در این باره نظرات «محمود سیادت»، نایب رئیس اتاق مشهد و فعال اقتصادی خراسان رضوی را جویا شدیم. سیادت معتقد است که لابی‌گری تنها مفر بخش خصوصی است و روزنه امیدی جز حفظ این جایگاه وجود ندارد. بنابراین باید این قدیمی ترین تشکل مدنی ایران مدرن را حفظ و برای توسعه اختیاراتش تلاش کرد.
چرا برای فعال اقتصادی بخش خصوصی انتخابات اتاق باید اهمیت داشته باشد؟
این اهمیت تازگی ندارد. اعضای تشکلی با جایگاه قانونی که وظیفه مطالبه گری، تعامل با دولت و حاکمیت در جهت حفظ منافع ملی و عارضه یابی و رفع مشکلات را دارد بایستی حضور در صحنه داشته باشند. تمام کسانی که در بخش خصوصی کار می‌کنند بایستی در این تشکل حضور فعالی داشته باشند. اما دراین دوره، شرایط متفاوت است و اهمیت این حضور به دلیل شرایط اقتصادی، چندین برابر شده است. به نظر می رسد که روش‌های گذشته دیگر جواب نمی دهد و باید شاهد تغییر باشیم و این تغییر قطعا باید با نظر فعالان اقتصادی همراه باشد زیرا ذینفع قوانین هستند. قانع کردن و همراهی بخش خصوصی می‌تواند عامل اصلی پیروزی و موفقیت در یک پروژه باشد. اگر تا الان هم شاهد عدم توفیق در بسیاری از برنامه ها بودیم به این خاطر بوده که روش‌ها اقناعی نبوده و دولت با بخش خصوصی همراهی نکرده است.
در بخش خارجی هم امروز دچار مشکلاتی هستیم و اتاق به عنوان یک ساختاری که در همه دنیا پذیرفته شده، می تواند جایگاه تعاملی با دنیا داشته باشد. اعتقاد دارم که حتما باید تغییرات اساسی در اقتصاد کشور ایجاد شود، در بسیاری از بخش ها شکست خوردیم و روش‌های قدیم جواب نمی دهد، دنیا هم دارد خودش را به روز می کند. امروز بحث شرکت‌های دانش بنیان و صنعت آی تی، تاثیرات مستقیم زیادی در زندگی و اقتصاد کشورها دارد. کرونا، نگاه خیلی از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را تغییر داده است. کشور ما هم در یک منطقه بسیار پرتلاطم و حساس قرار گرفته است. مشکلاتی در داخل کشور وجود داشته و اعتراضاتی را ایجاد کرده، حتما حاکمیت باید تدبیر اساسی بیندیشد تا از این شرایط سخت عبور کنیم. همراهی یک بخش عاقل و مطالبه‌گر می تواند در این مقطع کارساز باشد. اتاق بازرگانی در راس تشکل های بخش خصوصی است. ما اتاق‌های تخصصی دیگر و تشکل‌های زیادی داریم که وابسته به اتاق یا مستقل هستند اما اتاق به دلیل جایگاه قانونی خود در مقام مشاور سه قوه است باید نقش خودش را به خوبی ایفا کند و شرایطی ایجاد شود که در طرف مقابل هم از این خرد جمعی بخش خصوصی، پذیرفته شود. اکثریت اعضای هیات رئیسه در اتاق ایران و اتاق‌های دیگر استان‌ها به هر دلیلی در این دوره کاندیدا نشدند. بنابراین هم این نگرانی وجود دارد که چه اتفاقی خواهد افتاد و هم یک فرصت برای گردش نخبگان و حضور جوانان است تا با انرژی بیشتر و نگاه متفاوت تری انتظارات بخش خصوصی را بیش از گذشته پاسخگو باشند.
