ایستگاه مشهد؛ قلب تپنده شبکه ریلی شرق کشور

ایستگاه راه‌آهن مشهد با پیشینه‌ای تاریخی و موقعیتی ممتاز، جایگاهی بی‌بدیل در منظومه حمل‌ونقل کشور یافته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین درگاه‌های تبادل بار و مسافر در شرق ایران ایفای نقش می‌کند. قرار گرفتن در مجاورت مضجع نورانی حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) که سالانه میلیون‌ها زائر را از سراسر کشور و جهان اسلام به این شهر می‌کشاند، به ایستگاه مشهد کارکردی فراتر از یک پایانه حمل‌ونقل بخشیده و آن را به شریان حیاتی اتصال مرزهای شرقی به نقاط مرکزی، غربی و جنوبی کشور بدل کرده است.

ظرفیت‌های منحصربه‌فرد مشهد در حوزه گردشگری مذهبی، سلامت، آموزشی و طبیعت‌گردی، ایجاب می‌کند تا شبکه ریلی متصل به این شهر، نه‌فقط به‌عنوان یک مسیر لجستیکی، بلکه به‌منزله پیشران توسعه متوازن منطقه‌ای مورد توجه قرار بگیرد. اتصال ریلی شهرهای پیرامونی نظیر نیشابور، خواف، سرخس و گناباد، می‌تواند بستر شکل‌گیری سفرهای کوتاه‌مدت خانوادگی، تورهای گردشگری هدفمند و توسعه اقتصادی مبتنی بر گردشگری را فراهم آورد؛ به‌ویژه اگر در قالب قطارهای سبک و برنامه‌ریزی‌شده در ایام غیرپیک سامان یابد.

در سطح فراملی، ایستگاه راه‌آهن مشهد، با برخورداری از پیوندهای بالقوه به مرزهای شرقی و شمال‌شرقی، این قابلیت را دارد که به درگاه ورود گردشگران کشورهای همسایه بدل شود. ایجاد خط ریلی «مثلث طلایی گردشگری مذهبی» با محوریت مشهد، قم و شیراز، و راه‌اندازی قطارهای ویژه همچون قطار گردشگری «ذهبیه»، می‌تواند به خلق تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگران داخلی و خارجی بیانجامد. افزون بر این، اتصال موثر به شبکه ریلی عراق و تسهیل تردد زائران عتبات عالیات، از دیگر مزایای توسعه این ایستگاه خواهد بود.

شواهد حاکی از آن است که زائران کشورهای همجوار، به‌ویژه عراق، تمایل چشمگیری به استفاده از قطار به‌عنوان گزینه‌ای ایمن و مقرون‌به‌صرفه دارند. اما کمبود زیرساخت‌های استاندارد در ایستگاه‌های مرزی و عدم آمادگی لجستیکی، امکان بهره‌برداری کامل از این ظرفیت را با چالش مواجه ساخته است. در صورت احیای این ایستگاه‌ها، علاوه بر تسهیل فرآیند سفر، می‌توان به‌طور موثر از بار سنگین ترافیک زمینی و خطرات جاده‌ای نیز کاست.

نگاه راهبردی به توسعه حمل‌ونقل ریلی مشهد، مستلزم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کلیدی نظیر برقی‌سازی خطوط، احداث ایستگاه‌های مدرن و راه‌اندازی قطارهای پُرسرعت است. چنین اقداماتی نه‌تنها زمان سفر را کاهش خواهد داد، بلکه با افزایش رضایت‌مندی و تنوع سفر، انگیزه مضاعفی برای استفاده از این ابزار حمل‌ونقل ایمن و دوست‌دار محیط‌زیست ایجاد می‌کند.

در نهایت، ایستگاه مشهد را می‌توان نه‌فقط به‌مثابه پایانه‌ای حمل‌ونقلی، بلکه به‌عنوان قلب تپنده شبکه ریلی شرق کشور و نقطه تلاقی هم‌افزایی اقتصادی، فرهنگی و گردشگری قلمداد کرد؛ نقشی که تحقق کامل آن، نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی منسجم و همگرایی میان نهادهای اجرایی، بخش خصوصی و تصمیم‌سازان کلان کشور است.