ظرفیت غیرفعال نیروگاه‌های مقیاس کوچک خراسان رضوی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، علی اکبر لبافی، رئیس این دبیرخانه اظهار کرد: در حال حاضر براساس مجوزهای اخذ شده، تعدادی نیروگاه احداث شده و در حال فعالیتند؛ اما عملا به دلیل اختلاف موجود میان وزارت نیرو و بخش خصوصی، از این ظرفیت استفاده نمی شود.
لبافی خاطرنشان کرد: تاکید شرکت برق آن است که در فصل مورد نیاز یعنی در ایام تابستان، آمادگی استفاده از ظرفیت نیروگاه های کوچک مقیاس وجود دارد؛ به عبارتی این نیروگاه ها، تنها 3 الی 4 ماه در سال فعالند. این در حالی است که این صنایع فصلی نیستند و نمی توان نیروهای متخصص فعال در این نیروگاه ها را به صورت فصلی به کار گرفت و 9 ماه از سال را به تعمیرات این نیروگاه اختصاص داد.
وی افزود: به طور کلی علی رغم نیاز کشور و استان، این نیروگاه ها غیرفعالند و در صورت فعال سازی، می توانند با کمک بسیاری به حل قطعی برق کنند. آنچه مسلم است وزارت نیرو باید با نیروگاه های کوچک مقیاس قرارداد یک ساله منعقد کند. همچنین باید رایزنی با بخش صنعت صورت بگیرد تا قراردادی با وساطت وزارت نیرو میان صنعت و نیروگاه های تولید پراکنده منعقد شود.
رئیس دبیرخانه کمیته استانی حمایت از کسب و کارهای خراسان رضوی تصریح کرد: اگر این مسائل در سطح استان قابل پیگیری است که حل و فصل خواهد شد در غیر این صورت این مسائل باید از طریق وزارت نیرو، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اتاق ایران پیگیری شود. رویکرد کلی آن است که این نیروگاه ها با رایزنی وارد مدار شوند تا بتوانند در 12 ماه سال فعال باشند تا سرمایه گذاران دیگر نیز راغب شوند و ظرفیت های جدید وارد میدان گردد.
وی تصریح کرد: دستور کار امروز در خصوص نیروگاه های مقیاس کوچک است که قرارداد تنظیمی آنها در 5 ساله دوم خرید تضمینی، از ضمانت لازم برخوردار نیست.
لبافی با بیان اینکه استان باید با توجه به کمبود برق از ظرفیت های موجود به نحو احسن استفاده کند، که متاسفانه نتوانسته ایم از این ظرفیت ها استفاده کنیم.

موانع حل چالش‌های نیروگاه‌های کوچک مقیاس
در بخش دیگری از نشست، امیر یعقوبی، نایب رییس هیأت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی تانیر تصریح کرد: تاکنون جلساتی با شرکت برق و معاونت هماهنگی برق خراسان در خصوص مشکلات نیروگاه های کوچک مقیاس برگزار کرده ایم؛ اما قوانین بالادستی وزارت نیرو مانع از حل و فصل این موانع شده است. توانیر نیز به عنوان زیرمجموعه وزارت نیرو چاره ای جز تمکین به این قوانین ندارد. لذا این مسائل باید در کمیته های کشوری حل و فصل شود.
وی افزود: در سالهای 87 الی 89 که نیروگاه های مقیاس کوچک ایجاد و دستورالعمل های آن صادر شد، دولت برق را به قیمت هر کیلووات 33 تومان از نیروگاه خریداری می کرد؛ اما پس از 5 سال آن را به قیمت هر کیلووات 27 تومان خریداری می کرد. در واقع برق این نیروگاه ها باید 20 درصد نسبت به قیمت تضمینی در بازار، ارزان تر عرضه می گردید.
یعقوبی خاطرنشان کرد: قیمت تضمینی برق در فروردین سال جاری 680 تومان بوده است، در صورتی که قیمت خرید از نیروگاه های 5 ساله دوم 320 تومان است که این مساله حاکی از آن است که قیمت خرید تضمینی برق برای این نیروگاه ها 50 درصد کاهش داشته است.
