاری از شهرک‌های صنعتی استان، بهره‌برداری هر چه سریع‌تر از این شهرک اهمیت بسیاری دارد و باید در کمترین زمان ممکن، زیرساخت‌های آن تکمیل شود.
لبافی یادآور شد: پیگیری‌های زیادی برای رفع مشکلات شهرک صنعتی شماره 5  مشهد انجام گرفته ، اما به دلیل معارضین موجود در آن منطقه، هرچند پروژه‌ها فعلا متوقف نشده است ولی کار به خوبی پیش نمی‌رود. دو راهکار برای حل این مشکل متصور هستیم؛ اول آن که مشکل معارضین با همگرایی دستگاه‌های اجرایی و حمایت نهاد قضایی، حل و فصل شود و دیگر آن که،مسیرهای جدید دسترسی به این شهرک (که کمترین معارض را داشته باشد) توسط دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط از جمله ادارات کل راه و شهرسازی، حمل و نقل و پایانه‌ها و شرکت شهرک های صنعتی تعریف و ایجاد شود.
مشکل کجاست؟
بیش از 12 سال است که شرکت شهرک های صنعتی خراسان رضوی با مسئله معارضین شهرک صنعتی 5 مشهد درگیر است، سیطره متصرفین این اراضی و مشکلاتی که دایم برای پیمانکاران در عملیات عمرانی شهرک ایجاد می کنند، کار را بسیار دشوار کرده به طوری که این شرکت خواستار ورود جدی دستگاه قضایی به این موضوع شده است.
معاون فنی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی در این باره گفت: 52 درصد از جمعیت این استان در مشهد مستقر هستند، پس باید 52 درصد از زمین های صنعتی در اختیار این شرکت نیز به مشهد اختصاص یابد.
مصطفی پیرایش افزود: شهرک صنعتی 5 مشهد  در دو پلاک «کال چغوکی» و «جیم آباد» واقع شده است که در پلاک کال چغوکی بیش از 100 معارض دارد و تعداد معارضین در پلاک دوم مشخص نیست. تاکنون 200 هکتار از اراضی معارض‌دار در پلاک کال چغوکی آزادسازی شده است، در این بخش چاه آب خریداری شده و شبکه های معابر، برق و آب شکل گرفته و درخصوص سرمایه گذاری اولیه برای ایجاد پست و خط انتقال برق نیز تفاهم نامه لازم با شرکت برق منعقد شده است.
وی در تشریح مشکلاتی که معارضین در اجرای زیرساخت‌ها ایجاد کرده‌اند، اظهار کرد: اقدامات برای ایجاد خط انتقال آب و برق و مسیر دسترسی در شهرک صنعتی 5  مشهد آغاز شده است؛ اما معارضینی که در مسیر خط انتقال آب از چاه به شهرک هستند، مانع شروع به کار پیمانکار برای اجرای شبکه  هستند، درخصوص خط انتقال برقی که باید از بیرون شهرک به داخل آن وصل شود نیز به دلیل معارضینی که در مسیر راه قرار دارند، پیمانکار قادر نیست گودال حفر کند و تیر برق ها را داخل آن بگذارد و عملا برق شهرک را وصل کند. درخصوص راه دسترسی که هم برای شهرک طراحی شده است، معارضین مانع فعالیت پیمانکار در این بخش شده اند بنابراین راه دسترسی هنوز ایجاد نشده است.
معاون فنی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی متذکر شد: در محدوده 1263 هکتاری شهرک صنعتی 5 مشهد ، 200 هکتار عملیاتی شده و آب، برق و راه دسترسی وجود دارد و امکان واگذاری زمین در این محدوده به متقاضیان میسر است، اما زمین‌های فاصله بین 200 تا 1263 هکتار به دلیل مزاحمت متصرفین برای انجام عملیات عمرانی قابل واگذاری نیست.
پیرایش اظهار کرد: معاون قضایی اداره کل دادگستری خراسان رضوی به اتفاق دادستان و برخی مسئولان دیگر از شهرک صنعتی شماره 5  مشهد بازدید کردند و در این بازدید مقرر شد دادگستری ورود  کند و پرونده‌ها تجمیع شود تا وحدت رویه‌ای بین دستگاه‌های اجرایی در نحوه برخورد با متصرفین و معارضین شهرک شکل بگیرد و درنهایت به یک خروجی کارآمد دست پیدا کنیم.
وی خاطر نشان کرد: در بازدید استاندار خراسان رضوی از شهرک صنعتی شماره 5  مشهد  نیز مقرر شد قرارگاه مانع زدایی استان به موضوع ورود و مسئله متصرفین این شهرک را حل کند.
