بررسی امکان ایجاد فضای کار اشتراکی صنعتی در مشهد

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد، احمد اثنی‌عشری»، رئیس کمیسیون برند و تولید بدون کارخانه اتاق خراسان رضوی در این نشست از تشکیل دبیرخانه «همایش برند و مالکیت معنوی» در استان خبر داد و اظهار کرد: در این زمینه، همکاری لازم از سوی تهران نیز وعده داده شده و یک کارشناس غیرمقیم برای پیگیری امور مربوط به ثبت برند معرفی شده است.

وی افزود: همچنین، مسئولیت «مرکز داوری مالکیت معنوی» به اتاق‌های بازرگانی واگذار شده و متعهد شده‌اند که گواهی‌نامه‌های مربوطه نیز صادر شود.

تناسب تولید بدون کارخانه با شرایط کنونی اقتصادی ایران

در ادامه نشست محمدحسین روشنک، عضو هیات رئیسه اتاق مشهد گفت: الگوی «تولید بدون کارخانه» راهکاری برای کارآفرینی و سرمایه‌گذاری مدرن است. سرمایه‌گذاری و کارآفرینی بدون داشتن یک بنگاه شخصی، همان تولید بدون کارخانه است. مفهوم نوین «تولید بدون کارخانه» که در آن یک فرد یا شرکت بدون داشتن زیرساخت تولیدی، با برون‌سپاری فرآیند ساخت، بر روی برندسازی، بازاریابی و فروش تمرکز می‌کند، این مدل برای شرایط اقتصادی امروز ایران مناسب است‌.

وی خاطرنشان کرد: هر فردی با استفاده از ابزارهای امروزی مانند تلفن همراه، می‌تواند به یک رسانه تبدیل شده و برند شخصی خود را خلق کند. مهم‌ترین اصل در ساخت یک برند قدرتمند، اخلاق‌مداری است که متاسفانه در جامعه ما ضعیف است. تولید بدون کارخانه در تمام حوزه‌ها، به ویژه با تکیه بر اخلاق، جایگاه ویژه‌ای دارد.

عضو هیات رئیسه اتاق خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنان خود به ناکارآمدی شرکت‌های تعاونی در ایران پرداخت و گفت: تعاونی به معنای واقعی در ایران وجود ندارد و بسیاری از شرکت‌های فعلی، در واقع شرکت‌های خانوادگی هستند که برای استفاده از مزایای قانونی، نام تعاونی را بر خود گذاشته‌اند.

وی با اشاره به مشکلات ساختاری و قانونی در این بخش، افزود: قوانین تعاونی‌ها و نحوه اجرای آن‌ها نیازمند بازنگری جدی است، به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند تعاونی مسکن و تعاونی‌های روستایی که با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند.

روشنک همچنین به ساختار شرکت‌های سهامی عام اشاره کرد و گفت: در این شرکت‌ها، افراد با تهیه سهام، همزمان در نقش کارآفرین و سرمایه‌گذار ظاهر می‌شوند. اما در ایران، مرز میان این دو نقش و همچنین جایگاه کارمندان به عنوان سرمایه‌گذاران شرکت، شفاف و مشخص نیست.

انقلاب الکترونیکی در ثبت شرکت‌ها

ابوالفضل نصیری مدیرکل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نیز در این نشست با اعلام خبر اجرای سراسری سامانه تاسیس شرکت سهامی خاص، از آغاز طرح آزمایشی «سند الکترونیک کسب‌وکار» در پاییز امسال خبر داد که به عنوان وثیقه معتبر در بانک‌ها پذیرفته خواهد شد.

وی با توجه به اهمیت بالای شرکت‌های سهامی خاص در اقتصاد کشور، اظهار کرد: دموی سامانه تاسیس آنلاین این نوع شرکت‌ها با موفقیت آزمایش شده و به زودی در سراسر کشور به اجرا در خواهد آمد.

نصیری افزود: شرکت‌های سهامی خاص به دلیل وجود نظارت و بازرس اجباری، مورد پذیرش بانک‌ها و وزارتخانه‌ها برای واگذاری پروژه‌ها هستند و در حال حاضر هشتاد درصد شرکت‌های ثبت‌شده از این نوع می‌باشند.

سند الکترونیک کسب‌وکار؛ وثیقه‌ای برای رونق تولید

نصیری با اشاره به اجرای طرح «سند الکترونیک کسب‌وکار» به عنوان یکی از مهم‌ترین تحولات پیش رو،  که استان خراسان رضوی از پاییز امسال به صورت آزمایشی آن را آغاز خواهد کرد، تشریح کرد: در پایان فرآیند ثبت، یک برگه الکترونیکی دارای کد QR به شرکت‌ها داده می‌شود که حکم سند رسمی کسب‌وکار را دارد. این سند می‌تواند به عنوان وثیقه معتبر نزد بانک‌ها برای دریافت تسهیلات استفاده شود. این سند الکترونیکی علاوه بر حل مشکل وثیقه‌گذاری، با حذف پرونده‌های فیزیکی، خطر نابودی اطلاعات در حوادث را از بین می‌برد و امکان استعلام آنی وضعیت شرکت، بدهی‌ها و بازداشت احتمالی اموال را فراهم می‌کند.

