خرد جمعی واجب‌تر از نان شب

در این میان خراسان رضوی با توجه به شرایط خاص اقتصادی، هم‌مرزی با همسایه‌های شمال شرقی، قطب تولیدات برخی از محصولات خاص و وزنی که در اتاق بازرگانی کشور دارد همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. در این پرونده و در آستانه دهمین دوره از انتخابات به سراغ برخی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی استان رفتیم تا بدانیم الزامات اتاق بازرگانی در دوره جدید از دید آنها چیست و چه دغدغه‌هایی برای پیگیری در این تشکل مهم از نظر آنها اولویت دارد.

در این میان موضوع مهم‌تر جایگاه اتاق بازرگانی به عنوان تشکل تشکل‌ها در حیطه تصمیم‌سازی است. برخی از فعالان بخش خصوصی معتقدند همان‌طور که خصوصی‌سازی آن‌طور که باید و شاید در کشور اجرایی نشد امروز نیز حضور اعضای اتاق در جلسات دولتی‌ها و برعکس جنبه فرمالیته داشته و در عمل از نظرات این بخش در تصمیمات اقتصادی کشور استفاده نمی‌شود. «خرد جمعی» چیزی است که به عنوان گمشده نظام اقتصادی از آن یاد شده و فعالان بخش خصوصی معتقدند مانند سایر بخش‌های کشور  (اجتماع، سیاست، ‌فرهنگ و…) مادامی که اقتصاد با خرد جمعی اداره نشود و نظرات فعالان بخش خصوصی در تصمیمات اقتصادی لحاظ نشود اتاق بازرگانی نیز نمی‌تواند کارکردی که ظرفیت بالقوه آن را دارد، داشته باشد.

لزوم ایجاد نگاه مشورتی به اتاق بازرگانی

محسن خندان‌دل، رئیس انجمن خدمات فنی مهندسی خراسان رضوی با اشاره به تغییراتی که در این دوره از انتخابات اتاق بازرگانی برای ثبت‌نام‌کنندگان و همچنین رای‎دهندگان لحاظ شده است، گفت: انتخابات متکی به افرادی است که کارت عضویت اتاق را داشته باشند. فردی که سابقه حضور در اتاق‌ها را ندارد، نمی‌تواند رای دهد مگر اینکه این فرد در گذشته کارت عضویتی برایش صادر شده باشد و حداقل از تاریخ صدور آن یک سال گذشته باشد. در روز رای‌گیری اخذ رای با کارت هوشمند انجام می‌شود و کسی نمی‌تواند وکالتی رای دهد و حضور رای‌دهندگان پای صندوق‌های رای الزامی است. این نکته حائزاهمیت است که افرادی که کاندیدا می‌شوند باید حداقل سه سال فعالیت اقتصادی  (حقیقی و حقوقی) در زیرشاخه‌های بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی داشته باشند.

خندان‌دل در ادامه تصریح کرد: اتاق بازرگانی که از آن به عنوان پارلمان بخش خصوصی نام می‌بریم را یکی از پایگاه‌های مهم و اثرگذار در حوزه تصمیم‌سازی می‌دانیم، از این سو اتاق بازرگانی بالاترین و مهم‌ترین رکن فکری بخش خصوصی در بدنه اجرایی دولت است. اتاق بازرگانی در حوزه‌های مختلف از خرد جمعی استفاده می‌کند بنابراین تصمیم‌سازی و ارائه برنامه به قوه مجریه و بدنه دولت مهم‌ترین اتفاقی است که در اتاق می‌افتد.

وی ادامه داد: مهم‌ترین کارکرد اتاق استفاده از بازوهای مشورتی مختلف شامل کمیسیون‌های فعال در اتاق، اتاق‌های مشترک با سایر کشورها و… است. با توجه به ارتباطاتی که در بخش کمیسیون و سایر نهادهای زیربخش اتاق بازرگانی به وجود می‌آید این پارلمان می‌تواند بهترین تحلیل را از اوضاع صنفی و دسته‌ای برای فعالان اقتصادی به وجود بیاورد. چرا که اتاق بازرگانی دارای زیربخش‌های متعددی است و انجمن‌ها، تشکل‌ها و اتاق‌های مشترک بسیار زیادی را راهبری می‌کند که هر کدام شرح وظایف خود را دنبال می‌کنند. بنابراین خدماتی که در اتاق وجود دارد منتج به ارائه یک سری نظرات برای اجرا به بدنه حاکمیتی و دولتی می‌شود و بزرگ‌ترین اتفاقاتی که در اتاق بازرگانی بعد از انتخابات می‌افتد باید منسجم کردن این نوع نگاه باشد.

