لزوم چاره اندیشی برای بهبود وضعیت سرمایه گذاری در صنعت برق

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «محسن شادمان»، رئیس کمیسیون انرژی اتاق مشهد در این نشست اظهار کرد: مشکلات کنونی در حوزه برق بحث جدیدی نیست و دلسوزان سال ها آنها را مطرح کرده اند؛ اما توجه خاصی به آن نشد و امروز به این وضعیت مبتلا شده ایم. حال سوال اینجاست که چه شد به این وضعیت رسیدیم؟ اگر این را بدانیم، می توانیم برنامه ریزی بهتری برای آینده داشته باشیم.

وی افزود: برق تنها کالای تولیدی است که همزمان با مصرف باید تولید شود و حتی برای کسری از ثانیه نمی توان آن را ذخیره کرد. به همین دلیل، برای بررسی علت کسری، باید به وضعیت تولید هم بپردازیم.

شادمان اظهار کرد: میزان ظرفیت نیروگاه های کشور براساس نوع نیروگاه (بخاری، گازی، چرخه ترکیبی، دیزلی، برقابی و اتمی و تجدیدپذیر) نشان می دهد که بیشترین ظرفیت در نیروگاه های ترکیبی و دیزلی بوده است.

وی ادامه داد: در فاصله سال های 1389 تا 1399، رشد ظرفیت تولید از 8.8درصد به 2.23درصد رسیده است؛ این ارقام نشان دهنده سیر نزولی در زمینه ظرفیت تولید برق در کشور است.

رئیس کمیسیون انرژی اتاق مشهد با بیان اینکه در زمینه سرمایه گذاری انرژی از 40 هزار میلیارد ریال در سال 1389 به 130هزار میلیارد ریال در سال 1398 رسیده ایم، خاطرنشان کرد: این 3 برابر شدن سرمایه‌ گذاری ها درحالی است که نرخ ارز در این مدت 25 تا 26 برابر شده است. این بدان معناست که رقم دلاری سرمایه گذاری حتی دارای رشدی منفی بوده است.

وی یادآور شد: افزایش ظرفیت تولید در این سال ها نزولی و رشد مصرف برق در کشور در این مدت صعودی بوده است.

وی با بیان اینکه از هم اکنون برای سال آینده باید برنامه ریزی دقیقی در حوزه تولید و مصرف داشته باشیم،  متذکر شد: البته در یک سال نمی توان ظرفیت نیروگاهی را افزایش داد و باید برای تحقق برنامه های قبلی تلاش کرد.

*کسری 12هزار مگاواتی برق کشور با ممنوعیت فعالیت ماینرها جبران نمیشود

شادمان در تشریح راهکارهای مقابله با خاموشی نیز تصریح کرد: نخستین راهکار، افزایش ظرفیت تولید است که مصوبات و سندهای چشم انداز خوبی هم در این زمینه وجود دارد؛ اما متاسفانه اجرایی نشده است. در این میان، صحبت از ماینرها و تاثیر آن در افزایش مصرف می‌شود؛ اما سوال این است که آیا مشکل 12هزار مگاوات کسری برق کشور، با 190هزار ماینر و عدم فعالیت آن ها مرتفع می گردد؟ اگر مشکل را فقط به بارندگی و ماینرها ارتباط دهیم، نادرست است. باید از حالا به فکر سال های بعد باشیم و به ظرفیت تولید بالای 100هزار مگاوات برسیم و این نیازمند چندین میلیارد دلار سرمایه گذاری است. منابع آن باید تامین شود و راندمان نیروگاه ها اصلاح گردد.

شادمان خاطرنشان کرد: اگر دولت خود منابعی برای سرمایه گذاری ندارد، باید به راهکارهای مناسب برای جذب سرمایه گذاران بیاندیشد.

وی از ضرورت ایجاد تنوع در سبد عرضه و تغییر مدل تامین انرژی به عنوان یکی دیگر از راهکارها نام برد و بیان کرد: کاهش تلفات و بهینه سازی مصرف برق هم از دیگر راهکارهاست.

شادمان اذعان کرد: تا زمانی که اقتصاد انرژی ما اصلاح نگردد، این مشکلات حل نخواهد شد. صنعتگر برای خط تولید خود سرمایه گذاری مینماید؛ اما کسی برای بخش انرژی برنامه ریزی و سرمایه گذاری نمیکند. از طرفی، با بخشی نگری در حوزه برق مواجهیم. امروز یک نیروگاه دو مگاواتی به خاطر بروکراسی و ضوابط سختگیرانه، امکان فعالیت ندارد. بخشی نگری ها در این زمینه آزاردهنده است.

