لزوم تقویت هم‌افزایی و مطالبه‌گری در خصوص اجرایی شدن قطار سریع‌السیر تهران- مشهد

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «علی اکبر لبافی»، رئیس این دبیرخانه در ابتدای این نشست اظهار کرد: استان خراسان رضوی همواره از عدم اجرای پروژه های زیرساختی رنج می برد و هیچ دلیل و ادله ای ارائه نمی‌شود که چرا کمتر به این اولویت ها توجه می شود .سهم استان خراسان رضوی از پروژه حرم تا حرم بعد از گذشت ۱۲ سال از پیگیری ها تقریبا صفر است در حالی که قطعه گرمسار اجرایی شده و سمنان در این زمینه در حال فعالیت است، از سویی، متاسفانه در دو پروژه اساسی کشور و استان قطار پر سرعت برقی که از سال ۱۳۵۴ رایزنی‌های آن شروع شده و قطار سریع السیر نیز هنوز روی پله اول قرار داریم و تقریبا صفر است.

وی افزود: سهم استان از بودجه آب کشور نیز علیرغم ۳۰ میلیون زائر و ۸ درصد مساحت و جمعیت 8/1 است. همچنین، سرانه های درآمدی مردم ۷۵ درصد میانگین کشور است و در رتبه بیست و پنجم هستیم.

لبافی در ادامه به آخرین وضعیت اجرای پروژه قطار سریع‌السیر تهران- مشهد اشاره کرد و گفت: معاون فنی و زیربنایی راه آهن کشور طی مکاتبه‌ای به شورا اعلام کرده است: «پیرو امضا تفاهمنامه از سوی وزیر وقت راه و شهرسازی با کشور چین در تاریخ 1401.11.23 و نهایتا تنظیم برنامه اقدام در خصوص اجرای پروژه راه آهن سریع‌السیر تهران- مشهد، اقدامات لازم از بهمن ماه سال 1401 در دستور کار شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در این خصوص راه آهن مطابق با برنامه اقدام، با بهره گیری از تجربیات پروژه قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان و تشکیل کمیته مدیریتی- کارشناسی و همکاری، مشاوره اسکوپ طرح ( SOW) و ارکان خواسته‌های کارفرمایی (ER) را تدوین نموده و مذاکرات فنی اولیه را نیز با شرکت چینی انجام داده است.»

وی افزود: در ادامه این مکاتبه آمده است: «لیکن با توجه به نیاز بالای طرح‌های سریع‌السیر ریلی به اعتبارات و تعهدات دولتی به نسبت سایر طرح‌های عمرانی و فراتر بودن حجم مالی سرمایه‌گذاری مورد نیاز از توان داخلی، مستلزم اخذ مجوز از شورای اقتصاد و تعیین تکلیف قطعی نحوه تامین مالی طرح می‌باشد». نکته اینکه این پروژه در شورای اقتصاد کشور مصوب نشده،  هرچند در ماده 48 قانون برنامه هفتم اجرای آن مورد تاکید قرار گرفته است.

رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان با اشاره به تشکیل کارگروه ۵ نفره جهت پیگیری راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران-مشهد تصریح کرد: مقرر بوده کارگروهی متشکل از معاونت اجرایی، شرکت راه آهن، وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه و استانداری خراسان رضوی تشکیل شود تا نسبت به رصد دائم موضوع و پیگیری وظایف محوله در جلسات تا حصول نتیجه اقدام گردد

اولویت راه آهن، برقی سازی خط آهن تهران- مشهد است

در بخش دیگری از نشست، «قاسم طاهری»، نماینده اداره کل راه آهن خراسان رضوی تصریح کرد: اولویت اداره کل راه آهن خراسان رضوی بحث برقی سازی و ارتقای سرعت راه آهن تهران- مشهد تا 250 کیلومتر در ساعت است.

وی افزود: براساس ارزیابی‌ها، سرعت بهره‌برداری 200 کیلومتر بر ساعت و با ظرفیت حمل سالانه 20 میلیون نفر در کوتاه مدت و 35 میلیون نفر در بلندمدت خواهد بود. همچنین، زمان سیر قطار تهران- مشهد 6 ساعت با سرفاصله زمانی 10 دقیقه ارزیابی می‌شود.

طاهری در خصوص اهداف کیفی طرح در بهره‌برداری باری نیز یادآور شد: سرعت بهره‌برداری باری 120 کیلومتر در ساعت و با ظرفیت حمل سالانه 5 میلیون تن (دوره کوتاه مدت) و 10 میلیون تن (دوره بلندمدت) با سرفاصله زمانی 20 دقیقه (دوره بلندمدت) ارزیابی می‌شود.