مدیرعامل صنعت یاران انرژی فدک خاطرنشان کرد: در کشور حدود 200 مگاوات نیروگاه کوچک مقیاس داریم که در قالب قرارداد تضمینی 5 ساله دوم فعالیت خود شده اند و غیر فعالند نرخ خرید تضمینی از نیروگاه های 5 ساله دوم منصفانه نیست و قیمت آن بسیار پایین است از این رو قیمت خرید باید به هر کیلووات 850 تومان اصلاح شود. اگر نرخ خرید تضمینی به این رقم برسد، مطابق مدل های اقتصادی که صندوق توسعه ملی برای نیروگاه ها اعلام کرده، نرخ بازدهی آنها به 18 درصد خواهد رسید؛ این در حالی است که نرخ بازدهی در شرایط فعلی 5 درصد است.
درخواست اعمال قیمت منصفانه برای خرید برق نیروگاه های مقیاس کوچک
یعقوبی خاطرنشان کرد: 5 ساله دوم برای نیروگاه های کوچک مقیاس معضل شده است. نیروگاه های تولید پراکنده تنها 4 ماه از سال به فعالیت میپردازند و با توجه به تعطیلی 8 ماهه، برای جلوگیری از تعدیل نیروی کار آموزش دیده خود، با افزایش هزینه ها مواجه اند و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند. اگر تولید به صورت مستمر باشد، هزینه های تولید به شدت کاهش خواهد یافت و درخواست ما این است که وزارت نیرو، قیمت ها را به صورت منصفانه اعمال کند و قراردادها نیز به صورت 12 ماهه منعقد شود.
وی اظهار کرد: وزارت نیرو در تجارت و فروش برق بسیار متضرر شده است. در حال حاضر گران ترین برقی که به مصرف کنندگان و یا مشترکان خود می فروشد، هر کیلووات 380 تومان است که به فولادی ها عرضه می شود؛ اما قیمت تولید این برق هر کیلووات 350 الی 360 تومان است؛ آن هم با احتساب نرخ گاز یارانه ای. حال اگر نرخ گاز صنعتی یا فولادی محاسبه شود، قیمت تولید برق معادل هر کیلووات 700 الی 800 تومان خواهد بود.
یعقوبی با اشاره به اینکه متاسفانه برای نیروگاه های کوچک مقیاس بستری فراهم نشده است که برق تولیدی خود را به فولادی ها عرضه کنند، تصریح کرد: علاوه بر تمامی مشکلات مذکور، اداره امور دارایی نیز نمی پذیرد که درآمد نیروگاه در سال پنجم الی ششم بهره برداری، به یک سوم تقلیل یافته باشد. در واقع دستگاه امور مالیاتی بدون توجه به عدم تولید نیروگاه ها از آنان مطالبه مالیات می کنند.
نایب رییس هیأت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی تانیر خاطرنشان کرد: وزارت نیرو عنوان کرده که نیروگاه های کوچک مقیاس برق تولیدی خود را به صنایع بفروشند، این در حالی است که صاحبان صنایع برق تولیدی ما را هر کیلووات 90 تومان خریداری می کنند. نکته قابل توجه آن است که هزینه تولید یک کیلووات برق 370 تومان برای نیروگاه است؛ لذا خرید صنایعی چیزی جز ضرر برای نیروگاه های تولید پراکنده نیست.
وی یادآور شد: ظرفیت نیروگاههای مقیاس کوچک نصب شده در کشور 2000 مگاوات میباشد که حدود 700 مگاوات آنها وارد قرارداد 5 سال دوم شده اند و حدود 1300 مگاوات در 5 ساله اول قرار دارند. حال اگر برق نیروگاه های 5 سال اول، 690 تومان خریداری می شود، برق 700 مگاوات دیگر نیز به همین مبلغ خریداری شود.
