روشن است که این انحصار زمینه بروز فساد را به وجود خواهد آورد به طوری که شرکت های وارد کننده نهاده در موارد زیادی، از تحویل بار به خریداران امتناع می کنند و بار را به شرکت های طرف قرارداد خود برای انتقال به مقصد می سپارند. در این بین با افزایش هزینه انتقال نهاده توسط شبکه ریلی، نرخ رسمی انتقال از طریق جاده تفاوت چندانی با انتقال توسط قطار ندارد؛ این موضوع در ابتدا لزوم توسعه شبکه ریلی و در نهایت خطر فرو رفتن بیشتر به سمت انحصار در انتقال نهاده ها را گوشزد می کند.
علی اکبر لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی استان، در خصوص انتقال نهاده های دامی به استان و مزیت انتقال با شبکه ریلی نسبت به حمل ونقل جاده ای افزود: باربری توسط شبکه ریلی باعث کاهش 70 درصدی هزینه حمل و نقل خواهد شد و از طرفی شاهد صرفه جویی مصرف سوخت و کاهش استهلاک خودروها و همچنین بهبود شاخصه های محیط زیستی خواهیم بود.
لبافی ضمن اشاره به سفر وزیر جهاد کشاورزی به استان و قول پیگیری در این باره و البته توفیق نداشتن او تا این زمان، در خصوص گره اصلی کار بیان کرد: به هر حال گروهی از ذی‌نفعان هستند که نمی گذارند این اتفاق بیفتد وگرنه صرفه اقتصادی حمل و نقل ریلی واضح است.
وی ضمن اشاره به این که کلید این موضوع در دست وزارت جهاد کشاورزی است، اظهار کرد: چطور انتقال ذخیره استراتژیک که توسط شرکت دولتی انجام می شود توسط شبکه ریلی صورت می گیرد اما سهم بخش خصوصی با کامیون جابه جا می شود؟ ما حتی به این شرکت دولتی که ذخیره استراتژیک را وارد استان می کند؛ گفتیم کل سفارش های استان را شما بیاور، اما آن ها درخواست ما را رد کردند.
علی نیا، مدیر کل پشتیبانی امور دام استان در خصوص چرایی نبود حمل ونقل ریلی برای بخش خصوصی گفت: ما نهاده های خودمان را با شبکه ریلی انتقال می دهیم. برای حمل بار در شبکه ریلی باید حجم سفارش بیش از 100 تن باشد اما سفارش تولید کننده خرد در استان حدود 10 تا 20 تن است.
او در پاسخ به این که با توجه به حمل نهاده برای شرکت دولتی و همچنین تجمیع سفارش ها توسط اتحادیه ها چرا همچنان انتقال ریلی برای بخش خصوصی انجام نمی شود؟ بیان کرد: 32 درصد نهاده ای که وارد کرده ایم توسط شبکه ریلی بوده است، اما به دلیل این که بخش وارد کننده در حمل و نقل هم ذی نفع است، رغبتی به حمل ریلی نهاده ها توسط خود تولید کنندگان ندارد.
انحصار واردات و حمل و نقل
موسوی نژاد رئیس اتحادیه مرغداران تخم گذار درباره انحصار در انتقال نهاده ها از بنادر جنوب به استان اظهار کرد: باید تک محور بودن انتقال نهاده ها به استان حل شود، ما ظرفیت های زیادی در استان برای تخلیه بار در شبکه ریلی داریم اما علت اصلی که این اتفاق نمی افتد؛ ذی نفع بودن شرکت های وارد کننده از حمل و نقل به صورت مستقیم یا غیر مستقیم است به طوری که اکثر وارد کننده ها شرکت باربری هم دارند.