به نظر شما ویژگی های افراد کارآمد برای این دوره چیست؟
ببینید ما حدود ۵۰ هزار عضو در بدنه اتاق‌های کل کشور داریم که بخشی از آنها ممکن است فعال اقتصادی نباشند. اخیرا بحث هایی از حضور هنرمندان و کارمندان در بین اعضا مطرح شده که به نظرم اشکالی ندارد. چون از دو منظر متفاوت می توان به آن نگاه کرد. نخست اینکه می توانیم تعداد اعضا را افزایش دهیم و هرکسی که حتی فعالیت اقتصادی کوچکی هم دارد به بدنه اتاق اضافه شود. نگاه دیگر این است که حتما فعالان اقتصادی رده یک باید در بدنه اتاق حضور داشته باشند. هر کدام از این دو نگاه را بپذیریم، باز هم با جامعه محدودی مواجهیم. انتخابات اتاق بازرگانی با انتخابات عمومی کشور متفاوت است. چون رای دهندگان آن با هم تفاوت دارند. ضمن اینکه اعضای اتاق یکدیگر را می شناسند و صاحبان بنگاه های اقتصادی، سالها در کوران حوادث با هم بوده اند. از این منظر، دوستانی که رای می دهند حتما به بهترین افراد رای خواهند داد. ممکن است در کلام، با کسی که فکر می‌کنند ذی صلاح نیست، همراهی کنند؛ ولی پای صندوق به کسی که باور دارند، رای می دهند. چون می‌دانند کسی که در این مسند قرار می گیرد باید توان مطالبه گری، برنامه ریزی و درک عمیقی از مشکلات و راهکارها داشته باشد. به نظرم آنچه از صندوق ها بیرون می آید، باور بخش خصوصی است و من به باور بخش خصوصی ایمان دارم. چون منطبق بر عقلانیت و شرایط واقعی جامعه است.
با توجه به تغییراتی که در آئین نامه رخ داده، تعدادی از صاحبان رای دوره پیش حق رای ندارند. پیش بینی شما از میزان مشارکت در این دوره چیست؟
تغییرات آیین نامه در کلان، یک ضرورت بود. ما ضعف‌هایی را در قوانین مرتبط با اتاق داشتیم اما اینکه تغییرات آیین نامه در دقیقه نود ابلاغ شود، درست نیست. شاید در دوره های آینده این تغییرات که عمدتا مثبت هستند، راهگشا باشد. ولی در این دوران که با این عجله و در زمان محدودی ابلاغ شد، مشکلاتی را به وجود آورد. از سوی دیگر برای تغییرات آیین نامه بایستی از نظرات هیات نمایندگان و تشکل ها استفاده بیشتری می شد، ولی دوستان دولتی در این قضیه تا حدودی تک روی کردند و نتوانستند اجماع مورد نظر را به دست بیاورند. اما در مجموع معتقدم، تغییر در آیین نامه ها و روش‌های قبل یک ضرورت بوده است. بعضی قسمت‌ها همچون شروطی که برای کاندیدا شدن و حتی برای رای دهنده ها تدوین شده بود، کار مثبتی است. اما بیشتر نگاه ها معطوف به بخش صنعت بود. وقتی شروط درآمدی و مالیاتی می گذارند؛ بخشهای کشاورزی و معدن چنین ظرفیتی را ندارند. شاید در بخش معدن، کشاورزی یا خدمات برخی موارد آیین نامه مصداق پیدا نکند، بنابراین آیین نامه از این منظر، جامعیت ندارد. این قوانین می تواند تفکیک شود. یعنی در بخش صنعت، متقاضیان چنین شرایطی را داشته باشد و در بخش خدمات، شرایط دیگری. اگر باور داریم که جوانها باید حضور پررنگی داشته باشند و سهم مناسبی را در ترکیب هیات نمایندگان بیابند، خب بسیاری از شرکت های دانش‌بنیان در چارچوب‌های آیین نامه نمی‌گنجند. اینکه گفتند رای دهندگان در یک بازه زمانی مشخص ثبت نام کنند، هم یک مانع دیگر است. شاید بسیاری نتوانند در آن بازه زمانی محدود ثبت نام کنند یا نخواهند یا مدارکشان آماده نباشد. اگر از یکسال قبل این ها ابلاغ می شد هم رای دهنده ها و هم کاندیداها می دانستند که باید مدارکشان را آماده کنند. اما در مجموع، اصل تغییر آیین نامه یک ضرورت بود.
