«حسین بحرینیان»، فعال صنعتی استان در ابتدای این نشست گفت: ما ابتدا باید ببینیم که صنعت و اقتصاد اساسا داریم یا خیر؟ چه قبل و چه بعد از انقلاب، ما گرفتار تصمیم‌گیران اقتصادی هستیم که اهلیت حرفه ای ندارند. تصمیم گیران باید سه شاخصه داشته باشند، اهلیت سیاسی، اهلیت امنیتی و سومین شاخص اهلیت حرفه‌ای؛ به جز چند دوره خاص در طول 120 سال گذشته، ما آدم هایی را که اهلیت حرفه ای داشته باشند، نداشته ایم، نه در مجلس و نه در قوه مجریه. در نهایت به نظر من ما کشور توسعه یافته نیستیم و اقتصاد ما نیز اقتصاد نیست، اما این که آیا توانش را داشتیم که توسعه یافته شویم، حتما پاسخ مثبت است اما به دلیل تصمیم گیران نا بلد این اتفاق نیفتاد.
«جواد نیشابوری»، صادر کننده نمونه و رئیس کمیسیون کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی مشهد نیز در این مورد عنوان کرد: واقعیت این است که زیر ساخت اقتصادی در کشور، وجود ندارد، سهم ایران از اقتصاد جهانی کمتر از نیم درصد است، با کشورهایی هم که کار می کنیم سهمی بزرگی از اقتصاد دنیا را ندارند، بنابراین شرایط مناسبی نیست که ما از رشد اقتصادی بخواهیم صحبت کنیم، مسئله ای که آقای بحرینیان به درستی به آن اشاره کردند و آن تصمیمی گیرانی که اهلیت حرفه ای ندارند. همچنین باید گفت در بحث آمار ما بیش از این که آمار داشته باشیم، آمار سازی داریم. قبل انتخابات گفتند چند نیروگاه در خراسان افتتاح شده، حالا اما قطعی برق ما دو برابر شده است! شاید یکی از بزرگ ترین مشکلات ما آمار‌سازی است که دارد اتفاق می افتد.
سپس «محمدحسین روشنک»، عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی مشهد، در این باره بیان کرد: همین الان ما اگر بخواهیم به اقتصاد دنیا متصل شویم و با آن ها کار کنیم، صنعت ما قادر به رقابت با آن ها نخواهد بود، در واقع اگر یارانه را از کالاهایی که صادر می شود حذف کنیم، چیزی به عنوان صادرات نخواهیم داشت. بخش زیادی از آنچه صادر می‌کنیم، یارانه های آشکار و پنهانی است که به محصول داده ایم. مورد دیگر این که باید گفت ما اصلا اقتصاد رقابت پذیر نداریم، شما مشکلاتی را که در باره ارز صادراتی اتفاق افتاده ببینید. به نظر من بعد از انقلاب، به جز دوران جنگ و یک نیم دوره دولت آیت ا… هاشمی، دولت اقتصادی نداشته ایم. به نظرم سایر دولت ها اقتصادی نبودند و به نظرم دولت آینده نیز با شکلی که به خود می گیرد، اقتصادی نخواهد بود و شکل سیاسی است.
«ارشدی»، کارشناس اقتصادی و سرپرست پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ادامه نشست و در ابتدای سخن، افزود: باید به اقتصاد نگاه چند وجهی داشت. نمی شود نگاه اجتماعی و سیاسی در مسائل نداشت. نکته دیگر دانش حکمرانی است. این یعنی افراد و گروه های مختلف بنشینند و برای یک موضوع مفاهمه کنند. اگرچه افراد اقتصاد خوانده در جایگاه وزیر اقتصاد و تصمیم گیر اقتصاد قرار گرفته اند اما، وضعیت به این شکل در آمده، ضمن این که اصلا مشخص نیست که افراد تصمیم گیر ذیل کدام ایده و سیستم دست به اداره اقتصاد می زنند؛ همه این ها در حالی است که اساسا ما اولویت ها را مشخص نکرده‌ایم. الان قرار است تولید رونق بگیرد، یا مصرف یا سایر مسائل، حتی رابطه دانشگاه با فضای اقتصادی کشور نیز در اکثر موارد گسسته است و ارتباطی ندارند. عملا علوم انسانی ما در پاسخ به نیازهای ما ابتر است و نمی تواند پاسخی به وضعیت موجود بدهد.