برچیدن بساط موازی‌کاری

خندان‌دل در ادامه موازی‎‌کاری را یکی از آسیب‌های جدی در جامعه تشکلی دانست و اظهار کرد: متاسفانه اتفاقی که امروز در بدنه جامعه تشکلی افتاده به وجود آمدن انجمن‌های متعددی است که هر کدام به شکل موازی با تشکل دیگری انرژی صرف می‌کنند و اساسا یک هدف مشترک دارند. یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که باید در اتاق بازرگانی دوره دهم بیفتد این است که نهاد مشترک تشکل‌ها به عنوان پایگاه نظارتی و جمع‌بندی‌کننده دیدگاه‌ها به وجود بیاید و نظرات موجود رادر غالب طرح‌های مختلف به بدنه‌های اجرایی ابلاغ کند.

این فعال بخش خصوصی خاطرنشان کرد: تشکل‌ها باید بپذیرند اتاق بازرگانی پرچم‌دار هدایت و حمایت افکار بخش‌های مختلف خصوصی است تا با این پذیرش انرژی خود را به صورت منسجم در مسیرهایی که توسط بخش خصوصی قابل طراحی است با محوریت اتاق بازرگانی به ثمر بنشانند.

رئیس انجمن خدمات فنی مهندسی خراسان رضوی در خصوص دغدغه‌هایی که باید در دوره دهم پیگیری شود با بیان اینکه «حوزه اقتصادی ما امروز سراسر دغدغه است.» عنوان کرد: متاسفانه بخش منسجم شکل‌یافته‌ای در حوزه‌های مختلف از جمله تامین و آموزش نیروی انسانی، خط دهی استفاده از منابع انسانی، استفاده از منابع اقتصادی، بودجه‌بندی، تخصیص اعتبار، ارتباط بین بخش دولتی با بخش خصوصی، انجام پروژه‌ها در حوزه پولی و بانکی، تامین اجتماعی، مالیات و در یک کلام هیچ حوزه‌ای وجود ندارد و هیچ بخشی نیست که به آن نگاه کنیم و بتوانیم بگوییم در این بخش اوضاع خوبی داریم.

وی ادامه داد: علاوه بر این در بخش سرمایه‌گذاری و ارتباطات خارجی، راهبرد واحدهای صنعتی، معدنی، کشاورزی، تجاری و بازرگانی، ساماندهی تجارت و اصناف، حوزه گردشگری، تامین انرژی و… مشکلات بسیار حادی وجود دارد و دلیل عمده آن نیز فاصله بخش تصمیم‌ساز و مجری یعنی فاصله بین بخش خصوصی با دولتی است.

خندان‌دل تصریح کرد: متاسفانه دوستان در بخش دولتی به‌رغم شعارهای متعددی که می‌دهند هیچوقت بخش خصوصی را به بازی نمی‌گیرند یا درست‌تر بگوییم بخش خصوصی واقعی را بازی نمی‌دهند. چرا که آن بخش خصوصی که امروز بدنه دولتی از آن اسم می‌برد بخشی است که در واقع نام آن را خصولتی گذاشته‌ایم. این اتفاقی است که در اصل 44 افتاده و یک سری از نهادهای دولتی را به اسم خصوصی‌سازی به یک سری از دوستان شریف دارای افکار دولتی واگذار کردند و آن بخش‌ها همچنان با افکار حاکمیتی و دولتی جلو می‌روند و افکار نواورانه بخش خصوصی در آنجا وجود ندارد.

وی افزود: این فاصله باید از بین برود، فاصله‌ای که امروز بین تصمیمات و اهداف اتاق بازرگانی و بدنه اجرایی دولت وجود دارد کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است. به‌رغم اینکه نماینده‌های بخش دولتی در جلسات اتاق بازرگانی و متقابلا اتاق بازرگانی در جلسات دولتی‌ها حضور دارند در بخش اجرایی از افکار بخش خصوصی استفاده نمی‌کنند و بلایایی که شاهد آن هستیم بر سر ما می‌آید. یکی از این بلایا ارز چندنرخی است که به‌رغم هشدارهای جدی بخش خصوصی اتفاق افتاد. ارز چندنرخی چه 4200 تومانی باشد چه 28‌هزار و 500 تومانی یکی از صدمات جدی را به اقتصاد وارد می‌کند. اقتصاد دستوری راه به جایی نمی‌برد اما دوستان در بدنه دولت کمتر به نظرات بخش خصوصی توجه می‌کنند و به خرد جمعی اعتقادی ندارند.