معاون فنی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی درخصوص نوع صنایعی که قرار است در شهرک صنعتی شماره 5  مشهد  مستقر شوند، متذکر شد: همه صنایع تا رده آلایندگی درجه 6 امکان استقرار را در این شهرک دارند اما اولویت واگذاری زمین با صنایع کم‌آب‌ بر و آلایندگی کمتر خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به این که کمبود زمین صنعتی در مشهد به شدت وجود دارد، مجوز توسعه دو شهرک از شهرک‌های صنعتی اطراف مشهد از کارگروه امور زیربنایی گرفته شده، مقدمات توسعه یکی از این شهرک‌ها که به مشهد نزدیک‌تر است، در حال انجام  است، یک زمین جدید هم در قالب شهرک صنعتی(6) مشهد شناسایی شده است که در صورت موافقت دستگاه های اجرایی، کار مطالعاتی روی آن آغاز خواهد شد.
پیرایش با بیان این که 12 سال است که شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی با متصرفین شهرک صنعتی 5 مشهد  درگیر است، خاطر نشان کرد: در صورت کمک دستگاه قضایی و تعیین تکلیف مسئله معارضین، می توان واگذاری زمین در آن شهرک را از سال آینده آغاز کرد، هر چند استاندار خراسان رضوی دستور واگذاری زمین را از آبان امسال صادر کرده است.
 تامین زیرساخت‌ها برعهده کیست؟
برخی مسئولان قائل به مشارکت بخش خصوصی در تامین زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی هستند و معتقدند که فعال اقتصادی می تواند حداقل برق مورد نیاز خود برای تولید را از طریق ایجاد نیروگاه‌های کوچک مقیاس تامین کند؛ اما برخی از فعالان اقتصادی نیز اذعان دارند که دولت وظایف خود را در این موضوع فراموش کرده است.
امیرمهدی مرادی، دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی در این باره معتقد است که دولت به کلی وظایف خود را در قبال بخش خصوصی فراموش کرده است، در حالی که تامین زیرساخت‌ها نظیر آب، برق و گاز وظیفه دولت است که باید برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی فراهم کند.
دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی چالش‌های سرمایه گذاری در مشهد را فقط کمبود زمین ندانست و گفت: هرچند شهرک صنعتی شماره 5 مشهد جانمایی خوبی دارد اما از معارضین زیادی برخوردار است، مدیران دولتی چند سال است که با معارضین در این منطقه درگیر هستند و عملا نتوانسته اند موضوع معارضین این منطقه را حل کنند، بنابراین تا زمانی که این گره باز نشود، هیچ اقدام موثری نمی توان انجام داد.
مرادی اظهار کرد: در شرایط کنونی هر صنعتی که بخواهد در مشهد مستقر شود باید به شهرک صنعتی شماره 5 مشهد برود، یک سری صنایع سنگین در زمره زنجیره تکمیلی فولاد هستند که به دلیل نزدیکی ریل قطار به شهرک مزبور اظهار تمایل زیادی برای استقرار در آن دارند، باید به این نکته توجه داشت که خراسان رضوی دیگر ظرفیت استقرار صنایع آب‌ بر را ندارد، هم اینک حتی صنایع وابسته در بخش کشاورزی ما در خطر تعطیلی هستند زیرا این بخش به سبب کمبود منابع آبی دچار مشکل شده و بنابراین  باید روی صنایعی سرمایه گذاری کرد که نیاز به آب کمتری داشته باشد.
وی بر ضرورت تکمیل زیرساخت‌های تامین انرژی در این شهرک، پیش از ورود صنایع به آن تاکید کرد و متذکر شد: در جلسات مختلف وقتی درخصوص تامین گاز این شهرک صحبت شده، شرکت گاز می گوید که حداقل باید یک سوم گازکشی داخل آن شهرک انجام شود تا ظرف یک سال بتواند گاز را به صنایع تحویل دهد، ایجاد زیرساخت گاز در شهرک زمان بر است و به سرعت انجام نمی شود.
مرادی افزود: شرکت برق هم می‌خواهد هزینه های انتقال برق به شهرک صنعتی شماره 5 مشهد را کامل از متولی شهرک بگیرد و شهرک صنعتی هم می خواهد این هزینه را از افزایش قیمت تمام شده زمین تحویلی به سرمایه‌گذار بخش تولید جبران  کند، در این صورت هزینه های سرمایه‌گذاری توسط فعالان بخش خصوصی در آن شهرک آن قدر افزایش می یابد که دیگر استقرار در آن توجیه اقتصادی نخواهد داشت.