شفاف‌سازی و مبارزه با پولشویی

مدیرکل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با اشاره به تکلیف قانون برنامه هفتم توسعه، اعلام کرد: بانک‌ها موظف به شناسایی دقیق سهام‌داران تمام شرکت‌ها شده‌اند. این طرح که در پنج استان آغاز شده، گامی بسیار مؤثر برای جلوگیری از پولشویی است. اطلاعات سهام‌داران که پیش از این در بایگانی‌ها راکد مانده بود، اکنون داده‌پردازی و شفاف می‌شود.

نصیری با اشاره به موفقیت سامانه «کاتب» و حذف اسناد کاغذی در حوزه املاک از تیرماه ۱۴۰۳ اظهار داشت: اهمیت سند الکترونیکی کسب‌وکار نیز کمتر از آن نیست و شفافیت مشابهی را در حوزه شرکت‌ها ایجاد خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: از شهریورماه، سامانه جدید ثبت شرکت‌ها جایگزین سامانه قدیم خواهد شد و ماه آینده تغییرات بنیادی در سامانه‌های خدماتی این سازمان رخ خواهد داد. این اقدامات با هدف تسهیل فرآیندها، افزایش شفافیت و ایجاد یک محیط کسب‌وکار امن و کارآمد انجام می‌شود.

بررسی امکان ایجاد فضای کار اشتراکی صنعتی در مشهد

فاطمه جمیلی، نایب رئیس کمیسیون برند و تولید بدون کارخانه اتاق مشهد، در این جلسه با اشاره به اینکه این کمیسیون برای اولین بار در استان خراسان رضوی تشکیل شده و فعالیت‌های آن به الگویی برای سایر استان‌های کشور تبدیل شده است، گفت: این طرح با هدف بهره‌وری حداکثری از ظرفیت‌های تولیدی موجود در کشور و حمایت از برندها و ایده‌های نوآورانه، با استقبال خوبی در سطح استان خراسان رضوی مواجه شده است.

وی با اشاره به مدل «تولید بدون کارخانه» به عنوان یکی از رویکردهای جدید در ایران که کمتر به آن پرداخته شده است، توضیح داد: در طرح فضای کار اشتراکی صنعتی قرار نیست کارآفرینان برای عملی کردن ایده‌های خود از صفر شروع کنند. تولیدکنندگان بدون کارخانه، ایده‌های خامی دارند که می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های خالی کارخانه‌های موجود، آن‌ها را به محصول نهایی تبدیل کنند.

جمیلی با تاکید بر چالش‌های پیش روی این دسته از تولیدکنندگان گفت: بسیاری از این افراد فاقد امکاناتی نظیر آزمایشگاه، انبار و خط تولید هستند. در اینجا است که ایده «فضای کار اشتراکی صنعتی» به عنوان یک راه حل کارآمد مطرح می‌شود. این فضاها با فراهم آوردن زیرساخت‌های صنعتی مشترک، دسترسی به تجهیزات و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری را برای چندین تولیدکننده به صورت همزمان امکان‌پذیر می‌سازند.

وی افزود: ایده اصلی فضای کار اشتراکی صنعتی، الگوبرداری از نمونه‌های موفق خارجی و بومی‌سازی آن با توجه به شرایط داخلی است. در این مدل، یک محیط مشترک با زیرساخت‌های صنعتی لازم در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد که این امر به کاهش چشمگیر هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه منجر می‌شود.

تولید بدون کارخانه و بهره‌وری خردمندانه، کلید جهش صنعتی ایران

رضا حمیدی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز با اشاره به مفهوم تولید بدون کارخانه که بیش از یک دهه پیش در مشهد مطرح شده بود، این مدل را راهکاری برای تخصصی‌سازی و قدرتمندتر کردن زنجیره صنعت کشور دانست.

وی تاکید کرد: با این رویکرد، بار فروش و بازاریابی از دوش تولیدکننده برداشته می‌شود و هر بخش می‌تواند با تمرکز کامل، به صورت کارآمدتری عمل کند. در مدل تولید بدون کارخانه، مدیریت تولید از توزیع و فروش تفکیک می‌شود. منِ تولیدکننده نباید آغشته به مسائل فروش و بازار شوم. وقتی دغدغه فروش از دوش تولیدگران برداشته شود، هر دو بخش با قدرت بیشتری کار خود را انجام می‌دهند.

نقش حیاتی فضاهای کار اشتراکی

حمیدی همچنین فضای کار اشتراکی را مکملی ضروری برای الگوی تولید بدون کارخانه دانست و گفت: برای گروهی که تولید بدون کارخانه انجام می‌دهند، این فضاها باید گسترش یابد، هرچند ممکن است برای تولیدکننده سنتی سخت به نظر برسد. فضاهای کار اشتراکی با ایجاد صرفه‌جویی قابل توجه در هزینه‌ها، به بهره‌وری صنایع کمک شایانی می‌کنند.

