دیپلماسی گردشگری؛ کلید توسعه اقتصادی شرق کشور

به گزارش روابط عمومی اتاق خراسان رضوی، در این نشست، اعضا بر ضرورت تعمیق دیپلماسی گردشگری، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و پیگیری منسجم مصوبات در راستای توسعه پایدار شرق کشور تاکید کردند.

مژگان ثابت‌تیموری، رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی اتاق مشهد در ابتدای این جلسه به طرحی تحت عنوان «نظام جامع گردشگری» اشاره کرد که ضرورت تدوین و اجرای آن از مدت‌ها پیش مطرح بوده و گفت: این نظام می‌تواند به‌عنوان ابزاری کارآمد برای شناسایی و سامان‌دهی فعالان حوزه گردشگری، تحلیل داده‌های آماری و رفع چالش‌های ساختاری این صنعت عمل کند.

وی دیپلماسی گردشگری را کلید توسعه اقتصادی شرق کشور دانست و توضیح داد: تلاش ما آن است که با نهایی شدن این طرح، گامی مهم در جهت سیاست‌گذاری منسجم و توانمندسازی بخش خصوصی برداشته شود تا برگ برنده‌ای در اختیار صنعت گردشگری کشور قرار بگیرد.

*تلاش برای توسعه تعاملات بین‌المللی و گسترش مسیرهای پروازی

ثابت‌تیموری با اشاره به دستاوردهای نشست دیپلماسی گردشگری در چهارچوب برنامه‌های اجلاس منطقه‌ای دیپلماسی استانی، گفت: پس از برگزاری آن نشست، ارتباطاتی با چند سفارت‌خانه در کشورهای هدف برقرار شده که هدف از آن توسعه همکاری‌های دوجانبه، تسهیل پروازهای مستقیم و معرفی مقاصد گردشگری ایران، به‌ویژه در مشهد و شرق کشور، به بازارهای جدید گردشگری است.

وی اظهار امیدواری کرد که این تعاملات، زمینه‌ساز تقویت پیوند میان علم، صنعت و گردشگری شود و ضمن جذب سرمایه‌گذاری خارجی، مسیرهای تازه‌ای برای رونق گردشگری در بخش‌های مختلف فراهم آورد.

*هم‌افزایی نهادها در مسیر توسعه شرق کشور

رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی همچنین از استمرار همکاری‌های مشترک میان فرمانداری‌ها، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان و انجمن‌های حرفه‌ای حوزه گردشگری در این خطه خبر داد و تصریح کرد: در حال حاضر، پروژه‌هایی در حوزه گردشگری ریلی و توسعه مسیرهای شرق کشور در حال پیگیری است که می‌تواند به ارتقای زیرساخت‌ها و رونق گردشگری منطقه‌ای کمک نماید.

او با تاکید بر اینکه دیپلماسی گردشگری می‌تواند به‌مثابه پلی میان توسعه اقتصادی و تعاملات فرهنگی عمل کند، افزود: استان خراسان رضوی به واسطه موقعیت جغرافیایی، ظرفیت‌های مذهبی، فرهنگی و طبیعی خود، می‌تواند دروازه ارتباطی ایران با کشورهای همسایه شرقی و آسیای مرکزی باشد. در این مسیر، نقش فعال بخش خصوصی و اتاق بازرگانی در پیگیری و تسهیل همکاری‌های منطقه‌ای بسیار حائز اهمیت است.

*تمرکز بر اجرای مصوبات، راهبردی برای ارتقای جایگاه گردشگری خراسان رضوی

در ادامه، «ناصر غفران»، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی اتاق مشهد، با تاکید بر ضرورت تمرکز و انسجام در پیگیری مصوبات ملی و استانی حول موضوعات گردشگری استان، عنوان کرد: مصوبات نشست «دیپلماسی استانی» به ویژه در حوزه گردشگری پاسخی روشن به نیازهای واقعی فعالان این بخش است. آنچه اهمیت دارد، نه صرف تصویب، بلکه اجرای دقیق و هدفمند بندهای آن است. باید به جای پراکندگی در برنامه‌ها، انرژی و منابع خود را بر تحقق عملی هر مصوبه متمرکز کنیم.

