هدف اصلی شرکت، بقاء به وسیله به دست آوردن مزیت و قابلیت‌های رقابتی در بازار اقتصادی است و با توجه به اینکه متمایز کردن فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی شرکت می‌تواند دشوار باشد، مکانیزم‌های مسوولیت اجتماعی قادر خواهد بود تا بقاء و کارایی شرکت را تضمین کرده و پایدار نگاه دارد.
بر این اساس فعالیت‌های مسوولیت اجتماعی می‌توانند با عملکرد سازمان در جنبه های مختلف مرتبط شود.یک مسوولیت اجتماعی مهم برای کسب‌وکار وجود دارد و آن استفاده از منابع خود و مشارکت در فعالیت‌هایی که برای افزایش سود خود طراحی شده است به شرطی که در قواعد بازی باقی بماند بدین معنا که در رقابت باز و آزاد و بدون فریب و نیرنگ مشارکت کند. مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها یا مسوولیت اجتماعی سازمان‌ها از جستارهای «اخلاق کسب و کار» است که به نقش شرکت‌ها درحوزه اجتماع می‌پردازد. مسوولیت اجتماعی شرکتی مجموعه وظایف و تعهداتی است که شرکت بایستی در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد. مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها در پیوند با مسوولیت شرکت در برابر جامعه، انسان‌ها، و محیطی است که شرکت در آن فعالیت می‌کند و این مسوولیت از جستارهای اقتصادی و مالی فراتر می‌رود. مسوولیت اجتماعی شرکت در تعریفی روشن‌تر این گونه تعریف شده‌است: «مسوولیت اجتماعی شرکت فعالیت‌هایی است که پیش برنده سود و منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون بایسته می‌دارد. اما وضعیت در خراسان رضوی به عنوان یکی از استان‌های مهم کشور و مخصوصا مشهد به عنوان یک شهر صنعتی به چه صورت است؟. در این پرونده به سراغ فعالان اقتصادی و اعضای کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق بازرگانی مشهد رفتیم تا به این سوال پاسخ دهند.
بی‌تفاوتی به مثابه سرطان
محسن شرکا، رئیس کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق مشهد در این خصوص می‌گوید: در یک جامعه فقیر نمی‌توان ثروتمند زندگی کرد و باید حواسمان به پیرامون باشد. اگر نسبت به اجتماعی که در آن زندگی می‌کنیم احساس مسوولیت نداشته و بی‌تفاوت باشیم، این بدترین نوع سرطان برای یک جامعه است که به مسائل بی‌تفاوت باشند. شهروندان یک جامعه به خصوص بخش اقتصاد یک جامعه حتما باید نسبت به مسائل پیرامون خود هم مسوولیت‌پذیر باشد و هم حساس. افراد باید همکاری لازم را برای رفع موانع در سطوح مختلف اجتماع داشته باشند.
وی در خصوص اقدامات انجام شده در حیطه مسوولیت‌های اجتماعی در استان عنوان می‌کند: من باب مثال در پیک پنجم کرونا اگر بخش خصوصی ورود پیدا نمی‌کرد بعید می‌دانم دولت می‌توانست از پس کرونا بربیاید. بخش خصوصی به این موضوع ورود پیدا کرد و ظرف مدت کمتر از ۱۰ روز نیازهای شهرستان و استان را از نظر کپسول اکسیژن، دارو و … تامین کرد و این بخش را به طور ویژه‌ای را تامین کرد و صف‌های کپسول اکسیژن که به یک کیلومتر می‌رسید صفر شد. اقدامات زیادی انجام شده که برای پرداختن به همه آنها ساعت‌ها زمان نیاز است. در مقطعی بخش خصوصی استان و اعضای اتاق بازرگانی ورود پیدا کردند و بدون اینکه خانواده‌ها متوجه شوند ۶۵ زندانی دیه را ترخیص کردند و خبر ترخیص بعد از ملاقات برای خانواده‌ها شوک‌برانگیز بود. بخش خصوصی مخصوصا در تولید و صنعت فعالیت‌های زیادی از این دست انجام داده است.