راندمان بالای نیروگاه های سی اچ پی
در ادامه، حمید ایزدی، مدیرعامل خانه هم افزایی انرژی و آّب خراسان رضوی تصریح کرد: چند چالش در حوزه نیروگاه های تولید پراکنده وجود دارد که نخستین چالش مربوط به تعرفه گاز است. بحث تعیین نرخ سوخت صنایع در قانون بودجه سال 1400 مشخص شده است و اختلاف نظری در این رابطه وجود داشت که تعرفه گاز نیروگاهی شامل حال صنایع ویژه شود نه تعرفه گاز صنعتی. نکته دوم اینکه وجوه فروش برق به موقع پرداخت نمی شود.
وی افزود: چالش سوم این است که ضریب درنظر گرفته شده برای محاسبه برق، صحیح نیست. چهارم، امکان تعمیر استوک دستگاه های مولد برق وجود نداشت که در سال جاری وزارت صمت آیین نامه و بخشنامه ای صادر کرده و امکان امهال دستگاه های دست دوم مهیا شده است.
ایزدی درباره مزایای استفاده از برق نیروگاه های سی اچ پی اظهار کرد: از نگاه کلان اقتصادی این موضوع پدافند غیرعامل را پوشش می دهد؛ زیرا استفاده از مجتمع سی اچ پی برای تامین برق (به عبارت دیگر تولید و مصرف در محل) هزینه انتقال و شبکه توزیع را ندارد، همچنین تلفات تجهیزات هم نخواهد نداشت، علاوه بر این نیروگاه های سی اچ پی هم سرما و گرما و هم برق تولید می کند و راندمان این نیروگاه ها بسیار قابل توجه است.
اعتبار لازم برای نوسازی شبکه برق وجود ندارد
در بخش دیگری از نشست، امیررضا تجدد، مجری طرح تولید پراکنده شرکت برق منطقه ای خراسان تصریح کرد: ما به عنوان متولی تولید برق در استان، پیگیر مشکلات نیروگاه های کوچک مقیاس هستیم. هدف از احداث نیروگاه های گازسوز برای وزارت نیرو، تامین برق مطمئن در ایام تابستان است. برنامه ریزی نیز در همین راستا انجام گرفته است.
وی یادآور شد: قراردادی که با مولدین توسط وزارت نیرو منعقد می شود، قرارداد ده ساله است، به معنای آن که یک مولد با وزارت نیرو 10 سال قرارداد می بندد تا سود حاصل کند. وزارت نیرو این مساله را در نظر گرفته چنان که برای 5 سال اول، به این مولدین اجازه داده می شود خرید برق را تضمین کنند و این نیروگاه ها به صورت شبانه روزی فعالیت کنند.
تجدد افزود: پس از انتهای 5 سال اول موتور این نیروگاه ها مستهلک می شود و وزارت نیرو با این سیاست که نیروگاه ها در 5 سال اول سود خود را حاصل کرده اند به آنها دستور میدهد در 5 ساله دوم خود، در ماه های گرم سال و به مدت 4 ماه تولید کنند که این 4 ماه با توجه به مشکلات کمبود برق در کشور، به حداقل 5 ماه افزایش یافته است.
مجری طرح تولید پراکنده شرکت برق منطقه ای خراسان تصریح کرد: علی رغم تمام این موارد، از طریق مذاکره با وزارت نیرو، پارسال مجوز انعقاد قراردادهای دو جانبه این نیروگاه ها با صنایع ابلاغ شد. منتها این مورد نیز با چالش هایی مواجه بود به طور مثال یک صنعت فولادی که بالای 200 مگاوات نیاز به برق دارد، با نیروگاه های کوچک وارد عقد قرارداد نمی شود.
تجدد خاطرنشان کرد: تجارت برق برای وزارت نیرو توجیه اقتصادی ندارد. شاهد این مدعا آن است که وزارت نیرو برق را پایین تر از قیمت تولید به صنایع می فروشد.
مجری طرح تولید پراکنده شرکت برق منطقه ای خراسان یادآور شد: وزارت نیرو تولید 40هزار مگاوات برق را طی 4 سال برنامه ریزی کرده که با پیگیری های فراوان، هزار مگاوات به استان خراسان تخصیص یافته است؛ اما در مناقصه این میزان به 300 مگاوات کاهش پیدا کرد.