لزوم تعامل بخش خصوصی و دولتی

رئیس انجمن خدمات فنی مهندسی خراسان رضوی عنوان کرد: از برنامه توسعه سوم تا هفتم همواره نظرات و تحلیل‌هایی از سوی اتاق بازرگانی ارائه شد؛  اما هیچ‌گاه مدنظر قرار نگرفت و خب نتیجه این است که میانگین موفقیت برنامه‌های توسعه کشور با نظام آماری که زیاد هم قابل اتکا نیست بین 21 تا 25‌درصد است. کاهش فاصله تصمیم‌سازی بخش خصوصی و تصمیم‌گیری بخش دولتی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که با توجه به شرایط موجود باید در این دوره محقق شود و امیدوارم دوستان بخش دولتی بخش خصوصی را جدی بگیرند.

وی در بخش دیگری از گفت‌وگو با تاکید بر لزوم استفاده از تجربیات دنیا در بخش‌های مختلف اظهار کرد: ما هیچ‌گاه نباید تجربه دیگران را تجربه کنیم. اتفاقاتی که امروز در کشور ما می‌‍افتد در دهه‌ها و سده‌های گذشته در دنیا اتفاق افتاده است. ما اگر به تجربه تاریخی مراجعه کنیم متوجه می‌شویم که نباید تجربیات دیگران را تجربه کرد اما متاسفانه ما همه چیز را می‌خواهیم خودمان تجربه کنیم.

خندان‌دل بیان کرد: امروز تصمیمات در حوزه اقتصاد، کارآفرینی، مدیریتی و منابع انسانی به عنوان شاخص‌های اصلی فعالیت‌های اقتصادی در تجارت، صنعت، معدن و کشاورزی دارای دیدگاه‌های علمی و آکادمیک هستند اما متاسفانه از این‌ها غافل ماندیم، اگر به اصول اولیه علمی و دانشگاهی هر یک از این زیربخش‌ها مراجعه می‌کردیم بسیاری از اتفاقات ناخوشایندی که در کشور افتاده را شاهد نبودیم.

وی عنوان کرد: فکر می‌کنیم با نگاه متفاوت به جنبه‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی و کارآفرینی می‌توانیم مبدع اصول جدید باشیم اما نباید اشتباه کنیم چرا که ما نمی‌توانیم اصول را تغییر دهیم. ممکن است بتوانیم در مقاطعی آنها را اصلاح کنیم اما ایجاد اصول جدید ثمره آن اتفاقی است که امروز در بدنه اجرایی کشور افتاده و امروز هر بخشی را که نگاه میکنیم در تمام اجزای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایرادهای بسیار جدی را می‌بینیم.

توجه به اهمیت تشکل‌ها

مرتضی عظیم‌زاده، رئیس هیات مدیره انجمن صنعت ورزش خراسان رضوی نیز در پاسخ به این سوال که «اعضای دهمین دوره از اتاق بازرگانی باید چه کنند؟» عنوان کرد: طبیعتا افرادی که در این دوره از انتخابات اتاق کاندیدا شده‌اند در صورت انتخاب با حضور در تشکل‌های تاثیرگذار باید رویکردی جدی داشته باشند؛ هر چند در دوره نهم  به حوزه تشکل‌ها توجه ویژه‌ای شد و تشکل‌های مختلفی مانند انجمن صنعت ورزش نیز شکل گرفت. ادامه همین رویکرد با قدرت بیشتر می‌تواند در دوره دهم مثمر ثمر باشد. در کنار این بحث به نظر می‌رسد توجه ویژه به جایگاه استان خراسان رضوی با سابقه خوبی که در حوزه صنعت، بازرگانی، تجارت و معادن دارد می‌تواند استان را در پیشگامی سایر استان‌ها قرار بدهد.

وی ادامه داد: در دوره کنونی اتاق بازرگانی به بحث آموزش ارزش خوبی داده شد و رویکردهای خوبی در حوزه آموزش مطرح شد که به نظر می‌رسد ادامه همین رویکرد با قدرت بیشتری در دوره دهم می‌تواند در صنعت اثرگذار باشد. در کنار این مباحث پیگیری مطالبات به حقی که اعضای اتاق بازرگانی از بدنه دولت و نماینده دولت به عنوان استانداری در استان دارند باید در راس برنامه‌های اتاق در دوره دهم قرار بگیرد.