وی تاکید کرد: سهم صنعت از کل مصرف برق 36 درصد و سهم خاموشی آن، 100درصد است. اما مشکل اصلی کجاست؟ حجم مصرف خانگی در یکسال اخیر افزایش یافته و جور آن را صنعت می کشد. برق ارزان داده ایم، یخچال بی کیفیت تولید شده، کولر گازی از مرزهای شرقی وارد شده و… اما امروز بخش صنعت جور این وضعیت را می کشد.

*باید برای تامین نیاز برقی کشور، آینده نگری می شد

غلامعلی رخصت، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد نیز در همین رابطه ابراز کرد: تامین برق وظیفه حاکمیتی است و تا امروز هم همین فکر را می کردیم. از طرفی، در جریان هدفمندسازی یارانه ها، قرار بود به صنعت یارانه داده شود. این اتفاق نه تنها نیفتاد بلکه امروز چاره ای جز تمکین شرایط موجود در خصوص قطعی برق نداریم.

وی افزود: حاکمیت باید در تامین زیرساخت های مورد نیاز برای تامین برق برنامه ریزی می‌کرد؛ همان‌طور که کشورهای دیگر در این زمینه آینده نگری کرده اند.

رخصت خاطرنشان کرد: این مسائل را باید به گوش دولت جدید رساند تا اقدامی عاجل برای این چالش انجام بگیرد. بخش صنعت ما نمی تواند بیش از این متحمل خسارت شود.

*وضعیت تراز و مصرف انرژی در کشور

هاشم صفار، دبیر کمیسیون صنعت اتاق مشهد نیز در توضیح آمار مربوط به حوزه انرژی گفت: تراز انرژی کشور در سال 1388 معادل دو میلیارد و 507 میلیون بشکه نفت و مصرف نهایی کشور یک میلیارد و 133 میلیون بشکه بوده است. عمده ترین مصرف نیز مربوط به بخش‌های خانگی می شده است.

وی اظهار کرد: به طور متوسط ، تولید برق کشور به طور متوسط طی 9 ساله اخیر سالیانه 2.3 درصد رشد داشته که مقدار کمی است و در حالیکه مصرف از رشد متوسط سالیانه 3.5 درصدی برخوردار بوده است . بنابراین ما طی ده سال اخیر در بهترین شرایط با حفظ سرایه های گذشته و جایگزینی آنها با شکاف دره درصدی مواجه هستیم .

صفار ظرفیت عملی نیروگاه ها در کشور را در مجموع 69 میلیون مگاوات خواند که با احتساب موضوع تعمیر و نگهداری ظرفیت عملی نیروگاه ها عملا حدود  60 میلیون مگاوات برآورد می گردد . در سال 1397، بخش صنعت 34 درصد مصرف برق داشته و این شاخص برای بخش خانگی 32درصد ، کشاورزی 14 درصد و حمل و نقل و تجاری 7 درصد بوده است.

وی در توضیح رشد متوسط سالیانه مصرف برق در بخش های مختلف بین سال های 1389 تا 1397 نیز بیان کرد: بخش صنعت در مصرف برق 4.72 درصد و خانگی 4.27درصد رشد داشته اند.

صفار درباره متوسط بهای مصرف برق در بخش های مختلف خاطر نشان کرد: بین این سال‌ها، به طور متوسط 17درصد افزایش نرخ برق داشته ایم و طی 8 سال، در مجموع بهای برق 256درصد رشد یافته است. برای بخش خانگی 330درصد و بخش صنعت 186درصد رشد بهای برق داشته ایم . البته شاخص های قیمت جهانی درکشورهای OECD  نشان می دهد که در بسیاری از موارد لزومی ندارد که قیمت برق به مانند سایر کالاهای تولیدی و اقلام مصرفی افزایش یابد و اقتصاد ایران نشان داده است که صرف بالا بردن قیمت مسبب فراهم شدن کامل امکانات و تسهیلات نشده است.

*بی توجهی به زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی در صدور پروانه

در ادامه این نشست، تریبون در اختیار غلامرضا نازپرور، رئیس خانه معدن استان و نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق مشهد قرار گرفت. او ابراز کرد: سرمایه گذاری در بخش صنایع معدنی در کشور رقم هنگفتی است و باید در یک اقدام سریع، بین بخش صنعت و معدن و نیرو در استان نشستی برگزار شود و آمارهای مربوط به صدور پروانه و میزان انرژی مورد نیاز بررسی و عنوان گردد. نمی توان درحالی که زیرساختها فراهم نیست و سرمایه گذاری در بخش انرژی به میزان کافی نبوده، از جهش تولید سخن گفت.