کمبود برق در منطقه ویژه اقتصادی سرخس
در ادامه، علی امیدبخش، سرپرست معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی اظهار کرد: در بحث خرید تضمینی برق باید مشتری هایمان را گسترش داده و به مشتریان دیگری غیر از وزارت نیرو فکر کنیم. منطقه ویژه اقتصادی سرخس به شدت با کمبود برق مواجه هستند.
در ادامه، محمدرضا حمیدیان، مالک نیروگاه ولیعصر (عج) تصریح کرد: تمامی این مشکلات ناشی از ارائه سوبسید به انرژی برق است. برای تولید برق دولتی 90 درصد سوبسید تعلق گرفته است. چنان که برای تولید برق توسط نیروگاه های بخش خصوصی شاید 20 درصد سوبسید اعمال شود. به طور مثال کیلوواتی 3 هزار تومان برق توسط بخش خصوصی تولید می شود و در بهترین حالت کیلوواتی 300 تومان به فروش می رسد.
وی افزود: وزارت نیرو می تواند در بهترین حالت ممکن برق را کیلوواتی 900 تومان از نیروگاه ها خریداری کند. ما 2100 تومان پایین تر از قیمت دولت برق را عرضه می کنیم حال از آن جا که دولت سوبسید بسیاری بر برق اعمال می کند، ما نمی‌توانیم برق را به صورت مستقیم به مصرف کننده عرضه کنیم.
حمیدیان یادآور شد: مصرف کننده در حوالی نیروگاه های کوچک مقیاس وجود دارد. پیشنهاد ما این است که برق کیلوواتی 900 تومان از ما خریداری شود و میان مشترکین مجاور نیروگاه توزیع شود.
در بخش دیگری از نشست، قاسم کیومرثی، رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تصریح کرد: برخی از حوزه های صنعتی ممکن است با خرید از نیروگاه های مقیاس کوچک موافق باشند و شاید برخی از صنایع حاضر باشند بالاتر از 380 تومان و یا حتی کیلوواتی 450 تومان برق این نیروگاه ها را خریداری کنند.
پیشنهاد تامین برق رمزارزها از نیروگاه های کوچک مقیاس
کیومرثی یادآور شد: به نظر میرسد برق تولیدی نیروگاه های کوچک مقیاس می‌تواند برای استخراج رمزارزها نیز استفاده شود؛ چرا که رمزارزها در حال حاضر با مساله تامین برق مواجه هستند و به همین دلیل به سختی به آنان مجوز لازم ارائه می شود. شرکت هایی که متقاضی صدور پروانه در حوزه رمز ارزها هستند، با استفاده از توان نیروگاه های تولید پراکنده می توانند برق خود را تامین کنند. در واقع در این صورت نه تنها مشکل رمز ارزها حل می شود بلکه مساله پیش روی نیروگاه های مقیاس کوچک نیز مرتفع خواهد شد.
رئیس اداره صنایع فلزی سازمان صمت استان با بیان اینکه صنایع و نیروگاه های کوچک مقیاس می توانند بر سر خرید کیلوواتی برق به توافق برسند، اظهار کرد: در این حوزه 3 الی 4 پارامتر اصلی وجود دارد؛ نرخ خوراک، هزینه نگهداری و تعمیرات و نرخ خرید برق در این زمینه اهمیت دارد.
ضرورت پیوند میان صنعت و نیروگاه های تولید پراکنده
در بخش دیگری از نشست، غلامرضا نوفرستی، عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تصریح کرد: برخی از صنایع از قطعی برق بدون اطلاع قبلی گلایه دارند، لذا برخی از آنها حاضرند برق را به قیمت بالاتری تامین کنند تا با قطعی بدون اطلاع برق مواجه نشوند. برخی از واحدها حاضرند تا 550 تومان به صورت کیلوواتی برق خود را تامین کنند. این لیست به شرکت برق ارائه خواهد شد. در واقع باید پیوندی میان صنعت و نیروگاه های کوچک مقیاس برقرار شود تا چالش های دو طرف مرتفع گردد.