وی در تشریح یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده افزود: یک نمونه از پیشنهادات ارزشمند در این نشست، برگزاری نمایشگاه‌های گردشگری در فضاهای کنسولگری‌های ایران در خارج از کشور بود. این اقدام می‌تواند ضمن کاهش هزینه‌های اجرایی، به استفاده بهینه از زیرساخت‌های موجود و تقویت دیپلماسی فرهنگی کشور یاری برساند.

غفران با اشاره به جایگاه ویژه خراسان رضوی در گردشگری سلامت خاطرنشان کرد: استان خراسان رضوی بیش از شش سال است که به‌صورت سازمان‌یافته در این حوزه فعالیت می‌کند. اجرای موثر مصوبات نشست دیپلماسی گردشگری می‌تواند جایگاه مشهد را به‌عنوان قطب گردشگری سلامت منطقه تثبیت کرده و تعاملات بین‌المللی استان را در این عرصه گسترش دهد.

او در پایان بر ضرورت هم‌افزایی میان نهادهای متولی، تشکل‌های حرفه‌ای و بخش خصوصی تاکید کرد و افزود: تحقق اهداف مصوب تنها در سایه همکاری جمعی، برنامه‌ریزی دقیق و پیگیری مستمر ممکن خواهد بود؛ چرا که دیپلماسی گردشگری زمانی به ثمر می‌نشیند که از سطح گفت‌وگو فراتر رود و به کنش موثر در میدان عمل تبدیل شود.

*۱۵ مصوبه ملی برای توسعه دیپلماسی گردشگری ایران با محوریت خراسان رضوی

در ادامه این جلسه «امید خدادادی»، دبیر کمیسیون گردشگری اتاق مشهد به ارائه گزارشی از دستاوردهای نشست «دیپلماسی گردشگری» در حاشیه دومین اجلاس منطقه‌ای دیپلماسی استانی پرداخت. او از تدوین و تصویب ۱۵ محور کلیدی همکاری ملی و بین‌المللی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی خبر داد و بیان کرد: این محورها که با تمرکز بر دیپلماسی گردشگری زیارت ، سلامت و طبیعت طراحی شده‌اند، نقشه‌ راهی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی با کشورهای همسایه و بازارهای هدف در صنعت گردشگری ایران ترسیم می‌کنند.

دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی اتاق مشهد در تشریح مهم‌ترین بندهای مصوب در این نشست، گفت: نخستین محور، ایجاد تفاهم‌نامه‌های دوجانبه و چندجانبه گردشگری با کشورهای هدف و تشکیل کارگروه ویژه تورهای چندملیتی است که با بهره‌گیری از ظرفیت راهنمایان گردشگری استان‌ها اجرا خواهد شد. دومین محور به راه‌اندازی سامانه یکپارچه ملی گردشگری سلامت اختصاص دارد که قرار است به نهادهای معتبر درمانی کشور متصل شود تا هماهنگی‌های لازم در این حوزه شکل بگیرد و اعتماد در سفرهای درمانی بین‌المللی برای گردشگران سلامت افزایش یابد.

*تاکید بر ایجاد منطقه آزاد گردشگری سلامت و صندوق حمایتی از صنعت گردشگری

خدادادی از تصویب طرح ایجاد منطقه آزاد گردشگری سلامت و مرکز منطقه‌ای دیپلماسی گردشگری به‌عنوان یکی از دستاوردهای برجسته این نشست یاد کرد و گفت: هدف از این طرح، تمرکز خدمات سلامت، طبیعت‌درمانی و گردشگری زیارتی در یک بستر منطقه‌ای و تسهیل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه است.

او افزود: تشکیل صندوق حمایتی تاسیسات گردشگری و صنایع‌دستی، بخشودگی تعهدات ارزی تولیدکنندگان صنایع‌دستی و تسهیل واردات مواد اولیه برای کارگاه‌های تولیدی نیز در فهرست مصوبات قرار گرفته تا ضمن تقویت تولید داخلی، زنجیره ارزش صنایع‌دستی کشور نیز تثبیت شود.

دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی اتاق مشهد در بخش دیگری از اظهاراتش بر نقش فناوری و ارتباطات دیجیتال در ترویج گردشگری تاکید کرد و افزود: بر اساس مصوبات جدید، نمایشگاه‌های دائمی مجازی بر بستر وب‌سایت‌های نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور راه‌اندازی خواهد شد و نمایشگاه‌های فیزیکی در محل کنسولگری‌ها نیز برای کاهش هزینه‌های تبلیغاتی برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: ایجاد ارتباط ساختاری میان دفاتر خدمات مسافرتی ایران و دفاتر گردشگری کشورهای هدف، با حمایت وزارت امور خارجه، نیز در دستور کار است تا میزبانی زائران و گردشگران خارجی، به‌ویژه در شهر مشهد، هدفمند و منسجم انجام شود.

*برند ملی گردشگری سلامت و جذب سرمایه‌گذاری منطقه‌ای

به گفته خدادادی، ایجاد برند ملی گردشگری سلامت، حمایت از سرمایه‌گذاری در سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، توسعه تعاملات بخش خصوصی با کشورهای همسایه از طریق نشست‌های B2B، و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و بوم‌گردی از دیگر مصوبات نشست «دیپلماسی گردشگری» در مشهد بود.

وی خاطرنشان کرد: اجرای کامل این مصوبات با هماهنگی کمیسیون گردشگری خراسان رضوی، وزارت امور خارجه و معاونت گردشگری کشور دنبال خواهد شد. تحقق آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز رشد پایدار گردشگری سلامت و زیارتی، افزایش سهم بخش خصوصی در دیپلماسی اقتصادی و تقویت برند گردشگری ایران در سطح منطقه‌ای و جهانی باشد.

وی با اشاره به جلسات فشرده کارشناسی این کمیسیون در مهرماه اظهار داشت: نتیجه هفته‌ها کار کارشناسی و تبادل نظر، تصویب ۱۵ مصوبه راهبردی بود که اجرای آن‌ها می‌تواند مسیر تازه‌ای برای تقویت دیپلماسی گردشگری ایران بگشاید.

خدادادی در ادامه اظهاراتش با اشاره به نشست ملی کمیسیون‌های گردشگری اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور در اصفهان گفت: کمیسیون گردشگری خراسان رضوی در این نشست نقش فعالی ایفا کرد. محور اصلی مباحث، توسعه دیپلماسی گردشگری بر پایه گردشگری سلامت و طبیعت بود؛ رویکردی که گامی موثر برای هماهنگی ملی در جهت جذب گردشگران خارجی و تقویت تعاملات فرامرزی به شمار می‌آید.

* سیاست‌گذاری کارآمد در گردشگری بدون شنیدن صدای بخش خصوصی ممکن نیست

در ادامه این جلسه، جمعی از نمایندگان صنوف گردشگری با بیان دغدغه‌ها و انتقادات خود، بر ضرورت مشارکت واقعی بخش خصوصی، بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها و تمرکز بر اجرای مصوبات تاکید کردند.

در همین رابطه محمد نیکو، رئیس جامعه حرفه‌ای هتل آپارتمان داران خراسان رضوی، با انتقاد از بی‌توجهی به نظرات بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های حوزه گردشگری اظهار داشت: با وجود نقش بیش از ۳۱۰ مجموعه فعال در میزبانی زائران امام رضا(ع)، در نشست اخیر فرصتی برای طرح دیدگاه صنف ما فراهم نشد. در حالی‌که این مجموعه‌ها بخش مهمی از بار میزبانی زائران را بر دوش دارند و نباید نظراتشان در فرآیند تصمیم‌سازی نادیده گرفته شود.

او بر لزوم حضور متوازن تمام صنوف گردشگری در نشست‌های آتی و بهره‌گیری از نظر کارشناسی فعالان صاحب تجربه در بخش‌های مختلف تاکید کرد و افزود: سیاست‌گذاری کارآمد در گردشگری بدون شنیدن صدای بخش خصوصی ممکن نیست.