شرکا ادامه می دهد: علاوه بر این کارهای مهمی نیز در دست اجرا است. تلاش می‌کنیم در جامعه یاوری خراسان به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اتاق بازرگانی استان، یک صندوق کارگشایی ایجاد کنیم.که این صندوق زنجیره اشتغال را برای سرپرستان خانوار هموار کرده و برای این عزیزان اشتغال دائم ایجاد می‌کند.
این زنجیره بر اساس ۲۵ سال تجربه اتفاق افتاده و صرفا تزریق نقدینگی نیست. چون صرفا این موضوع به ایجاد اشتغال نمی‌انجامد. این زنجیره اعم از آموزش، توانمندسازی، ایجاد نیاز در بازار، بازارشناسی و برقراری لینک‌های مورد نیاز است که باعث می‌شودتا در نهایت سرپرست خانوار که حالا حرفه‌ای آموخته با خیال راحت مشغول کار شود. صندوق کارگشایی پول نمی‌دهد؛ اما پس از ارائه آموزش‌های لازم و ارتقای توانمندی‌ها،ی فرد ابزار را در اختیار افراد قرارداده می‌دهد. علاوه بر این، به این سمت حرکت می‌کنیم که برای کارگزاران بخش صنعت استان، تعاونی مسکن ایجاد کنیم. با توجه به اینکه بالغ بر ۶۰ درصد درآمد یک کارگر صرف مسکن می‌شود این موضوع در نهایت در افزایش بهره‌وری این افرادنیاز بسیار موثر است.
لزوم توجه به منافع نسل آینده
احمد اثنی عشری، رئیس کیمسیون مالیات، کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این خصوص بیان می‌کند: هر سازمان و بنگاه اقتصادی ذی‌نفعانی دارد، این ذی‌نفعان سهامداران، مشتریان، کارکنان و جامعه است که باید به طور متوازن از هوای این ذی‌نفعان حمایت را داشته باشد و و نیازهای آنها را برآاورده کند. سازمان‌ها به عنوان یک شهروند مسوول باید در مشارکت‌های اجتماعی حضور فعال داشته باشند و این حضور به صورت پایبندی به قوانین و مقررات، رفتار اخلاقی، شفافیت و پاسخگویی در قبال عملکرد سازمان و خوشنامی سازمان تحقق پیدا می‌کند.
وی ادامه می دهد: سازمان‌ها موظف هستند از منابع خود به طور بهینه استفاده کنند و از هدررفت منابع و امکاناتی که در اختیار آنهاست اجتناب کنند. علاوه بر این به پیامدهای زیست‌محیطی فعالیت‌های خود توجه داشته باشند و تلاش کنند به پایداری محیط زیست کمک کنند، به این معنا که بسته‌بندی کالا و فعالیت‌های محیطی به گونه‌ای باشد که به محیط زیست آسیب نرساند. این ها از مواردی است که در رابطه با مسوولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها و سازمان‌ها باید رعایت کنند. علاوه بر این باید کارکنان را در فعالیت‌های اجتماعی که به مسائل محیط زیست و توسعه پایدار برمی‌گردد تشویق کنند.
رئیس کیمسیون مالیات اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطرنشان می‌کند: باید توجه داشته باشیم که تمام منابعی که امروز در اختیار ماست متعلق به ما نیست و باید برای نسل‌های آینده نیز آن را حفظ کنیم. بنابراین منافع نسل‌های آینده را نیز باید در فعالیت‌های خود لحاظ کنیم. عدالت در توزیع و قیمت‌گذاری نیز باید توسط سازمان‌ها رعایت شود.