وی همچنین از بی توجهی به زیرساخت‌ شهرک‌های صنعتی در صدور پروانه نیز گلایه کرد.

زهرا سپهری، رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صمت خراسان رضوی نیز در پاسخ به نازپرور ابراز کرد: زیرساخت ها برای ایجاد واحدهایی که پروانه شان صادر می شود، فراهم شده و در زمینه تامین انرژی و زمین، در هیات دولت بررسی ها صورت می گیرد؛ اما با توجه به اینکه همزمان، مصرف برق خانگی در این سال ها رشد داشته، این زیرساخت ها هم تحت تاثیر قرار می گیرد. بر همین اساس، لازم بود در این سال ها، سرمایه گذاری لازم در زیرساخت ها صورت می گرفت. هم اکنون نیز اگر سرمایه گذاری شود، چهار سال دیگر ممکن است به نیازمان برسیم.

وی ادامه داد: وضعیت برق استان در حال حاضر به گونه ای است که باید از واحدهای بزرگ صنعتی- معدنی استان که اشتغال بسیار زیادی داشته و بیشترین تولید را دارند، بخواهیم از ساعت 12 تا 21 خاموش شوند.

سپهری تصریح کرد: باید از واحدهای بزرگ بخواهیم تا در حوزه برق سرمایه گذاری کنند؛ زیرا دولت بودجه ای برای این کار ندارد و صنعتگران باید به فریاد خود برسند. تقاضایم این است که نشستی بین شرکت برق، تشکلها و سازمان صمت برگزار شود و به سمت و سوی تشویق برای سرمایه گذاری بر روی انرژی های جدید برویم.

وی ادامه داد: واحد صنعتی سیمان باید حداقل 3 مگاوات برق داشته باشد تا به تجهیزاتش آسیب نرسد. واحدهای بزرگ نیازهای بیشتری دارند و اگر برق برای تولید نداشته باشیم، با کمبود سیمان در کشور مواجه میشویم. حداقل نیاز فولاد خراسان 29 مگاوات است تا در حالت آماده به کار و آغاز برای تولید قرار گیرد.

*بی توجهی به سرمایه گذاری کافی در حوزه انرژی های تجدیدپذیر در کشور

امیرمهدی مرادی، دبیر اجرائی انجمن مدیران صنایع خراسان و دبیر کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد نیز با اشاره به انجام نشدن سرمایه گذاری کافی در حوزه انرژی های تجدیدپذیر در کشور، گفت: دلیل این امر، سوءمدیریت و بی توجهی به این موضوع است. امروز این سوال مطرح است که اگر واحدهای صنعتی دیزل برای تولید برق بخرند یا نیروگاه گازی  برای تولید برق ایجاد شود، آیا سوخت لازم برای آنها تامین می‌گردد؟ در صورت تامین نشدن سوخت مورد نیاز، بار اضافی و  هزینه مالی مازادی که  برای واحد صنعتی به وجود خواهد آمدرا چه کسی پاسخ خواهد داد ؟ از طرفی، پروژه های انتقال آب از دریای عمان به خراسان هم زیر سوال می رود و تامین انرژی برای آن به مشکل می خورد؟

وی افزود: موضوع دیگری که ما را نگران می کند، نوع قراردادها با سایر کشورها از جمله چین است  که احتمالا برای ساخت نیروگاه و تامین انرژی  با کشور همکاری خواهند نمود . اگر در این زمینه دقت نشود، چینی ها می توانند ما را استثمار کنند.

مرادی تصریح کرد: امروز گزارش های ما نشان می دهد قطعی برق صنایع در استان ها برخلاف هفته های گذشته، تقریبا به مساوات صورت می گیرد. نکته اینجاست که اگر صنعت بدون برق باشد، چالش بیکاری کارگران جدی تر می شود و چاره ای جز قطعی بخش خانگی نداریم. این نگاه که فشاری بر بخش خانگی نباشد، کوتاه مدت است و چاره ای جز آگاه کردن مردم و فرهنگسازی نیست.