حمیدی با تاکید بر اهمیت بهره‌وری هوشمندانه، بیان کرد: اگر بهره‌وری در کشور به جایگاه واقعی خود برسد، می‌تواند درآمدی بیش از نفت برای کشور ایجاد کند. ما باید خردمندانه‌تر کار کنیم.

وی همچنین از گسترش آموزش‌های مهارتی در کشور ابراز خرسندی کرد و آن را گامی در مسیر درست خواند.

حمیدی همچنین، با اشاره به چالش‌های زیست‌محیطی، یک دغدغه مهم را مطرح کرد: ما پنج هزار واحد تولیدی داریم. باید کاری کنیم که این صنایع کوچک و بزرگ با اهداف و ضرورت‌های حفظ محیط زیست آشنا شوند.

فضای کار اشتراکی صنعتی راهکاری نوین برای رشد استارتاپ‌ها

در ادامه این جلسه حمیدرضا خجسته، مدیرعامل یکی از شتاب‌دهنده‌ها، به ارائه‌ای در خصوص فضای کار اشتراکی صنعتی پرداخت و گفت: این روش شیوه‌ای نوین برای مدیریت بهینه امکانات و تجهیزات و فرصتی برای درآمدزایی هوشمندانه و تقویت جایگاه شرکت‌ها در اکوسیستم نوآوری کشور است.

وی ادامه داد: فضای کار اشتراکی صنعتی، محیطی است که در آن افراد، تیم‌ها، کارآفرینان، شرکت‌های کوچک فناور و استارتاپ‌های حوزه صنعت به صورت مشترک از امکانات، تجهیزات و زیرساخت‌های صنعتی بهره‌مند می‌شوند.

خجسته این فضاها را نسخه‌ای تخصصی‌تر از فضاهای کار اشتراکی (کوورکینگ) توصیف کرد و افزود: به طور ویژه برای فعالیت‌های مرتبط با تولید، ساخت نمونه اولیه، آزمایش‌های فنی و کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری و ساختار صنعتی طراحی شده اند.

خدمات ویژه برای فعالان صنعتی

او به خدمات ویژه‌ای که در این فضاها ارائه می‌شود، اشاره کرد و گفت: اشتراک‌گذاری منابع انسانی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های فنی و تخصصی یکدیگر یکی از این ویژگی‌هاست. در بحث مشاوره و منتورینگ نیز دسترسی به مشاوره در زمینه‌های کسب‌وکار، بازاریابی و مسائل فنی از طریق منتورها و افراد باتجربه وجود دارد. خدمات توسعه کسب‌وکار نیز با همکاری در طراحی، برندینگ، قیمت‌گذاری و بازاریابی صورت می‌گیرد.

وی افزود: تسهیل در اخذ مجوزها نیز با کمک به فرآیند دریافت مجوزها و استانداردهای لازم صورت می‌گیرد. در این فضا دسترسی به زیرساخت‌ها نیز با اشتراک تجهیزات و فضاهای اداری، کارگاهی، آزمایشگاهی و فب‌لب وجود دارد.

خجسته همچنین مخاطبان اصلی فضاهای کار اشتراکی صنعتی را سه گروه استارتاپ‌ها و تیم‌های فناور و نوآور صنعتی، شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه ساخت و تولید و تولیدکنندگان و آزادکارهای صنعتی (فریلنسرها) دانست.

وی خاطرنشان کرد: فضای کار اشتراکی صنعتی به استارتاپ‌ها، به‌ویژه استارتاپ‌های سختافزاری که نیازمند ساخت نمونه اولیه، آزمایش و مشاوره‌های تخصصی صنعتی هستند، کمک می‌کند تا با کمترین سرمایه‌گذاری ثابت، ایده خود را به تولید برسانند. از سوی دیگر، کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی که دارای ظرفیت خالی در خط تولید، تجهیزات یا نیروی انسانی هستند، می‌توانند با به اشتراک‌گذاری این منابع، درآمدزایی هوشمندانه‌ای داشته باشند و جایگاه خود را در اکوسیستم نوآوری کشور تقویت کنند. این هم‌افزایی میان بازیگران مختلف اکوسیستم، به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری منجر می‌شود.

خجسته با اشاره به اینکه در ایران نیز مانند سایر نقاط جهان، زیرساخت‌های نوآوری مانند شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری و فضاهای کار اشتراکی در حال توسعه است، تاکید کرد که این مدل‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی و خلق محصولات جدید کمک شایانی کنند. هرچند بیشتر این فضاها در حال حاضر در تهران متمرکز شده‌اند، اما پتانسیل بالایی برای توسعه آن‌ها در شهرهای صنعتی دیگر مانند مشهد نیز وجود دارد.