وی تصریح می‌کند: متاسفانه وضعیت اقتصادی مردم به دلیل بی‌کفایتی دولتمردان بسیار نامناسب است و در نتیجه تصمیمات و سیاست‌های اشتباه مردم ما به شدت فقیر شدند، در نتیجه این موضوع بنیادهای خیریه و سازمان‌های مردم نهاد به شدت نیازمند کمک هستند و چون دولت نمی‌تواند کمکی کند بسیاری از شرکت‌های بزرگ در خراسان رضوی بودجه‌ای برای کمک به نهادهای خیریه اختصاص دادند و در مسائل اجتماعی مشارکت دارند و به نوعی باری از دوش دولت برمی‌دارند و این در حالی است که بسیاری از این فعالیت‌ها وظیفه دولت است.
اثنی‌عشری عنوان می‌کند: در چارچوب فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی، علمی و پژوهشی نیز شرکت‌ها مسوولیت دارند حضور داشته باشند و حمایت کنند. برای مثال به دلیل گرانی کتاب و چاپ و نشر و … شرکت‌ها می‌توانند مسوولیت بر عهده بگیرند و هزینه‌های چاپ یک کتاب را متقبل شوند. علاوه بر این یکی دیگر از موارد مربوط به زیرساخت‌های عمرانی و اجتماعی است که نیاز است در این حوزه نیز کمک شود و باز هم چون دولت‌ها در این حوزه حضور پررنگی ندارند شرکت‌ها می‌توانند کمک کنند و در بخش مربوط به احداث جاده، آسفالت، بهبود امکانات زیرساختی و… کمک کنند.
رئیس کیمیسیون مالیات، کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی خراسان رضویخاطرنشان در ادامه می گوید: در حال حاضر خوشبختانه فعالان اقتصادی مشارکت بیش از انتظاری در بخش مسوولیت‌های اجتماعی داشتند. برای مثال برخی از واحدهای صنعتی ما از تیم‌های ورزشی استان حمایت می‌کنند. علاوه بر این در ساخت آموزشگاه‌های فنی‌و‌حرفه‌ای، بیمارستان‌ها و … نیز مشارکت داشتند، همچنین در خیریه‌های استان به صورت مستمر و ثابت پرداخت‌های ماهیانه دارند و در برخی از مواقع مخصوصا در حوزه آزادسازی زندانیان، کمک به خانواده‌های نیازمند، توزیع آذوقه بین نیازمندان و … صنعتگران علی‌رغم اینکه جزو وظایفشان نبوده حضور فعال داشتند.
با توجه به شرایط جامعه و نیاز مردم کشور می‌خواهیم فعالین اقتصادی علی‌رغم مشکلات زیادی که حتی در تامین حقوق کارگران خود دارند به مردم جامعه کمک کنند چون جامعه به یاری آنان واقعا نیاز دارند.
کسی به فکر رودخانه نیست گستردگی حوزه مسوولیت‌های اجتماعی
مهران دانشور، نایب رئیس کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق بازرگانی استان نیز در این خصوص می‌گوید: ما در این جامعه زندگی می‌کنیم و هر یک به سهم خود مسوولیتی داریم. در این بین فعالان اقتصادی علاوه بر این با توجه به اینکه نسبت به سایر افراد جامعه وضعیت اقتصادی بهتری دارند مسوولیت بیشتری نیز متوجه آنهاست. با توجه به اینکه جامعه ذی‌نفع این افراد است باید سهم خود را نسبت به جامعه انجام دهند.
وی ادامه می دهد: در خراسان رضوی نسبت به برخی از استان‌ها بحث مسوولیت‌های اجتماعی آنچنان پررنگ نیست. مثلا در تبریز خیلی در این زمینه فعالیت داشتند و به طور نسبی ما سهم خود را کمتر از بقیه ادا کردیم و شاید دلیل این امر آن است که مشهد به عنوان شاخصی از کل استان، شهر زیارتی و توریستی است، رفت‌وآمدها و فعالیت‌های این افراد هم بر همین مبناست و دائمی نیست و به همین دلیل هر کس فقط به دنبال این است کهدر این ماهیگیری ماهی بیشتری بگیرد و کسی به فکر رودخانه نیست.. شاید علت این موضوع این است که موردی و موقت فکر می‌کنیم و این موضوع دائمی و اساسی در برنامه‌هایمان نیست.