*کمبود 12 هزار مگاواتی برق در کشور

در ادامه این نشست مهدی علومی، معاون تحقیقات و برنامه‌ریزی شرکت برق منطقه‌ای خراسان که به صورت برخط با اعضای حاضر در جلسه ارتباط داشت، ابراز کرد: از 58هزار مگاوات برق تولیدی در کشور، در مجموع 10هزار مگاوات مربوط به نیروگاه های آبی است که امسال به خاطر کمبود بارندگی تنها 2-3 هزار مگاوات تولید برق از این بخش داشته ایم. پیش بینی ما در سال جاری، 66هزار مگاوات مصرف بوده و طبق آن، با 10هزار مگاوات کمبود برق مواجهیم. این کمبود شاید هم اکنون به 12 تا 13هزار مگاوات رسیده باشد.

وی افزود: یکی از دلایلی که مسئله مدیریت مصرف برق از اواخر اردیبهشت امسال آغاز شد، موضوع سوخت مایع نیروگاه ها در زمستان بود. نیروگاه ها در فصل زمستان سوخت لازم را به دست نیاوردند و وقتی از سوخت مایع نیز استفاده می کنند، استهلاک بیشتری دارند و به همین دلیل تعدادی از نیروگاه ها هم به خاطر فشاری که در زمستان به آن ها وارد شد، در سال جاری از کار افتادند.

علومی تصریح کرد: در سال گذشته پیش بینی شرکت آب این بود که در چهار ماه ابتدایی سال آبی مهر 1399 تا مهر 1400، بارندگی نداشته باشیم؛ اما از بهمن و اسفند بارندگی شروع شود و وضعیت از سال های قبل هم بهتر خواهد بود؛ اما این اتفاق نیفتاد. اگر بارندگی ها مثل سال های قبل بود، به این مشکلات برخورد نمی کردیم.

*اختلاف هزینه و درآمد در بخش برق

معاون تحقیقات و برنامه‌ریزی شرکت برق منطقه‌ای خراسان با اشاره به مباحث مطرح شده در این نشست درباره سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت تولید برق گفت: اختلاف هزینه و درآمد در بخش برق روز به روز در حال افزایش است و در این شرایط یک صنعت چطور می تواند دوام بیاورد؟ از طرفی، برای رساندن تولید به 100هزار مگاوات، به 23میلیارد دلار یا 500هزار میلیارد تومان سرمایه احتیاج داریم. این مقدار تنها 10 درصد از سال را پوشش می دهد. برای یک صنعت که هم اکنون اختلاف هزینه و درآمدش به شدت بالاست، این مقدار سرمایه گذاری، این اختلاف را بسیار افزایش می دهد.

علومی ادامه داد: این مسئله راهی جز واقعی کردن نرخ برق ندارد. اقتصاد انرژی باید اصلاح شود زیرا با نرخ های کنونی و تعرفه های فروش برق، این وضعیت منطقی نیست و هزینه های بهره برداری را تامین نمی کند.

وی خاطرنشان کرد: در فصل تابستان که مشکل گاز نباید داشته باشیم، نیمی از نیروگاه ها با سوخت مایع فعالیت می کنند. در زمینه سوخت دچار مشکل شده ایم. حتی اگر نیروگاه داشته باشیم، سوخت نداریم و باید فکری اساسی برای این موضوع شود.

علومی برلزوم اصلاح قوانین مربوط به حوزه انرژی های تجدیدپذیر نیز تاکید کرد و افزود: با نرخ های کنونی نمی توان سرمایه گذار را به سرمایه گذاری در این بخش مجاب نمود. باید در اقدام نخست، تعرفه ها را اصلاح کرد و هزینه های ناشی از اصلاح این تعرفه ها به بخش صنعت سرازیر شود. هزینه ها در بخش صنعت به شدت بالاست و درآمدها بسیار پایین.

وی خاطرنشان کرد: یکی از پیشنهادات برای بهبود وضعیت موجود، نصب نیروگاه های خورشیدی کوچک 100 مگاواتی در شهرک های صنعتی است و برای کاهش خاموشی بخش صنعت، شاید بتوان از سرمایه گذاری صنعتگران در این زمینه استفاده کرد. زمان خاموشی کنونی واحدها، از نظر نیروی خورشیدی، بهترین زمان برای تولید به شمار می رود.

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که چرا بار اصلی خاموشی ها بر دوش بخش صنعت است، گفت: مسئولان شرکت برق خراسان به خاموشی بخش صنعت راضی نیستند و معتقدند که بخش خانگی هم باید خاموش شود؛ اما این موضوعی است که از مرکز به ما ابلاغ می گردد.