*انتقاد از بی‌توجهی به صنایع‌دستی در مصوبات

در ادامه، عبدالله احراری، فعال حوزه فرش دستباف نیز در سخنانی از کم‌توجهی به صنایع‌دستی در مصوبات اخیر انتقاد کرد و گفت: «در حالی‌که در حوزه فرش و صنایع‌دستی حدود ۱۸۰ هزار نفر شاغل هستند و گردش مالی این بخش سالانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود، اما جایگاه آن در تصمیم‌گیری‌ها همچنان کمرنگ است.

او افزود: در برخی نشست‌ها حتی نامی از فرش و صنایع‌دستی برده نمی‌شود. این غفلت نگران‌کننده است و باید با حضور موثرتر صنایع‌دستی در نمایشگاه‌ها و برنامه‌های ملی جبران شود.

*بحران اشتغال در میان راهنمایان گردشگری

در ادامه، رضا عسگری، رئیس انجمن حرفه‌ای راهنمایان گردشگری خراسان ‌رضوی، با اشاره به مشکلات صنف خود گفت: راهنمایان از حوزه‌های گردشگری سلامت و زیارت کنار گذاشته شده‌اند و نرخ بیکاری میان آنان به حدود ۸۰ درصد رسیده است.

وی با انتقاد از حذف بخش «طبیعت‌گردی» از ساختار کمیته‌های گردشگری استان تصریح کرد: ضعف برخورد با تورهای غیرمجاز، مشکلات را دوچندان کرده است. در حالی‌که بخش عمده‌ای از گردشگران ورودی به کشور، نیازمند خدمات حرفه‌ای و اطلاع‌رسانی فرهنگی هستند اما جایگاه راهنمایان در تصمیم‌گیری‌ها نادیده گرفته می‌شود.

عسگری افزود: اگر مشکلات دفاتر گردشگری سامان یابد، بسیاری از راهنمایان می‌توانند مجددا به بازار کار بازگردند و چرخ اشتغال این بخش دوباره به حرکت درآید.

*آموزش حرفه‌ای و استراتژی ملی؛ حلقه‌های مفقوده توسعه گردشگری

در بخش دیگری از این نشست، «سید جعفر زراعتی»،  رئیس انجمن حرفه ای موسسات آموزشی گردشگری و هتلداری خراسان رضوی، با انتقاد از اجرایی‌نشدن مصوبات جلساتی که ولو با حضور مقامات در حوزه گردشگری برگزار می‌شود، اظهار داشت: بسیاری از مصوبه‌ها تنها روی کاغذ می‌مانند و هیچ‌گاه به مرحله اجرا نمی‌رسند. بخش دولتی به صدور مصوبه عادت کرده، اما بخش خصوصی اهل عمل است و انتظار دارد تصمیم‌ها به اقدام منجر شود.

او در ادامه بر ضعف آموزش در صنعت گردشگری کشور تاکید کرد و متذکر شد: در هیچ سطحی، از وزارت میراث فرهنگی تا بدنه بخش خصوصی، آموزش حرفه‌ای و ساختارمند وجود ندارد. تا زمانی که آموزش در اولویت قرار نگیرد، توسعه پایدار در گردشگری ممکن نخواهد بود. پیشرفت کشورهای موفق در این حوزه نتیجه نظام آموزشی دقیق و پیوسته آن‌هاست.

زراعتی همچنین از انتقال نمایشگاه‌های گردشگری از مشهد به سایر شهرها انتقاد کرد و این تصمیم را نتیجه «سیاست‌های نادرست و نگاه‌های سخت‌گیرانه» دانست که به تضعیف جایگاه خراسان رضوی در صنعت گردشگری کشور منجر می‌شود.