فکر می کنید تغییرات آئین نامه به نفع اتاق تمام شود؟
بله به نفع اتاق است، البته اگر ضعف‌های آن برطرف شود. تغییر آیین نامه ایستا نیست و حتما بعد از انتخابات نیز باید مورد بازبینی قرار بگیرد تا اشکالاتش برطرف شود. هیات رئیسه سابق اتاق به ضرورت تغییر قوانین و ضوابط اتاق رسیده بود، اما این نگرانی وجود دارد که وقتی اتاق چهارتا اشکال در قوانین می بیند و آن را به مجلس ارجاع می دهد، ممکن است کل قانون عوض شود و ده ها مشکل جدید ایجاد شود، دوستان دولت هم باید مراقبت کنند. همه دولت ها علاقه دارند که اتاق‌ها و تشکل‌ها زیر بلیط شان بوده و حرف شنو باشند. اما قانون مشخص می‌کند که حاکمیت تا چه اندازه می تواند دخالت کند. اگر اتاق هم به یک ساختار و سازمان دولتی تبدیل شود همین مقدار اثرش را از دست می دهد. باید انتقاد پذیری و پذیرش نظر بخش خصوصی در بخش حاکمیتی تقویت شود. این نگاه کمتر وجود دارد و بخشی از بن بست ها و مشکلات لاینحل، ناشی از این نگاه است. در حوزه اقتصاد باید این باور را داشته باشیم که اقتصاد، علم جهانی است و از تجارب کشورهای دیگر و فعالان اقتصادی آنها باید استفاده بهینه شود، لازمه چنین کاری، استقلال اتاق است. دوستان دولت در خانه بزرگ ایران، یک اتاق را برای بخش خصوصی بپذیرند و قبول کنند. بخش خصوصی چیزی جز رشد و تعالی کشور نمی خواهد. اعتماد و باور به بخش خصوصی، ضروری است منوط به اینکه بخش خصوصی، خودش انتخاب کند و در برابر انتخابش، پاسخگو باشد.
چرا هنوز نگرانی از دخالت نگاه های دولت مدارانه در انتخابات اتاق وجود دارد؟
به‌هرحال همه دولت ها و دولتی ها دوست دارند که تشکل‌ها از جمله اتاق تحت تاثیرشان باشند و تلاش در دخالت در انتخابات دارند. اما بخش خصوصی از بلوغ کافی برای انتخاب نمایندگان خودش برخوردار است. این تکلیف و مسوولیت رای دهندگان است که پای صندوق های رای بیایند چون کم کاری و قهر با انتخابات باعث می شود کسانی بر مسند بنشینند و چهارسال نماینده و سخنگوی آنها باشند که از جنس بخش خصوصی نیستند، از چنین افرادی نمی توان مطالبه کرد و انتظار داشت. از سوی دیگر دوستان دولتی این باور را داشته باشند که اگر هنری دارند هنرشان را در بخش بیکران قدرت و اختیارات خودشان خرج کنند و اجازه بدهند که یک اتاق کوچک برای بخش خصوصی بماند. با وجود اینکه در حوزه اجرا، حد اختیارات اتاق در حد صفر است، لااقل قدرت لابی گری و چانه زنی را برای اتاق باقی بگذارند. دولت تا وقتی به بخش خصوصی که نماینده مردم در عرصه اقتصاد است، اعتماد نکند نمی‌تواند طرح های مصوب خودش را پیش ببرد. قطعا اشتباهات بخش خصوصی از اشتباهات دولتی کمتر است. اجازه بدهند که بخش خصوصی استقلال داشته باشد و اگر دولتمردان در جایگاه تایید صلاحیت و اهلیت قرار گرفتند، قبل از هر چیز، این قضاوت و تایید را به افکار و شناخت بخش خصوصی واگذار کنند. از دوستان و همکارانم تقاضا دارم که حتما حضور پرشوری در انتخابات داشته باشند. چون در این دوره، سقوط تعدادی آرا را خواهیم داشت و بسیاری از افرادی که در دوره‌های قبل می توانستند رای بدهند در این دوره محروم از رای هستند. حق می دهم که امید و انگیزه ندارید، ولی ما راهی جز همین صندوق ها برای تغییر شرایط نداریم. راهی غیر از مطالبه گری، فعالیت، حضور، تعامل و هم افزایی نداریم.