او در پاسخ به این سوال که چرا از راه آهن استفاده نمی کنید، توضیح داد: ابتدا باید بگویم که یکی از ایرادهای سامانه بازارگاه این است که دامدار به صورت انفرادی به خرید اقدام می کند در حالی که بهتر است اتحادیه به صورت تجمیعی خرید را انجام دهد. در هر حال ما حتی با شرکت حمل و نقل ریلی که واگن مخصوص برای حمل غلات دارد، قرارداد هم امضا کرده ایم اما شبکه فسادی که در بنادر جنوب ایجاد شده، این اجازه را به ما نمی دهد که بار را توسط شبکه ریلی جا به جا کنیم.رئیس اتحادیه مرغداران تخم گذار استان در پایان برای راه حل برون رفت از این موضوع پیشنهاد کرد: خرید ها باید توسط اتحادیه ها انجام شود تا قدرت چانه زنی داشته باشند.
کامیون به صرفه تر از قطار!
رئیس اتحادیه های گاوداران صنعتی استان در این میان نظر دیگری دارد و معتقد است، حمل بار با قطار در شرایط امروز به صرفه تر از حمل و نقل جاده ای نیست. صراف ضمن اشاره به هزینه های اضافی پشت بارنامه بیان کرد: با افزایش هزینه ها این موضوع کمتر شده؛ اما هنوز از بین نرفته است و با توجه به تورم موجود به خصوص در بنادر جنوب به سمت استان ما کاملا مشهود است و کرایه حمل قسمت مهمی از هزینه تمام شده در کشور را شامل می شود به طوری که برای هر کیلو نهاده حدود 800 تا 900 تومان باید هزینه حمل ونقل شود.
وی درباره مشکلاتی که حمل و نقل ریلی دارد، گفت: در حوزه ریلی هنوز توسعه کاملی شکل نگرفته و به واسطه همین به صورت انحصاری دست یک سری از گروه هاست و الان بهای تمام شده حمل ریلی برای ما بیشتر است تا جاده ای، 4 یا 5 سال پیش حمل از طریق شبکه ریلی به صرفه بود اما الان مقرون به صرفه نیست چرا که بار باید توسط کامیون از واگن تا محل دامداری دوباره حمل شود و این صرفه اقتصادی را از بین می برد. از طرفی افراد متنفذ در جنوب که وارد کننده هستند، شرکت باربری دارند و اجازه تسهیل‌گری را نمی دهند.
در همین زمینه علی نیا، مدیرکل پشتیبانی امور دام استان بیان کرد: حمل نهاده ها از جنوب توسط شبکه ریلی برای هر کیلو حدود 550 تا 580 تومان و توسط کامیون حدود 810 تومان است، اما حمل نهاده ها از انبارها تا واحدهای تولیدی خودش هزینه بردار است و حمل و نقل درون استان به ازای هر کیلو حدود 250 تومان است که به این شکل تفاوت قیمتی چندانی نخواهد داشت اما برای ما که ایستگاه تخلیه، داخل انبار قرار دارد، مقرون به صرفه است.
موسوی نژاد، رئیس اتحادیه مرغداران تخم گذار استان درباره به صرفه نبودن حمل نهاده ها در شبکه ریلی توضیح داد: مسئولان راه آهن این نکته را در جلسه مشترک به ما گفتند که همیشه نرخ حمل ریلی تابعی از نرخ جاده ای و همیشه کمتر است اما اضافه شدن هزینه انتقال از انبار تا محل دامداری در کل موجب افزایش هزینه حمل شده که البته باز هم کمتر از حمل و نقل جاده ای است اما موضوع اصلی این جاست که حمل ریلی باعث می شود انحصار از حمل و نقل جاده ای برداشته شود و زمینه ای به وجود آید که موضوع پشت بارنامه برداشته شود.
مسئله پشت بارنامه
موسوی نژاد در پاسخ به این سوال که آیا این ارزانی، بدون احتساب هزینه پشت بارنامه است؟ گفت: بله اما این هزینه گرفته می شود و واقعیت موجود همین است. بعضی از همکاران معتقد بودند که اجازه بدهید با کامیون جابه جا شود چرا که مدت زمان کمتری صرف رسیدن بار خواهد شد و هزینه ها نیز تفاوت چندانی ندارد، اما معتقدیم حتی اگر هزینه برابر باشد، باید روی حمل ریلی کار کنیم چرا که ما با حمل ریلی می توانیم هزینه پشت بارنامه را جمع کنیم.