نماینده اداره کل راه آهن خراسان رضوی با بیان اینکه کارفرمای طرح شرکت راه آهن جمهوری اسلامی و پیمانکار یک شرکت چینی است، تصریح کرد: سرمایه طرح حدود 11.5 میلیارد یوآن و دوره اجرای طرح 48 ماه (4 سال) خواهد بود. برگزاری جلسات فنی و قراردادی جهت عقد تفاهم نامه با انجمن خیرین راه و ترابری با موضوع برقی سازی مسیر تهران-گرمسار، برگزاری جلسات فنی با شرکت ایماتیای اسپانیا به عنوان گزینه مشاور کارفرما در طرح برقی سازی تهران- مشهد و آماده سازی مدارک فنی و قراردادی جهت اعلام مسیر تهران- مشهد به عنوان فاز اول مسیر سرخس- چشمه ثریا برای تامین مالی از بسته دوم مالی دولت چین از جمله اقدامات در دست اجرای طرح برقی سازی راه آهن سریع‌السیر تهران- مشهد است.

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر اولویت نخست ما برقی سازی خط موجود و اولویت بعدی، پیگیری قطار سریع‌السیر است، اضافه کرد: موضوع برقی سازی به عنوان فاز نخست مورد پیگیری راه آهن است تا  اجرایی شود.

کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقلی، یکی از عوامل پایین بودن ضریب اشغال هتل‌ها

در بخش دیگری از نشست، «ناصر غفران»، نایب رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: طی 20 سال گذشته پروژه‌های کلان عمرانی مصوب شده؛ اما هیچ ردیف بودجه و اعتباری برای آن به خراسان رضوی تخصیص نیافته و صرفا به آن بخش از پروژه که مربوط به تهران و یا قم است، تخصیص اعتبار صورت گرفته است.

وی ادامه داد: پروژه قطار سریع‌السیر از دهه 80 مورد پیگیری و مطالبه بخش خصوصی بوده اما متاسفانه تا امروز هیچ مصوبه‌ای از شورای اقتصاد دریافت نکرده است. معاون اقتصادی استاندار نیز در این خصوص عنوان کرده که با توجه به بودجه استان این پروژه در دستور کار نبوده و امکان تحقق آن به دلیل فقدان منابع مالی استان امکان پذیر نیست.

غفران، ضعف زیرساخت‌های ریلی، هوایی و زمینی را یکی از دلایل پایین بودن درصد اشغال هتل‌های کلانشهر مشهد دانست و گفت: ‌این مساله قطعا اقتصاد استان را دچار مخاطره می‌کند. لذا اگر چالش‌های پیش روی زیرساخت‌های مشهد مرتفع نشود قطعا دیگر امکان جذب سرمایه‌گذار، اشتغالزایی و ارائه خدمات وجود نخواهد داشت.

لزوم تدوین طرح مطالعاتی به منظور اجراسازی پروژه قطار سریع‌السیر

در ادامه، «مصطفی حسین‌آبادی»، رئیس گروه اقتصاد سرمایه‌گذاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی عنوان کرد: از سال 1354 پروژه برقی سازی قطار تهران- مشهد در دستور کار بوده است؛ لذا به نظر می‌رسد عملیاتی شدن این پروژه نسبت به اجرای قطار سریع‌السیر بیشتر در دسترس باشد. به نظر می‌رسد باید با هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی ذی ربط و پیگیری مداوم، ابتدا این پروژه را به سامان برسانیم؛ چرا که برای پروژه برقی سازی قطار، ردیف بودجه در قانون بودجه پیش بینی شده و سازمان برنامه و بودجه هم از آن حمایت لازم را دارد.

وی با بیان اینکه در شرایط فعلی امکان عملیاتی کردن پروژه قطار سریع‌السیر تا حدودی دور از دسترس است، افزود: تامین اعتبار 2 میلیارد دلاری برای برقی سازی پروژه قطار تهران- مشهد به دلیل حجم مسافر و زائر ورودی این استان بیشتر قابل دسترس است و به نظر می‌رسد بازگشت سرمایه آن، طی بازه زمانی 5 الی 6 ساله محقق شود. در خصوص پروژه قطار سریع‌السیر تهران- مشهد نیز توصیه می‌شود مطالعاتی در رابطه با میزان اعتبار مورد نیاز، مدت زمان اجرایی شدن پروژه، بازه زمانی بازگشت سرمایه، چالش‌های موجود و تاثیر آن بر حوزه گردشگری  در قالب گزارش توجیهی تدوین و به مرکز منعکس شود.