این فعال حوزه گردشگری در ادامه بر ضرورت اتخاذ رویکردی نوین در دیپلماسی گردشگری تاکید کرد و گفت: پیشنهاد ما فعال شدن رایزنان گردشگری در کشورهای مبدأ است؛ اقدامی که می‌تواند تا ۵۰ درصد از مشکلات صنعت گردشگری ایران را برطرف کند. در حالی‌که رایزنان فرهنگی کشور نقش پُررنگی در جذب گردشگر ندارند، رایزنان گردشگری می‌توانند در توسعه تعاملات بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری و سامان‌دهی گردشگری سلامت نقش‌آفرین باشند.

وی در پایان تاکید کرد: تا زمانی که استراتژی ملی گردشگری در کشور حاکم نشود و سیاست‌ها از ثبات و تداوم برخوردار نباشند، صنعت گردشگری ایران به جای پیشرفت، در چرخه تصمیمات تکراری باقی خواهد ماند و مصوبات همچنان تنها بر روی کاغذ خواهند ماند.

*مطالبه بخش خصوصی برای رفع تبعیض میان استان‌ها

در بخش دیگری از این جلسه، «ابراهیم محرابی»، مدیر خانه‌مسافرهای خراسان رضوی از بروز اختلالاتی در روند صدور ویزای گردشگری سلامت خبر داد و علت آن را ناهماهنگی میان وزارت امور خارجه و وزارت بهداشت عنوان کرد.

وی اظهار داشت: اجرای اجباری سامانه جدید گردشگری سلامت در خراسان رضوی، در حالی‌که در دیگر استان‌ها به‌صورت اختیاری انجام می‌شود، موجب طولانی شدن روند صدور ویزا تا سه ماه شده است. این امر نارضایتی فعالان حوزه گردشگری سلامت را به‌دنبال داشته و موجب از دست رفتن بخشی از تقاضای موجود در این بخش شده است.

وی با تاکید بر ضرورت رفع این ناهماهنگی‌ها خواستار یکپارچه‌سازی سامانه گردشگری سلامت در سطح ملی شد و افزود: نباید در روند جذب گردشگران سلامت میان استان‌ها تبعیض وجود داشته باشد. خراسان رضوی با جایگاه ویژه خود در این حوزه نیازمند حمایت و هماهنگی بیشتر دستگاه‌های ذی‌ربط است.

در همین رابطه «ناصر غفران»، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع‌دستی اتاق مشهد در پاسخ به این موضوع گفت: اجرای کارآمد سامانه گردشگری سلامت نیازمند هماهنگی میان وزارتخانه‌ها و بخش خصوصی است. اختلافات موجود در این زمینه از طریق مجاری رسمی در تهران در حال پیگیری است تا فرآیند صدور ویزا روان‌تر و منسجم‌تر شود.

وی با اشاره به تجربه موفق مدیریت زائران در مراسم اربعین افزود: همان‌گونه که هم‌افزایی میان دستگاه‌ها در مدیریت زائران اربعین به الگویی موفق تبدیل شد، در حوزه گردشگری سلامت نیز می‌توان با انسجام و همکاری میان نهادهای متولی، نتایج مطلوبی به دست آورد.

* ضرورت افزایش دوره‌های عملی و کارآموزی برای دانشجویان گردشگری

در ادامه این جلسه، «محمد سعید ولی‌زاده» ، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر خدمات مسافرت هوایی، جهانگردی و زیارتی خراسان رضوی، با انتقاد از ضعف برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، بر ضرورت افزایش دوره‌های عملی و کارآموزی برای دانشجویان گردشگری تاکید کرد. او گفت: تجربه‌های میدانی باید بخش عمده فرایند تحصیل دانشجویان را تشکیل دهد؛ چراکه فارغ‌التحصیلان رشته‌های گردشگری در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، غالبا بدون مهارت‌های عملی کافی وارد بازار کار می‌شوند و این مسئله به ضعف نظام آموزشی بازمی‌گردد.

وی همچنین با اشاره به مشکلات مربوط به صدور مجوز فعالیت دفاتر و راهنمایان گردشگری، خواستار هماهنگی بیشتر با اداره کل میراث فرهنگی و کمیته‌های حقوقی برای پیشگیری از تخلفات شد و افزود: انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی از فعالیت‌های قانونی و عملیاتی دفاتر حمایت می‌کند، اما لازم است تمرکز آموزش‌ها بر مهارت‌محوری و تجربه میدانی دانشجویان افزایش یابد.

