همچنین بر اساس اعلام گمرک در پنج ماهه امسال 641 میلیون دلار از ایران به افغانستان صادر شده است، این آمار نشان می دهد سهم خراسان رضوی از صادرات به افغانستان در این مدت27 درصد بوده است.رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه خراسان رضوی در گفت وگو با شهرآرا درباره کاهش صادرات استان به افغانستان می گوید: بر اساس داده های گمرک در پنج ماهه نخست سال جاری، صادرات کل استان حدود 33 درصد و برای افغانستان نیز بیش از 36درصد کاهش داشته است.
سیدهادی نبی زاده می افزاید: صادرات، برندسازی، اعتمادسازی و بازاریابی در کشورهای هدف به صورت دفعی اتفاق نمی افتد. درباره صادرات به افغانستان نیز ما به تدریج جایگاه خودمان را پیدا کردیم اما روی کارآمدن طالبان و اجرای قوانین سخت گیرانه گمرکی و درنتیجه گران شدن کالاهای صادراتی و همچنین کاهش قدرت خرید مردم به کاهش صادرات دامن زده است. از طرف دیگر در ایران نیز دولت اصرار دارد ارز دولتی تخصیص یافته را مجددا از صادرکنندگان دریافت کند، درحالی که در افغانستان، شرایط به گونه ای است که ارز چندانی وجود ندارد و معاملات به ریال صورت می گیرد و از سوی دیگر، شبکه بانکی افغانستان نیز چنین امکانی را فراهم نمی کند.
وی درباره نقش رایزن های اقتصادی در صادرات استان به افغانستان می گوید: دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه کمک می کند فضای صادرات بهبود یابد و اگر تعرفه هایی وجود دارد که مانع از صادرات است، می تواند از طریق دیپلماسی اقتصادی تعدیل شود و نقش رایزن های اقتصادی در این موارد کمک کننده خواهد بود؛ اما متأسفانه در کلیت دیپلماسی اقتصادی این کار صورت نگرفته و بیشتر مذاکرات ما سیاسی بوده و توجه چندانی به معادلات اقتصادی نشده است. نبی زاده در ادامه می افزاید: خوشبختانه سفیر و سرکنسولگر ما در افغانستان در این زمینه بسیار تلاش کرده اند و نقش آن ها پذیرفتنی بوده ، منتها به دلیل شرایط جدید و روی کارآمدن طالبان، وقفه ای در انجام برخی امور رخ داده است.
افزایش قیمت کالاهای داخلی
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی هم در گفت وگو با شهرآرا می گوید: به اذعان همه فعالان عرصه صادرات، تصمیمات اقتصادی اخیر کشور، همچون حذف یارانه های دولتی و ارز 4200 تومانی، افزایش دستمزدها و محدودیت های صادراتی، با افزایش قیمت تمام شده کالا، طی یک سال گذشته، نقش شایان توجهی در کاهش صادرات استان به افغانستان داشته است. زیادبودن هزینه های حمل ونقل از دیگر مواردی است که مسلما در قیمت تمام شده کالاها مؤثر است و توان صادرات را کاهش می دهد.کاظم شیردل می افزاید: بر کسی پوشیده نیست که بخش شایان توجهی از کاهش صادرات به کشور افغانستان پس از روی کار آمدن امارت اسلامی رقم خورد و دلیل آن نیز شرایط خاص ایجاد شده از جمله فرار سرمایه و کاهش فعالیت تجار و بازرگانان افغانستانی است. کاهش قدرت خرید در کشور افغانستان و همچنین تحریم شدنش که منجر به حاکم شدن شرایط فقر و در نهایت کاهش تقاضای کالای ایرانی شده است، از دیگر نتایج چنین وضعیتی است.وی ادامه می دهد: آنچه بیش از همه در استان خراسان اهمیت دارد، مبحث قبول صادرات ریالی است که نقش حیاتی در صادرات استان ایفا می کند. این مهم از اساسی ترین علل کاهش 38 درصدی صادرات ایران به افغانستان در سال 1400 و 36درصدی پنج ماهه نخست سال 1401 به شمار می رود. واضح است که تقریبا همه صادرات صورت گرفته به این مقصد مهم تجار خراسان رضوی و مشهد، به صورت ریالی و نه با دلار انجام می گیرد. لذا روا نیست که صادرکننده، رفع تعهد ارزی را بر مبنای دلار انجام دهد.رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی با بیان اینکه جای رایزن اقتصادی در توسعه صادرات به افغانستان خالی است، می گوید: هر رایزن اقتصادی موظف است در ارتباط با کشور محل مأموریت خود، تخصص کافی کسب کند و پیشنهاد ما این است که رایزنان اقتصادی ما در کنار بخش خصوصی فعالیت کنند تا علاوه بر هماهنگی میان این دو، قوت ها و ضعف های بازارهای هدف را با کمک هم و در یک فضای تعاملی شناسایی کنند.
کاظم شیردل همچنین تأکید می کند: ارزیابی فعالیت های اقتصادی بدون حضور بخش خصوصی به درستی صورت نخواهد گرفت و لازم است رایزنان اقتصادی ما همه برنامه ها و اقدامات خود را با بخش خصوصی استان به اشتراک بگذارند و به صورت پیوسته با آن ها درارتباط باشند.
شیردل می گوید: قیمت گذاری های دستوری اهم موارد مؤثر در کاهش صادرات به افغانستان تلقی می شود. باید در نظر گرفت کوچک ترین آثار قیمت گذاری های دستوری، از بین رفتن صادرات و درنهایت تولید خواهد بود. در چنین شرایطی، طبیعی است کشورهای هدف به دنبال جایگزینی همچون چین، ترکیه و دیگر کشورها به منظور تأمین کالای موردنیاز با قیمت های کمتر باشند. کاهش هزینه حمل ونقل، کاهش عوارض صادراتی محصولات کشاورزی، تعیین تکلیف بر سر اختلاف قیمت ارز نیمایی و آزاد، از دیگراقداماتی است که می تواند به افزایش صادرات استان کمک کند.