*تنها 8 ساعت برق پایدار در مشهد داریم

در ادامه، تریبون در اختیار سیده معصومه مرادی، مدیر دفتر مدیریت مصرف و کنترل پیک بار شرکت توزیع برق مشهد قرار گرفت. او نیز در همین رابطه عنوان کرذ: برق مشهد جدا از خراسان رضوی است و سهم برق مصرفی مشهد بیشتر از استان است. یک میلیون و 300هزار مشترک خانگی در این کلانشهر داریم و سهم مصرف مشترکان صنعتی ما از 1600 مگاوات، 400 تا 450 مگاوات است و 40 مگاوات هم سهم بخش کشاورزی است. اما در استان 60درصد مصرف برق مربوط به بخش کشاورزی است.

وی افزود: بنابراین مقایسه برق استان ها و شهرستان های دیگر با مشهد منطقی نیست. استان فارس به راحتی می تواند مدیریت پیک بار را انجام دهد؛ این در حالی است که ما در مشهد فقط 8 ساعت برق پایدار داریم.

مرادی ادامه داد: بخش اعظمی از اتفاقاتی که در حوزه برق امروز رخ می دهد، به تصمیمات کلان کشوری مربوط است و ما در این زمینه نمی توانیم در استان تصمیمی مجزا اتخاذ کنیم. مصوبه ای لازم الاجرا به دست ما رسیده است و ما به عنوان صنعت برق بابت تمام مگاوات ساعت هایی که کم می شود، ضرر می کنیم اما حجم برق موجود را باید عادلانه تقسیم نماییم.

وی خاطرنشان کرد: سعی مان بر این بود که برخی مراکز حساس را جدا کنیم؛ 200 مرکز حساس داشته ایم که 120 مرکز از این تعداد، بیمارستان ها بوده اند؛ اما درباره سایر نقاط، وقتی از مرکز درباره قطعی ها به ما دستور می دهند، نمی توانیم از اجرای آن امتناع کنیم.

*ضرورت تشکیل کمیته بحران در استان

محمد خوشحال، مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی ماشین‌سازی و فناوری‌های برتر مشهد نیز ابراز کرد: درخواست ما این بود که شرکت توزیع برق استان بخشی از بار برق مشهد را کاهش دهد. مشهد هم اکنون به تافته ای جدا بافته تبدیل شده و امروز بیشترین بار قطعی برق بر بخش صنعت و شهرک های صنعتی این کلانشهر وارد می شود.

وی با تاکید بر لزوم تشکیل کمیته بحران در استان بیان کرد: وضعیت آب هم بحرانی است و در شهرک ها تا مدتی دیگر با کمبود آب چاه ها مواجه خواهیم شد. لازم است در این وضعیت یک دست باشیم و در کمیته بحران، به طور یک صدا درباره این موضوع بحث شود. برخی ها نیروگاه برای برق ایجاد کرده اند اما انرژی گاز برای فعالیت نیروگاه چگونه تامین خواهد شد؟

آریوبرزن مافی، رئیس انجمن معادن و صنایع معدنی استان نیز در تکمیل بحث، عنوان کرد:  سال ها پیش پروژه آمایش سرزمین در استان اجرا شد و برمبنای آن می توان میزان انرژی مورد نیاز در حوزه های مختلف را بررسی کرد. سال 2014 پیش بینی شده بود که ایران باید در سال 2035 بیش از 90درصد انرژی برق مورد نیازش را از حوزه تجدیدپذیر تامین نماید؛ اما هم اکنون در این زمینه بسیار عقب مانده ایم.

وی افزود: امروز بحث بر سر این می شود که بخش خصوصی خود در حوزه برق سرمایه گذاری کند؛ اما این وضعیت باید بر مبنای پیش بینی وضعیت موجود باشد.

شادمان، رئیس کمیسیون انرژی اتاق مشهد نیز در پایان و در جمع بندی مباحث مطروحه در این نشست ابراز کرد: برخی از مباحث مهم و راهکارهایی که مطرح شد را باید در قالب پیشنهاد به شورای گفتگوی استان ارائه کنیم تا در نهایت در قالب مصوبه از مرکز پیگیری گردد. علاوه بر این  ایجاد کمیته بحران را می توان از طریق این شورا پیگیری نمود.

وی خاطر نشان کرد: موضوع دیگر اینکه خاموشی صنعت باید متناسب با سهمش از مصرف برق باشد و لازم است در این زمینه برنامه ریزی لازم صورت گیرد و حداقل سال بعد آرزو نکنیم که کاش شرایط مثل امسال می‌بود. از طرفی در این بحث باید به مصرف خانگی برق نیز توجه شود.