لزوم تسریع در اجرایی شدن قطار سریع‌السیر تهران- مشهد به دلیل موقعیت استراتژیک خراسان رضوی

در بخش دیگری از نشست، «مهدی وطن پرست»، رئیس گروه تولید استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: جلسه‌ای در خصوص کریدرو شرق به غرب و شمال به جنوب در استانداری تشکیل شد که صورت جلسه آن برای وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی ارسال شد. در جلسه سه موضوع برقی سازی قطار تهران- مشهد، قطار سریع‌السیر تهران- مشهد و کریدور شرق به غرب مورد بحث و بررسی قرار گرفت. چنان که مقرر شد برقی سازی پروژه راه آهن تهران- مشهد اولویت نخست وزارت راه و شهرسازی قرار بگیرد. همچنین اجرایی شدن قطار سریع‌السیر دستور کار دیگر آن جلسه بود که با توجه به‌ اینکه امکان حمل بار بدین طریق وجود ندارد و به سرمایه کلانی نیاز است، این طرح به عنوان اولویت‌های بعدی مدنظر قرار گرفت؛ اما آن گونه نبود که به حاشیه رانده شود؛ لذا باید در این رابطه مطالبه‌گری صورت بگیرد.

وی با طرح این سوال که چرا در پروژه برقی سازی ابتدا مسیر تهران- گرمسار به عنوان فاز نخست انتخاب شده است؟ افزود: این مهم در خصوص تکمیل قطعه قم- گرمسار در پروژه آزادراه حرم تا حرم نیز صدق می‌کند این در حالی است که خراسان رضوی دروازه ورود به آسیای میانه و قطب گردشگری کشور است. این مساله حاکی از آن است که منطق اقتصادی در این حوزه چندان حاکم نیست و بیشتر بحث پیگیری و مطالبه‌گری به منظور اجرایی شدن پروژه‌ها مطرح است.

«ابراهیم ناصری»، مشاور عالی خانه صمت خراسان رضوی نیز یادآور شد: بحث مطالبه‌گری و پیگیری در خصوص اجرایی شدن این طرح ضروری است. پیشنهاد می‌شود جلسه‌ای با حضور مجمع نمایندگان استان در استانداری برگزار شود تا هر چه سریع تر این مبحث در دستور کار شورای عالی اقتصاد قرار بگیرد.

راهکارهای تسریع در اجرایی شدن قطار سریع‌السیر تهران- مشهد

در بخش دیگری از نشست، «امید خدادادی»، دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: پروژه قطار پرسرعت تهران- مشهد در سال 1388 با هدف افزایش سرعت، کاهش زمان سفر، کاهش مصرف انرژی و بهبود خدمات حمل و نقل تصویب شد؛ اما متاسفانه ‌این طرح تاکنون با چالش‌هایی همچون عدم تخصیص منابع مالی پایدار و کافی برای آغاز عملیات اجرایی، تاخیر در جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، نبود مطالعات به روز و کامل برای ارزیابی زمین شناسی و مسیریابی، عدم دسترسی به تکنولوژی مورد نیاز برای ساخت قطارهای پرسرعت، تغییرات مدیریتی و اولویت‌های برنامه‌ای در دولت‌های مختلف، هماهنگی ضعیف بین نهادهای دولتی و بخش خصوصی مواجه بوده است.

وی با بیان اینکه کاهش زمان سفر، افزایش ایمنی، تحریک اقتصاد و تقویت گردشگری از مهم‌ترین مزایا و فرصت‌های اجرای این طرح است، ادامه داد: تامین مالی پایدار، استفاده از فناوری کشورهای با تجربه در قطارهای پرسرعت مانند چین، ژاپن، فرانسه، آلمان، انتقال دانش فنی برای بومی سازی تکنولوژی، تشکیل کمیته نظارتی مستقل با حضور نمایندگان دولت، بخش خصوصی و نخبگان دانشگاهی، زمان بندی شفاف برای اجرای هر مرحله از پروژه و تقویت مشارکت بخش خصوصی در قالب ارائه مشوق‌های مالیاتی و تضمین سوددهی پروژه، از مهم‌ترین پیشنهادات برای تسریع در اجرای پروژه است.

رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان یادآور شد: از آن جا که ماده 48 قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران (1407 – 1403) بر اجرایی شدن قطار سریع‌السیر تاکید دارد و پروژه قطار سریع‌السیر تهران-اصفهان در شورای اقتصاد مصوب شده است؛ لذا پیشنهاد ما این است با توجه به شاخص های اشاره شده شامل حدود 30 میلیون زائر و 8 درصد مساحت و جمعیت کشور در خراسان رضوی نظیر اصفهان، پروژه قطار سریع السیر مشهد- تهران نیز با کمک و پیگیری نمایندگان استان در شورای اقتصاد تصویب گردد و ردیف بودجه به آن تخصیص پیدا کند.

وی افزود: برقی سازی قطار تهران- مشهد از سال 1354 آغاز شده و سال های زیادی است که پیگیری می شود ولی آنچه در گزارشات آمده، نظیر پروژه حرم تا حرم، قطعه گرمسار- تهران این پروژه اولویت اجرا به خود گرفته که مورد گلایه جدی استان است و می بایست پیگیری شود تا قطعه مشهد به تهران نیز در اولویت قرار گیرد.