در ادامه، جواد رضایی، مالک نیروگاه تولید پراکنده آذرخش اظهار کرد: شرکت شهرک های صنعتی استان 2 سال پیش، زمین های خدماتی خود را به 5 برابر قیمت به 24 شرکت رمز ارز فروخت ( 12 شرکت در چناران و 12 شرکت در تایباد) و تعهد داد که به این صنایع، برق و امکانات بدهد.
وی یادآور شد: سرمایه گذاران با این وعده ها، نسبت به ساخت ساختمان اقدام کردند؛ اما برقی به این واحدها تخصیص پیدا نکرد. لذا نیاز صنعت رمز ارز به برق کاملا عیان است و با وجود نیاز این واحدها به برق، نیازی به صادرات آن نیست. متاسفانه علی رغم پیگیری صاحبان صنعت رمز ارز به سازمان صمت، دفاتر نمایندگان و امام جمعه و… این صنایع تاکنون نتوانسته اند از برق برخوردار شوند. آنها تمایل دارند برق را به قیمت مصوب خریداری کنند. هر کدام از این 24 شرکت، 750 مگاوات مجوز مصرف برق دارند.
رضایی با اشاره به اینکه متاسفانه هزینه تامین و تهیه قطعات نیروگاه ها به دلیل تحریم ها بسیار بالاست، ادامه داد: پرداخت مطالبات معوق پیمانکاران یکی دیگر از خواسته های ماست. متاسفانه مطالبات معوق از سنوات گذشته سبب شده است که سرمایه گذاران انگیزه ای برای ورود به این حوزه نداشته باشند.
مالک نیروگاه تولید پراکنده آذرخش تصریح کرد: متاسفانه علی رغم این که وزارت نیرو عنوان کرد که مطالبات پیمانکاران به صورت تهاتر پرداخت می شود اما در همین حوزه نیز چالش های بسیاری عیان است چنان که هزینه های بسیاری بابت بورورکراسی اداری به نیروگاه ها تحمیل می شود.
امکان ایجاد تفاهم میان صنایع و نیروگاه های کوچک مقیاس
در پایان، لبافی، رئیس کمیته استانی حمایت از کسب و کارهای خراسان رضوی تصریح کرد: خانه صنعت، معدن و تجارت و سازمان صمت استان می توانند قراردادی منعقد کنند تا برق واحدهای صنعتی که وزارت نیرو قادر به تامین آن نیست، با نرخ های متداول در استان تامین شود. همچنین، به منظور فعالیت نیروگاه های کوچک مقیاس در غیر فصل های گرم نیز باید برنامه و چهارچوبی توسط خانه صنعت و معدن و شرکت برق تدوین شود.
وی خاطرنشان کرد: خانه صنعت و معدن و سازمان صمت، می بایست صنایع استان را مورد بررسی قرار دهند تا نیازسنجی شرکت ها صورت بگیرد و نیروگاه های تولید پراکنده و صنایع، در قالب قرارداد به تفاهم برسند.
لبافی یادآور شد: در سایر فصول سال غیر از فصل گرم، مقرر شد درباره قیمت خرید برق از نیروگاه های کوچک مقیاس، از خبرگان این حوزه نظر خواهی صورت بگیرد. در رابطه با تضمین مطالبات نیز مقرر می گردد پیگیری بیشتری حاصل شود، چرا که نیروگاه ها با مطالبات معوقه از چرخه فعالیت خارج خواهند شد. شورای گفت و گو، اتاق خراسان و ایران و نهادهای دخیل نیز پیگیر این موضوع خواهند بود.
رئیس کمیته استانی حمایت از کسب و کارهای خراسان رضوی اظهار کرد: در خصوص فعالیت نیروگاه های تولید پراکنده در فصول غیرگرم نیز باید کارشناسی بیشتری صورت بگیرد؛ در این خصوص باید به گونه ای پیشنهاد داد که وضعیت برای نیروگاه ها توجیه اقتصادی داشته باشد.