از سال 1262 کسری تراز تجاری داریم
بحرینیان در دور دوم صحبت ها اظهار داشت: لوئیس دارنده نوبل اقتصاد که بسیار هم انسان گرا بود، در خصوص موضوع دانشگاه ها برای برنامه توسعه می گوید، در آسیا به دلایلی تعداد دانشجوها نسبت به استادان بسیار بالاست و همین کثرت در مواردی به زیان آن هاست. این را بگذارید کنار این که بسیاری از مسئولان تحصیلات‌شان در زمان خدمت‌شان است با این که می دانیم تحصیل یک موضوع تمام وقت است، یک چنین وضعیتی باعث وضعیت موجود می شود. ما از 1262 کسری تراز بازرگانی داریم، منابع مستقیم ارزی از 1338 تا 1399 یعنی ارز حاصل از صادرات2262 میلیارد دلار است، ارزش نفت استخراجی منهای نفت صادراتی، 1350 میلیارد دلار است، حالا ببینید، چین از 1978 تا 1996، میزان سرمایه گذاری خارجی مستقیمش، 171 میلیارد دلار و از محل OCDA بیش از 29 میلیارد دلار بوده است، به گزارش بانک جهانی 129 میلیارد دلار نیز، وام خارجی گرفته است، اما در این مدت توانسته 288 میلیون شغل جدید ایجاد کند، ما در این بازه زمانی با همین پول فقط 5 هزار شغل جدید ایجاد کرده ایم، ببینید چه اتفاقی افتاده وقتی تصمیم گیر اهلیت حرفه ای ندارد، مثلا 2 میلیارد دلار برای واردات اتوبوس برقی هزینه می کنیم اما همین شرکت در ترکیه با یک میلیارد دلار برای راه اندازی خط تولید باعث اشتغال 5 هزار نفر می شود. اگر نفت را از کشور حذف کنیم، دولت های ما نمی توانند هیچ چیز را اداره کنند.
نیشابوری نیز در دور دوم، با اشاره به این که نیروهای تحصیل‌کرده ای که در واحد صنعتی استخدام می شوند عملا مانند نیروی صفر هستند، بیان کرد: سازمان های دولتی ما قانون گریزند و قانونی را که یک ان جی او شاید برای آن کلی زحمت کشیده است با یک بخشنامه دور می زنند. این بخشنامه ها نوعی رانت است برای دولتی ها. در بحث آموزش می بینیم کارکنان ادارات، منافع ملی برایش خیلی اهمیت ندارد و می گویند قانون برای ما بخشنامه ها و دستورالعمل هاست؛ به نظر می آید وضعیت خیلی نابهنجار است.
بپذیریم تحریم و FATF مشکل نیست
روشنک نیز در ادامه ضمن اشاره به این که دولت چهاردهم دولت هماهنگی نیست، گفت: یکی از مشکلات اساسی ما در 30 سال قبل تا الان، فارغ از اشکالات زیربنایی که اشاره شد، موضوع تحریم ها و FATF است. با وجود این نمی خواهیم همین موضوع را بپذیریم و علنی کنیم. تحریم ها همیشه و در همه دولت ها به ضرر اقتصاد بوده. حالا دولت احمدی نژاد با درآمد 800 میلیارد دلاری بود که البته هنوز ما نمی دانیم این حجم از پول کجا رفت و چه سرنوشتی داشت!
ارشدی نیز درباره کابینه دولت چهاردهم عنوان کرد: حداقل معلوم است که از جهت نظری افراد با هم همگرا نیستند و این مشخصا مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد، اما در راستای صحبت آقای بحرینیان، بسیار درست است که اگر نفت نبود، افراد زیادی حاضر نبودند که وارد مسئولیت شوند و به اصطلاح محبوبیت بخرند. در هر حال، وزرا باید همگرایی داشته باشند در غیر این صورت سیستم در بلند مدت دچار فروپاشی خواهد شد.