*صنایع‌دستی و سنگ‌های قیمتی نیازمند حضور پُررنگ‌تر در دیپلماسی اقتصادی

سمیه روانخواه، معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی نیز در این جلسه با اشاره به آخرین وضعیت تعرفه‌های صادرات صنایع‌دستی گفت: تعرفه‌ها به‌طور کامل حذف نشده، بلکه کاهش یافته‌اند. پیشنهاد می‌شود برای تقویت حضور بین‌المللی، تفاهم‌نامه‌هایی با کشورهای هدف برای برگزاری نمایشگاه‌های مشترک و تعیین تعرفه‌های توجیهی تدوین شود.

او افزود: حضور فعال‌تر تولیدکنندگان، به‌ویژه در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، در نشست‌های تخصصی و برنامه‌های اتاق بازرگانی، می‌تواند به تقویت مطالبه‌گری صنفی و تنوع سبد فعالیت‌های صنایع‌دستی استان بیانجامد.

*بحران تولید در صنعت طلا و جواهر

یوسف تقی‌زادگان، رئیس اتحادیه صنف طلا، نقره و جواهر مشهد، با اشاره به کاهش ظرفیت تولید در پی محدودیت‌های قانونی اظهار داشت: اگرچه قانون معافیت مالیاتی واردات طلا، نقره و پلاتین خام تمدید شده، اما در عمل محدودیت‌ها همچنان پابرجاست و همین امر موجب شده بسیاری از کارگاه‌ها که پیش‌تر بیش از ۲۰۰ نفر پرسنل داشتند، اکنون با کمتر از ۵۰ نفر فعالیت کنند.

وی با اشاره به تجربه موفق چین در ارائه اعتبارات بلندمدت و مقابله با قاچاق تاکید کرد: برای حفظ رقابت‌پذیری صنعت طلا و جواهر، باید سیاست‌های حمایتی بازنگری شود و ارتباط بین فعالان صنایع‌دستی و طلا و جواهر تقویت گردد تا ظرفیت تولید کشور حفظ شود.

حمیدرضا محمدیان، عضو کمیسیون گردشگری اتاق مشهد نیز در سخنانی به ضعف ارتباط میان دانشگاه‌ها و صنعت اشاره کرد و توضیح داد: رشته‌های مرتبط با گردشگری و هوانوردی باید ارتباط واقعی با محیط‌های عملیاتی داشته باشند.

وی افزود: بازدیدهای میدانی از فرودگاه‌ها و مراکز خدماتی می‌تواند توانمندی دانشجویان را افزایش داده و فاصله میان آموزش نظری و نیاز بازار کار را کاهش دهد.

*نقد عملکرد دولت در حمایت از بخش بوم‌گردی

محمدحسن حسین‌پور، رئیس جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی، از عملی‌نشدن وعده‌های دولت در زمینه تفویض اختیار و حمایت از فعالان بوم‌گردی و صنایع‌دستی انتقاد کرد و گفت: اگرچه مسئولان از واگذاری اختیارات به استانها سخن می‌گویند، اما در عمل تغییری دیده نمی‌شود.

وی افزود: با وجود وعده پرداخت تسهیلات برای بوم‌گردی، بانک‌ها همچنان با سخت‌گیری‌های شدید عمل می‌کنند و بسیاری از فعالان این حوزه به منابع مالی دسترسی ندارند. در نتیجه، توسعه گردشگری محلی با موانع جدی روبه‌رو است.

در پایان این جلسه، جمعی از دانشجویان رشته گردشگری نیز دیدگاه‌های خود را درباره چالش‌های آموزشی و ساختاری این حوزه مطرح کرده و پیشنهادهایی در زمینه تقویت آموزش‌های کاربردی، تسهیل مجوز فعالیت و حمایت از کارآفرینی دانشجویان ارائه دادند.