نایب رئیس کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق بازرگانی استان بیان می‌کند: برنامه‌هایی در این حوزه در کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق در دست اجراست، اما این موضوع به شدت وسیع است. وقتی شما در مورد کمیسیون تخصصی اقتصادی صحبت می‌کنید درست است که مهم است اما چارچوب محدود و مشخصی دارد اما در مورد مسوولیت‌های اجتماعی به این صورت نیست. وقتی می‌گوییم مسوولیت اجتماعی همه یاد خیریه‌ها می‌افتند و مسوولیت اجتماعی در ذهن عده زیادی همین است. این در حالی است که داستان مسوولیت‌های اجتماعی متفاوت است.
وی ادامه می‌دهد: اینقدر برنامه‌های مسوولیت‌های اجتماعی بسیار زیاد است که تنها با فعالیت یک کمیسیون نمی‌توان این حوزه را سازماندهی کرد.
این عرصه نیاز به سازمان بزرگی دارد. در حالی که کمیسیون‌های اتاق زمان محدودی دارند لذا برای اینکه بتوانیم در این کمیسیون نتیجه بگیریم، امور را اولویت‌بندی کردیم و از کل موضوعات وسیع تعدادی را انتخاب کردیم و بیشتر به این مسائل پرداختیم. با این وجود باز هم با توجه به وسعت موضوع هنوز به نتیجه دلخواه نرسیده ایم و امیدواریم حداقل بتوانیم دو برنامه از برنامه های کمیسیون را به سرانجام برسانیم.
دانشور تصریح می‌کند: یکی از مسائلی که بیشتر از همه بر آن تاکید داریم این است که مردم بیش از هر چیز به این احتیاج دارند که روحیه‌شان بهبود پیدا کند.
اغلب مردم در خیابان چهره‌های افسرده، خسته و سنگینی دارند و نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت. در درجه اول فکر می‌کنیم برای چهره‌های مردم و کم کردن اخم‌ها و دیدن لبخندها باید فکری کنیم.
بر همین اساس، در مباحث کمک‌های اجتماعی به موارد زودبازده و وسیع بیشتر پرداختیم.؛ برای مثال به بحث راهنمایی و رانندگی فکر کردیم زیرا. با توجه به اینکه این حیطه موضوعی است که مردم هر روز با آن درگیر هستند. این بی‌نظمی که در راهنمایی و رانندگی است و از صبح تا شب با آن سر و کار داریم، تاثیر منفی زیادی روی اعصاب مردم دارد و فکر کردیم چه کارهایی می‌توان کرد که این حوزه نظم بیشتری پیدا کند و تاثیر منفی کمتری روی اعصاب مردم بگذارد.
نایب رئیس کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق مشهد عنوان می‌کند: با توجه به اینکه اعضای کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی از همه گروه‌های دانشجویی، صنفی، اقتصادی، پزشکی و… هستند سعی کردیم موضوعات را به نوعی انتخاب کنیم که زودتر نتیجه دهد و قشر بیشتری از مردم را دربرگیرد.
جلیل افشار نژاد، فعال اقتصادی نیز در این خصوص بیان می‌کند: آدم باید ایرانی باشد و برای این مملکت تلاش کند. اگر کسی فکر کند برای وطن خود کار می‌کند باید بدون اینکه به دنبال نتایج سیاسی آن عمل باشد، باید برای مملکت خود تلاش کند. ما در این مملکت بزرگ شدیم و زندگی کردیم.در حال حاضر جامعه از لحاظ اقتصادی، صنعتی و… خیلی مشکلات فراوانی دارد. بنده به شخصه اگر کسی در بخش صنعت (که خودم در آن فعال هستم) کاری برای این کشور مملکت انجام دهد، دستش را میبوسم. وقتی ادم احساس می‌کند برای مملکت کاری لازم است،انجام دهد باید انجام دهد و از چیزی نترسد، انسان باید انسان باشد.