لزوم راه‌اندازی بانک اطلاعاتی صنعت

عظیم‌زاده در خصوص مهم‌ترین مطالبات موجود عنوان کرد: طبیعتا یکی از مطالبات موثر بانک اطلاعاتی صنعت استان است. به نظر می‌رسد از یک فقدان اطلاعات دقیق رنج می‌بریم و اگر اتاق دهم بتواند یک بانک اطلاعاتی قوی، کارامد و تصمیم‌ساز ایجاد کند می‌تواند منشأ بسیاری از تصمیمات دقیق و موثر در صنعت استان باشد. علاوه بر این مطالبات حوزه دارایی و مالیات نیز باید پیگیری شود تا بتوانند مباحث مالیاتی و دارایی را برای صنایع پیشگام و اثرگذار استان با مذاکره و توافقات با سازمان مالیات به نقطه قابل قبولی برسانند.

رئیس هیات مدیره انجمن صنعت ورزش خراسان رضوی بیان کرد: به نظر می‌رسد اتاق بازرگانی در دوره دهم باید به همسویی و هماهنگی در بدنه اتاق توجه کند. علاوه بر این از تجارب دوره‌های قبلی باید استفاده شود و افراد با تجربه دوره کنونی در دوره دهم به مشورت گرفته شوند. هر چقدر همدلی در بین اعضای اتاق بازرگانی بیشتر باشد نفع آن بیشتر به صاحبان صنایع و انجمن‌های این حوزه خواهد رسید.

استقلال اتاق نباید زیر سوال برود

حمید بابازاده، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی خراسان رضوی نیز بیان کرد: امسال شرایط متفاوتی برای عضویت و انتخابات اتاق مقرر کردند، چنانچه این شرایط در جهت کیفیت فضای کسب و کار دیده شده باشد و در نتیجه آن افراد توانمند و مطالبه‌گر بتوانند به اتاق بازرگانی راه پیدا کنند کار خوبی است اما چنانچه شرایط تعیین‌شده در جهت محدود کردن یا فرمایشی کردن اتاق بازرگانی باشد و آزادی عمل و استقلال اتاق بازرگانی را بگیرد اتفاق خوبی نیست.

وی با اشاره به اینکه اتاق بازرگانی به عنوان بزرگ‌ترین پارلمان بخش خصوصی باید یک نهاد آزاد و مطالبه‌گر باشد، گفت: این دوره از انتخابات نباید به سمت‌وسویی کشیده شود که این استقلال زیر سوال برود.

بابازاده در ادامه در خصوص دغدغه‌های بخش خصوصی عنوان کرد: بهبود و رونق فضای کسب و کار مهم‌ترین دغدغه بخش خصوصی است که انتظار می‌رود در این دوره از اتاق نیز توسط اعضای جدید پیگیری شود. متاسفانه طی چند سال اخیر هر چقدر جلوتر رفتیم اوضاع اقتصادی و فضای کسب و کار نامطلوب‌تر شده است. افرادی که برای هیات‌مدیره اتاق بازرگانی کاندیدا شده‌اند باید افراد توانمندی در همه جهات باشند و بتوانند مطالبه‌گری درستی انجام دهند. ممکن است برخی از افراد در اتاق بازرگانی سمت و سویی متناسب با منافع شغل خود در اتاق اتخاذ کنند که این متاسفانه نکته‌ای منفی است و امیدوارم شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی خراسان رضوی بیان کرد: افرادی که کاندیدا شده‌اند باید اعتقاد راسخی به بهبود بخشیدن به فضای کسب و کار برای عموم مردم از کارگر تا کارخانه دار و صنعتگر و معدنچی و… داشته باشند و امیدواریم این اتفاق میمون در این دوره از اتاق بازرگانی محقق شود. هر چند فضای حاکم بر کشور با توجه به سیاست‌های کلی اجازه رشد را به بخش خصوصی نمی‌دهد و از این سو کار را برای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بسیار سخت می‌کند.

وی گفت: با این وجود امیدوارم در فضای کسب و کار کشور بهبود حاصل شود و کسانی که برای این دوره از اتاق بازرگانی انتخاب می‌شوند بتوانند در راستای این مهم گام بردارند. امیدوارم افرادی علاقه‌مند به کشور، معتقد به خرد جمعی و توسعه فراگیر به جمع هیات نمایندگان دهمین دوره اتاق‌های بازرگانی راه یابند.